آشنایی با تاریخچه لیر ترکیه

تاریخچه ترکیه، در این بخش به همین موضوع می پردازد.

آشنایی با تاریخچه لیر ترکیه

لیر ترکیه واحد پول کشور ترکیه و قبرس شمالی است. هر لیر به 100 kurus (کروش) تقسیم شده است.

ابتدا علامت اختصاری لیر ترکیه TRY بود. در سال 2005 صفر از واحد پول ترکیه حذف شد. از آن تاریخ به بعد، لیر جدید ترک با علامت YTL شناخته شد. البته این تغییر نام در تاریخچه لیر ترکیه موقتی بود. در سال 2009 این علامت به TL تغییر داده شد.

واژه لیر مانند سایر ارز‌های اروپایی و خاور‌میانه ریشه در کلمه لاتین لیبرا به معنای وزن و تعادل دارد. استفاده از لیبر رومی در تمام دوران قرون وسطی در اروپا و خاور نزدیک رواج داشته است. لیر ترکیه، لیور فرانسه ( تا 1794) و لیر ایتالیا ( تا 2002 ) و پوند انگلستان ریشه در این واژه رومی دارند. در ادامه می‌خواهیم شما را بیشتر در جریان جزئیات تاریخچه لیر ترکیه قرار دهیم.

لیر عثمانی

می‌توان گفت اولین پول رایج در تاریخچه لیر ترکیه توسط عبدالمجید عثمانی و در سال 1844 منتشر شد که به آن لیر زرد گفته می‌شد. تا آن زمان در تاریخچه لیر ترکیه هنوز هیچ پولی در قالب اسکناس منتشر نشده بود.

لیر عثمانی به عنوان واحد اصلی پول این کشور در سال 1844 معرفی شد. هر لیر عثمانی به صد کروش تقسیم می‌شد. لیر عثمانی تا سال 1927 در گردش بود.

اولین اسکناس‌های لیر ترکیه

در سال 1926 اسکناس‌های 1000، 500، 100، 50، 10، 1 لیر ترکیه توسط وزارت امور مالی این کشور منتشر شد. روی هر یک از این اسکناس‌ها تصویر مصطفی کمال آتاترک بود. مصطفی کمال آتاترک از بنیان‌گذاران جمهوری ترکیه است. این آخرین مجموعه از اسکناس‌ها در تاریخچه لیر ترکیه بود که متون روی آن به زبان فرانسوی و ترکی (به حروف عربی) به چاپ رسیده بود.

در فاصله سال‌های 1937 تا 1939 اسکناس‌های جدیدی توسط بانک مرکزی ترکیه منتشر شد. روی این اسکناس‌ها تصویری از رئیس‌جمهور آن زمان (عصمت اینونو) بود. متون روی این اسکناس‌ها به زبان ترکی اما با حروف لاتین چاپ شده بود. این پول‌ها در واحد‌های 2، 5، 10، 50، 100، 500، 1000 لیر ترکیه در آن زمان منتشر شد.

اسکناس‌های یک لیر ترکیه در سال 1942 دوباره منتشر شد. در اوایل دهه 1950 تصویر آتاترک روی اسکناس‌های لیر ترکیه ظاهر شد. جای اسکناس‌های 2 لیر ترکیه هم در سال 1960 با سکه عوض شد. همین اتفاق در طول سال‌های 1974 تا 1981 برای اسکناس‌های 5 و 10 لیر افتاد.

در تاریخچه لیر ترکیه واحد‌های پولی جدیدی در فاصله سال‌های 1980 تا 1990 منتشر شده است. اسکناس 5000 لیری در سال 1981، 10000 لیری در سال 1982، اسکناس‌های 20000 لیری در سال 1988، 50000 لیر در سال 1989 و اسکناس‌های 100 هزار لیر در سال 1991، 250 هزار لیر در سال 1992، 500 هزار لیر در سال 1993، یک میلیون لیر در سال 1995، پنج میلیون لیر در سال 1997، 10 میلیون لیر در سال 1999، بیست میلیون لیر در سال 2001 منتشر شد.

قدرت لیر ترکیه

در فاصله سالهای 1995 و 1996 کتاب رکورد‌های گینس، ارز ترکیه را یکی از کم‌ ارزش‌ترین ارز‌های جهان معرفی کرد. در سال 2003 شورای سیاست پولی ترکیه با حذف صفر اصلاح و تغییری در واحد پول خود به وجود آورد.

در سال 2005، با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه توسط رجب طیب اردوغان و حذف شش صفر از واحد پول ترکیه این کشور، جهش بزرگی در اقتصاد ترکیه ایجاد شد. این تغییر از تاریخ یک ژانویه 2005 در سراسر ترکیه اجرا شد.

لیر قدیم ترکیه تا پایان سال 2005 به گردش خود ادامه داد. در این زمان لیر ترکیه و لئوی رومانی در ردیف ارز‌ با کمترین ارزش قرار گرفته‌اند. در این زمان توسط دولت ترکیه دو اسکناس جدید در واحدهای TRY 100 و TRY 50 منتشر شد.

در ژانویه 2005 تا 2008 لیر جدید ترکیه به اسم Yeni Turk Lirasi با حروف اختصار YTL معرفی شد. میزان تورم این پول حدود 8/8 درصد در سال بود. لیر جدید ترکیه به 100 کروش تقسیم می‌شد. در سال 2009 لیر جدید ترکیه از گردش خارج و دوباره لیر ترکیه جایگزین واحد پول قبلی شد.

لیر در ترکیه معاصر

نماد واحد پول ترکیه در سال 2012 توسط بانک مرکزی این کشور ایجاد شد. این نماد رسمی شبیه لنگر است و از یک حرف L دو حرف T تشکیل شده است.  رجب طیب اردوغان در مورد این نماد گفت:

شکل لنگر به این نکته اشاره می‌کند که لیر ترکیه مثل یک بندر امن است و خطوط رو به بالای این نماد، اعتبار در حال افزایش آن را نشان می‌دهد.

در سال 2001 با شناورسازی ارز، فصل جدیدی در اقتصاد کشور ترکیه شروع شد. شناورسازی ارز باعث از بین رفتن تورم افسار گسیخته شد. همچنین افزایش نرخ رشد اقتصادی 2 درصدی را در اقتصاد مدیون شناورسازی ارز بود. تا قبل از این اقدام دولت، نرخ تورم لیر ترکیه دو رقمی بود.

در همان سال ترکیه با طلب کمک از صندوق بین‌المللی پول توانست در اقتصاد خود اصلاحات چشمگیری ایجاد کند. بحران مالی در سال 2008 و 2009 باعث کم شدن میزان رشد اقتصادی ترکیه شد. رشد اقتصادی ترکیه در آن زمان زیر پنج درصد بود. البته با برنامه‌ریزی‌های حزب عدالت و توسعه در سال 2002 ترکیه توانست نرخ تورم 68 درصدی خود را طی یک دوره ده ساله به 7/4 درصد برساند.

در سال 2017 به دلیل مشکلات سیاسی و اجتماعی، ارزش لیر ترکیه در برابر سایر ارز‌های خارجی کاهش زیادی داشت. اخیرا به دلیل تنش‌های موجود بین ترکیه و آمریکا ارزش لیر در برابر دلار و قیمت یورو بسیار کم شده است. با بررسی تاریخچه لیر ترکیه به نظر شما این کشور می‌تواند در تلاطم تحولات سیاسی کنونی، ارزش ارز خود را در برابر دلار و یورو حفظ کند؟