موج نو در سینمای خیابانی : نقد فیلم دو لکه ابر در گروه هنر و تجربه

نقد فیلم دو لکه ابر اختصاصی آسمونی نقد از انسیه نجفی نشلی مهرشاد کارخانی، موج نو سینمای اجتماعی ایران را با تکیه بر پرسه های خیابانی از دریچه سینما، با تآثیر از سبک های نوآر و (نئو نوآر ) سینمای فرانسه ، اکسپرسیونیسم آلمانی، نئو رئالیسم سینمای ایتالیا در سینمای شکننده و حساس ایران ، به راه انداخت. اگر اغراق نباشد معتقدم سینمای کارخانی بویژه دو لکه ابر می تواند موج نو سینمای خیابانی اجتماعی ایران را به جهانیان بشناساند ونماینده سبکی نوین در( هنروتجربه)سینمای ایران باشد. سبکی که در هرشش فیلمش از ابتدا شکل گرفت تا به "ریسمان باز " رسید و در "دولکه ابر" بینشی ثابت قدم ، با هدفی از پیش برنامه ریزی شده را به اوج رساند . نمایش پرسه زدن های خیابانی انسانهای سرگشته و دچار روز مرگی که طوطی وار سر در لاک خود فرو می برند و رفتارهایی تکراری وکسل کننده را بطور روتین بروز می دهند. بقول مروا قهرمان زن فیلم :"چندنفرمثل زهره تا حالا در این شهر گم شده اند؟!" گویی آمده ای که گم شوی ! گمگشتگی دسته جمعی در زندانی بزرگ به نام جامعه !

در آثار کار خانی چند نکته بارز وجود دارد :سبک خاص ومتفاوت، دید بصری وقاب بندی ها که از سابقه هنرعکاسی او می آید، نوع نگاه و بینش مخصوص به خود که با استواری و ثابت قدمی از آن دست نمی کشد تا به ورطه سینمای تجاری نیفتد. بازیگران در دولکه ابر بسیار طبیعی قصه و بازی در فیلم را زندگی می کنند و در نماهای بسته وقاب های منتخب مروا ،زهره و کسری زیوری و ... روایت صحنه در حرکات طبیعی چهره در همان قاب وکادر اجرا وبعبارتی زندگی می شود .

از نکات برجسته آثار کارخانی و فیلم دو لکه ابر به مواردی می توان اشاره کرد از جمله : زوایای دوربین ،تقطیع صحنه ، ایجاز و مینی مالیسم دیداری شنیداری، روایت فرمالیسم قصه با تآکید بر حرکات میمیک چهره در کادر های بسته و ری اکشن های طبیعی بازیگران ، بازی گرفتن از بازیگران به سبک زندگی طبیعی و نه بازیگری در صحنه ، تمثیل و معناگرایی ، استفاده از میزانسن و رنگ و اشیا و همه المانهای در دسترس برای بهتر رساندن پیام و داستان فیلم ، مخاطب در این آثار و مسلما دولکه ابر دارای ارزش وشعور است زیرا پایان باز و غیر قابل پیش بینی، ایجاد و طرح سوال و جواب آن و جستجوی معنا در ذهن مخاطب راهی برای اندیشیدن تماشاگر باز می کند واینها ،مشخصه آثار کارخانی و بویژه دولکه ابر در نمایش گم گشتگی انسان معاصر دوران کنونی است ...روایتی بسیار تلخ و گس از انسانهای گمشده در خود وزندان جامعه که سرگشته وبلاتکلیف درگیر روزمرگی هستند. نمایش تلخی روایت از طریق فضاسازی و نشانه های دیداری شنیداری منعکس می شود. جامعه ای که دایره ای بسته است و اعضایش دورخود می چرخند وبه جایی جز نقطه کور اول وسرخط زندگی بی هویتشان نمی رسند و هویتی تاریک و چهره ای تهی و بی صورت دارند. روایت انسانهای تنها و از یاد رفته که نماینده نسل های سوخته گذشته و آدمهای امروزی فرموش شده هستند. انسانهایی که همیشه در حال جستجو هستند و عاقبت در تاریک ترین نقطه مکانی ناشناخته خودرا گم می کنند ، بود ونبودشان برای کسی مهم نیست، کسی در پی ایشان نمی آید‌. شخصیت های دولکه ابر همانند دیگر کارهای او دچار ابهام و کم گویی هستند و گذشته ای مبهم وتاریک و در عین حال ساده دارند.

تیپ هایی که همانند نقش نیما رییسی می تواند زمینه ساز قصه های سینمای مستقل خیابانی باشد . مروا وزهره و کسری زیوری و ...نماد انسانهای گمگشته شهر ما ودنیای ما هستند . گم شدن نمادین آدمهای ساده و پیچیده شهر که کسی در جستجویشان نیست. وهیچ نهادی پیگیر یافتنشان نیست !براستی مرگ آذر ومنصور مهم است ؟! مروا دختری از جنوب شهر است که از زندان آزاد شده اما ورودش به جامعه که زندانی بزرگتر است ، دردسرهای تازه تری برایش ایجاد می کند . کسری زیوری درنمایی پشت به دوربین حرکت می کند و دوربین بسیار ساده اورا دنبال می کند. در دوپوستر طراحی شده برای فیلم ، نگاه زن ومرد یا پشت به هم یا در راستایی است که به هم نمی رسند، ساکت وتنها ومنزوی و بی روح به دوردستی نامشخص نگاه می کنند . پرسوناژها سردرگم و بی هویت هستند و نقطه مشترکی برای همدلی ندارند.

در پایان یادآور می شوم تجربه کردن با فیلم تجربی ساختن متفاوت است و صرفا بعد از ساختن این فیلم ها راهی به سوی فیلم بلند داستانی نخواهند برد . کارخانی با انتخاب نگاه ودید بصری موجز و قاب یندی خاص، بینش منحصر به فرد در ارایه سینمای خیابانی اجتماعی انسانهای سردرگم و تنها ی دچار روزمرگی، پایمردانه بر این نوع سیاق اصرار می ورزد وبا چینش گروهی حرفه ای (از نوع منتخب خودش) با کمترین امکانات به پردازش نگاه و بینش و حس خاص نوستالژیک نسل مورد نظرش، ایده را به قاب تصویر و پرده نقره ای می کشاند . به امید درک سینمای نوین اجتماعی ایران و کمک به فضای ساخت ، اکران و حمایت از این سبک و سیاق . اختصاصی آسمونی نقد از انسیه نجفی نشلی