جاذبه های گردشگری استان گیلان

استان گیلان یکی از استان‌های شمالی کشور عزیزمان ایران است که هر سال پذیرای تعداد زیادی گردشگر است. در این مقاله به معرفی جاذبه‌های گردشگری استان گیلان پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.

تالاب انزلی

بندر انزلی در استان گیلان واقع شده است. ترکیب اکوسیستم‌های خشکی و دریایی موجب پدیدار شدن زیستگاه‌هایی می‌شوند که به آن تالاب یا مرداب می‌گوییم. تالاب در لغت به مفهوم آبگیر، استخر و برکه و به طور کلی محلی است که آب رودخانه‌ها و چشمه‌ها یا آب باران در آن جمع شود و راکد بماند و به همین جهت آن را مرداب نیز می‌گویند. در تالاب انزلی گونه‌های مختلفی از آبزیان و پرندگان زندگی می‌کنند. همچنین نیلوفرهای آبی (لاله تالابی) که در این تالاب می‌روید بسیار معروف است.

تالاب بین‌المللی انزلی از جمله زیباترین مناظر آبی منطقه است. تالاب انزلی محل تخم‌ریزی آبزیان و پناهگاه و مأمن پرندگان بومی و مهاجر است. مرداب انزلی با بیش از 100 گونه پرنده، 50 گونه ماهی و صدها گونه گیاهی اکوسیستم کم‌نظیری دارد. در داخل تالاب انزلی جزایر زیبایی وجود دارد و دو شهر زیبای بندر انزلی و آبکنار در ساحل آن قرار دارند. تالاب انزلی از سال 1354 جزو تالاب‌های بین‌المللی تحت حفاظت قرار گرفت.

از جاذبه های گردشگری مرداب انزلی حمل و نقل آبی در این مرداب است. وجود قایق‌های موتوری امکان گشت و گذار در تالاب را برای گردشگران فراهم آورده است. تالاب بین‌المللی انزلی از سالیان دور همه ساله پذیرای مسافران بی‌شمار داخلی و جهانگردان خارجی است. تالاب انزلی از جمله تالاب‌های بین المللی ثبت شده ایران است. این تالاب از نخستین تالاب‌های ثبت شده در معاهده رامسر در سال 1971 میلادی است.

جنگل اسالم

اسالم یکی از شهرهای استان گیلان در شمال ایران است. از نقاط دیدنی اسالم می‌توان به پارک جنگلی گیسوم، جاده اسالم به خلخال و منزل جلال آل احمد و... اشاره کرد. مسیر قدیمی اسالم به خلخال یکی از مسیرهای زیبا و بکر طبیعت‌گردی و جنگل‌نوردی است که از سالیان دور مردم خطه شمال از آن برای رفت و آمد به اردبیل استفاده می‌کردند. مسیر پیاده‌روی جنگل اسالم حدود 20 ساعت بوده که ترکیبی از کوه‌نوردی و جنگل‌نوردی در مسیرهای سنگین و سبک است. در مسیرهای پیاده‌روی جنگل اسالم امکانات رفاهی خاصی وجود ندارد. در طول مسیر چشمه‌های آب وجود دارد.

برای مسافرت به جنگل اسالم باید به خلخال مسافرت نمود و سپس روستای اندبیل رفت. بعد از روستا چند کیلومتری جاده آسفالت وجود دارد که پس از آن مسیر پیاده‌روی شروع می‌شود. مسیر خلخال به سمت اسالم سرپایینی است به همین دلیل اغلب این مسیر انتخاب می‌شود. در طول مسیر پیاده‌روی جنگل اسالم، پاکوب وجود دارد اما بدون راهنما قدم گذاشتن به این مسیر کار خطرناکی است. انتهای مسیر جنگل اسالم به نقطه‌ای بین اسالم و خلخال در جاده آسفالته ختم می‌شود. جنگل اسالم از دیدگاه گردشگران و جنگل‌نوردان یکی از مکان‌های دیدنی گیلان و یکی از زیباترین مناطق کوهستانی و جنگلی ایران به شمار می‌آید که همواره دوستداران طبیعت را به سوی خود فرا می‌خواند.

