آشنایی با مقبره دوازده امام یزد

بقعه دوازده امام از بنا های دوره سلجوقی است که در محله فهادان شهر یزد در مرکز ایران قرار دارد . اهمیت این بنا بیشتر به لحاظ معماری آن و گنبد آجری این بقعه در شمار آثار مهم هنر سلجوقی به شمار می ‌رود . این بقعه دارای در دو لته کوتاهی است .بدنه گنبد یک چهار ضلعی است که به هشت ضلعی تبدیل می شود و گنبد روی هشت ضلعی قرار دارد. پوشش سقف از داخل کاشیکاری است و دور تا دور آن با خط کوفی تزیین شده است. در چهار گوشه بنا، گوشواره ها و داخل آن ها در گاه هایی قرار دارد. نور این بقعه به وسیله پنجره هایی که در چهار طرف آن تعبیه شده، تامین می شود. داخل بنا مزین به نقوش گچبری و طرح های رنگی است. وجود محراب در این بنا، نشانه مسجدی است که در قرون دوم و سوم هـ. ق بنا شده بود.داخل این بنا بر روی دیوار های آن از گچ شکل گل و بوته تزئین گردیده است . در داخل محراب آن سنگ مرمری وجود داشته که صلوات بر دوازه امام و در انتهای آن نام یکی از مفاخر و مشاهیر یزد بوده است .در قسمت بالا دور تا دور گنبد آیه شریفه آیه الکرسی و در غربی بنا آیه 165 سوره مبارک بقره و در قسمت شرقی نام معمار و سال ساخت آن به خط کوفی رومی نوشته شده است .دوازده امام گنبد منفردی است از سال 429 هجری نزدیک به حسینیه بزرگ محله فهادان و قدیم ترین بنای موجود در یزد که از حیث سبک بنا و نقش و نگار و کتیبه کوفی رنگی واجد اهمیت خاص و موضوع سخن متخصصان تاریخ معماری اسلامی است . محقق بزرگ و ایرانشناس مجرب آقای آرتور اپهام پوپ چندین بار از این بنا در کتاب طرح هنر ایران یاد کرده است . دو نقشه و طراحی را که کار اریک شرویدر eric schroeder است و در کتاب مذکور چاپ شده است در اینجا به نقل از آن اثر می آوریم . کتیبه رنگی موجود بر دیوار گچی جانب شرقی گواه است بر اینکه گنبد به دستور دو برادر به نام های ابو یعقوب و ابو مسعود بر پا شد .هیچ معلوم نیست که تغییر نام بنا به دوازده امام از آن چه عصری است . آنچه مسلم است این بنا بر اساس کتیبه موجود در آن توسط ابو مسعود بهشتی و ابو یعقوب اسحق فرزند ینال که از سرهنگان دستگاه حکومت علاء الدوله بوده اند ساخته شده است . از این دو نفر کتیبه ‌ای هم بر در دروازه حظیره موجود بوده است !