داماش

داماش از روستاهای ییلاقی دهستان جیرنده بخش عمارلو، شهرستان رودبار است. این روستا در حد فاصل جاده رشت به تهران، بین لوشان و منجیل جای گرفته است. داماش منطقه ای کوهستانی است و در ارتفاع 2200 متری از سطح آب‌های آزاد واقع شده است. دو مسیر اصلی دسترسی به این روستا وجود دارد. مسیر اول از شهر لوشان منشعب شده که پس از طی مسافت 35 کیلومتر و گذشتن از شهر جیرنده به روستا ختم می‌شود. بقعه امامزاده حنفیه که محل دفن سه امامزاده (محمد حنفیه و پسر و نوه‌اش) است نیز در این مسیر قرار دارد. مسیر دوم از نزدیکی‌های رستم‌آباد منشعب می‌شود و پس از گذشتن از شهر بره‌سر به روستای داماش می‌رسد. به علت واقع شدن این روستا در منطقه‌ای کوهستانی، مسیر دسترسی روستا دارای شیب بسیار بالایی است. آب و هوای منطقه سرد و مرطوب است و پوشش جنگلی و گیاهی متراکم در آن وجود دارد. این روستا در مختصات جغرافیایی 49,48,31 شرقی و 36,45,20 شمالی قرار گرفته است. آب معدنی داماش نیز در مرکز بافت روستا قرار گرفته که پس از احداث کارخانه آب معدنی داماش، آب آن به محل کارخانه پمپاژ شده و مقدار باقی مانده آن در محل قبلی برای استفاده اهالی محلی و گردشگران به صورت رایگان قابل دسترسی است.

داماش دارای سکونت دایمی است اما در تابستان‌ها بر جمعیت آن افزوده می‌شود زیرا این روستا از جمله ییلاق‌های بخش عمارلو شناخته می‌شود. مردم این روستا اغلب به دامداری و باغداری مشغولند و برخی نیز به تهیه صنایع دستی می‌پردازند.

کشتی گیله مردی، طناب‏‌کشی، خرپشتک، چوب بازی (رقص چوب)، تیش بازی (نوعی بازی محلی)، چرخ و فلک، هلولک، گلفا و دور بچرخان، از جمله بازی‌هایی است که در این منطقه رواج دارد. غذاهای محلی روستای داماش نیز شامل سیاه قاتق یا فسنجان (ترکیبی از گردوی کوبیده، گوشت مرغابی یا انواع دیگر مرغ‏‌ها و گاهی کباب مانند کباب ششلیک، کباب کوبیده، کباب برگ و کباب چنجه است.
روستای داماش رویشگاه گیاه یگانه‌ای با نام محلی سوسن چلچراغ است که تنها در این روستا و منطقه لنکران جمهوری آذربایجان یافت می‌شود.

قلعه رود خان

استان گیلان است. برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله عرب‌ها به ایران دانسته‌اند. این قلعه با 2/6 هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه 1500 متر طول دارد و در آن 65 برج و بارو قرار گرفته است. فاصله مستقیم قلعه تا شهر ماکلوان 25 کیلومتر و تا ماسوله 45 کیلومتر و تا شفت 20 کیلومتر است. اما از مسیر اصلی و آسفالته مسافت قلعه تا فومن 25 کیلومتر و تا ماکلوان تقریبا 35 کیلومتر و تا ماسوله 60 کیلومتر است.

در دوره سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان بوده است. بر روی کتیبه سر در ورودی قلعه که اکنون در موزه گنجینه رشت نگهداری می‌شود، درج شده که این قلعه در سال 918 تا 921 هجری قمری برای سلطان حسام الدین امیردباج بن امیر علاالدین اسحق تجدید بنا شده است. امیر حسام الدین دباج فومنی (مظفر السلطان)، فرمانروای بیه‌پس، اولین قدرت منطقه‌ای بود که از اطاعت صفویان سرپیچی و قلعه رودخان را بازسازی کرد تا از آن جا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند گریخت و نهایتاً دستگیر و در تبریز اعدام شد.این قلعه در ارتفاعی بین 665 تا 715 متر از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودخانه‌ای با همین نام جاری است.
قلعه رودخان از دو بخش ارگ (محل زندگی حاکم و حرم‌سرای او) و قورخانه (محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف مسلط است. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد.

بخش شرقی قلعه رودخان شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی نیز دوازده ورودی، چشمه، حوض، آب انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه، شاه نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند را شامل می‌شود. 40 برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت‌ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می‌شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند. لازم به ذکر است که در طول تاریخ قلعه رودخان، هیچ گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند

چون این قلعه تاریخی در کنار رودخانه‌ای بنا شده، معادل باستانی "دژ رودگان" یا "روگان" (دژی که در کنار رود قرار دارد) یا تغییر یافته آن به نام قلعه رودخان خوانده می‌شود. این قلعه به زبان اهالی آن منطقه که تالش هستند قله رخون نامیده می‌شود. سپس به مرور زمان به «قلعه رودخان» تبدیل شده است. این قلعه در دوران‌های تاریخی به نام‌های «قلعه هزارپله»، «حسامی»، «سکسار»، «سگسار» و «سگسال» نیز خوانده شده است.

ماسوله

شهر ماسوله در جنوب غربی استان گیلان در 20 کیلومتری شهر ماکلوان، 36 کیلومتری شهر فومن و 60 کیلومتری شهر رشت قرار دارد. محدوده مرکزی ماسوله از سه جهت شمال، جنوب و غرب به کوه و از طرف شرق بر دره‌ای زیبا مشرف است. آب و هوای ماسوله کوهستانی با تابستان‌های خنک و زمستان‌های سرد و پر برف است. اطراف ماسوله پوشیده از جنگل و راه اصلی ارتباطی آن، جاده‌­ای است که به سمت فومن کشیده شده است.
حدود سده هشتم هجری (قرن 14 میلادی) مردمانی از نقاط مختلف سرزمین گسترده ایران به همراه مردمان کهنه ماسوله که در 6 کیلومتری شمال غرب این شهر واقع است، به نقطه‌ای که هم اکنون به عنوان شهر ماسوله شناخته شده است کوچ کردند. طی کاوش‌های انجام شده از محوطه باستانی کهنه ماسوله سفالینه هایی متعلق به قرون پنجم تا هشتم هجری قمری به دست آمده است که دقیق‌ترین مستندات قابل توجه تاریخی هستند.

در 10 کیلومتری بالاتر از ماسوله جدید، آثار و بازمانده‌های انسانی ماسوله قدیم از قبیل سنگ کوره و... در منطقه‌ای گسترده پراکنده شده است که جزو آثار باستانی به شمار می‌آیند. ماسوله شامل وسعتی معادل یک‌صد هکتار منطقه تحت حفاظت میراث فرهنگی و منابع طبیعی، یکی از خوش آب و هواترین نقاط ایران است که هر ساله پذیرای ده‌ها هزار گردشگر است.

شهر تاریخی و گردشگری ماسوله به دلیل داشتن معماری منحصر به فرد در جهان شناخته شده است. ماسوله با کوهستان‌های مرتفع، جنگل و ییلاقات سرسبز، از بهترین مناطق گردشگری شمال ایران با جلوه‌های طبیعی فراوان به ویژه در اواخر بهار و فصل تابستان است. قله شاه‌معلم در ماسوله با ارتفاع 3050 متر بلندترین نقطه استان گیلان و هدفی جذاب برای گروه‌های کوهنوردی به حساب می‌آید.

ماسوله دارای معماری منحصر به فردی است. محوطه جلوی خانه‌ها و پشت‌بام‌ها هر دو به عنوان پیاده‌رو استفاده می‌شوند. بافت معماری ماسوله در دوران زندیه شکل گرفته است و خیابان‌های کوچک و پله‌های بسیار به هیچ وسیله نقلیه موتوری اجازه ورود نمی‌دهد. معماری ماسوله در یک جمله توصیف می‌شود: حیاط ساختمان بالایی پشت‌بام ساختمان پایینی است. تعداد طبقات ساختمان‌ها معمولا تا دو طبقه می‌رسد.
مردم ماسوله نقش والایی در تاریخ جنبش جنگل در برابر تهاجم روسیه و بریتانیا داشته‌اند. ماسوله­‌ای‌ها به قوای جنگل کمک می­‌کردند و عده‌­ای مانند شهید باباغلام‌علی در کنار آن‌ها می‌­جنگیدند.

نام ماسوله حداقل از سده­ هشتم و نهم هجری به بعد به همین صورت کنونی خود کاربرد دارد. برخی آن را برگرفته از نام کوهی در جوار ماسوله به نام «ماه­سالار» می­‌دانند. به باور ایشان این ناحیه ابتدا «ماسالا» خوانده می‌­شده و بر اثر کثرت استعمال بعدها به «ماسوله» مبدل شده است. به روایتی دیگر کلمه «ماسوله» از دو بخش «ماس» و «اوله» تشکیل شده است. بخش نخست در فرهنگ­‌های ایرانی به معنای کوه و مانع و بخش دوم نیز به معنای بلند است که در ترکیب با «های» تصغیر به مفهوم «مانند» آمده است. بنابراین، ماسوله را می­‌توان «کوه بلند» و «کوه­‌مانند» معنا کرد.

با تکیه بر زبان‌های­ سانسکریت و فارسی­ میانه ماسوله را «ماه کوچک» یا «سرزمین ماه کوچک» نیز معنا کرده­‌اند. برخی این نام را برگرفته از نام «موصل» شهری در اقلیم­ کردستان­ می‌­دانند و معتقدند ماسوله‌ای های اولیه کُرد بودند و آیین ایزدی (از ادیان باستانی آریایی) داشتند. حال آن که به یک تفاوت ساده یعنی تفاوت «ص» و «س» توجه نشده است. از این رو این تعبیر سطحی به نظر می‌رسد. این تعبیر باعث داستان‌سرایی‌های دیگری نیز نزد افراد مغرض، کم‌سواد یا بی‌سواد شده است (مثل ربط دادن قیام مختار بر علیه خلیفه اموی یزید و اینکه مردم ماسوله از بیم مختار به محل فعلی فرار کردند). بدون توجه به این که تمام مردم ماسوله از دیر باز شیعه‌اند و مراسم ویژه ماه محرم ماسوله از دیدنی‌های این شهر محسوب می‌شود. تعبیری دیگر، ماسوله را کلمه­‌ای عربی و واژه‌­ای مرکب از «ما»، «سو»، «ل» و «ه» و به معنای «جایگاهی که فقر و زشتی در آن راه ندارد» معنا می­‌کند.

بسیاری از ­پژوهشگران چنین توجیه و روایاتی را درست نمی‌دانند. آنچه صحیح‌تر به نظر می‌رسد این است که ریشه کلمه ماسوله مانند کلمه ماسال (شهری در نزدیکی ماسوله) فارسی است (به معنی مانند کوه) و هسته اصلی مردم ماسوله مانند مردم ماسال تالشی (تیره آریایی ساکن در البرز غربی که نخستین بار با نام کادوسیان در تاریخ ایران به عنوان سپاهیان هخامنشی شناخته شده‌اند) است. 

شیطان کوه

شیطان کوه کوهی است در شرق شهر لاهیجان، استان گیلان. منطقه‌ای سرسبز، دیدنی و خوش آب و هوا که در هر چهار فصل سال یکی از دلپذیرترین مناطق گردشگری ایران محسوب شده و تعطیلات و مسافرتی خاطره‌انگیز را برای شما رقم می‌زند.شیطان کوه در روزگاران گذشته به شاه‌نشین کوه معروف بوده و برکه‌ای به عرض 200 متر و طول 70 متر در جلوی آن قرار داشته که برای ذخیره آب برای آبیاری از آن استفاده می‌شده است. امروزه این برکه به دریاچه‌ای مصنوعی بدل گشته، با جزیره‌ای در میان و عمارت زیبا و کوچکی که در جزیره خودنمایی می‌کند. این دریاچه محل تأمین آب آبشاری مصنوعی اما بسیار زیبا و دیدنی است که از دل شیطان‌کوه می‌گذرد.

استخر لاهیجان

برکه‌ای که در جلوی شاه‌نشین کوه قرار داشت، امروزه به دریاچه‌ای مصنوعی با نام استخر لاهیجان تبدیل شده است. در میان این استخر، یک جزیره مصنوعی قرار دارد که عمارت زیبا و کوچکی در میان آن خودنمایی می‌کند. گرداگرد استخر از سنگفرش وسیعی پوشیده شده که محل بسیار مناسبی برای قدم زدن یا قهوه‌خانه‌های سنتی با چای و قلیان و انواع غذاهای محلی گیلانی پیرامون استخر، یکی دیگر از جاذبه‌های استخر لاهیجان به شمار می‌رود.