نقدی بر فیلم نامه و شخصیت پردازی در فیلم جهان با من‌ برقص

اختصاصی آسمونی نقد فاخته الله مراد

جهان‌! برای خودت گریه کن.

کاراکترها:
آیا وقتی در موقعیتی قرار میگیرید که از طریق روحی در حال شکنجه شدن هستید باز هم به خاطر دوستی که قرار است تا دو ماه آینده بمیرد، در آن فضا و شرایط باقی میمانید؟؟؟ این سوالی ست که در طول تماشای فیلم "جهان با من برقص! "ذهن من را مشغول کرده بود.
مردی با همسر سابق دوستش ( علی مصفا) که به زودی میمیرد با هم در یک خانه قرار میگیرند... در تمام طول فیلم ما عصبانیت بی منطق احسان ( جواد عزتی ) را شاهد هستیم که گاهی منجر به کتک کاری می شود و باعث وحشت زده بقیه می شود.«احسان »یا باید آن خانه را ترک کند یا باید به خاطر آرامش دوست بیمارشان( جهان-کاراکتر اصلی) ساکت بماند...اما آن ها روش دیگری دارند، احسان میماند و با کز کردن، اخم کردن، متلک گویی، کتک کاری وسوزاندن با چای داغ محیط را برای فرد بیمار و سایرین متشنج میکند و ما به جای این که شاهد تغییرات بیمار باشیم مدام درگیر گوشه گیری« جواد عزتی» هستیم .البته در آخر این مشکل به خوبی و خوشی حل می شود.انگار یکی با بشکنی جادویی همه چیز را رو به راه میکند، آن یکی هم دوست دیگری ( با بازی محراب قاسم خانی ) است که ظاهرا در ایران نیست و از طریق فضای مجازی در کنار بقیه قرار میگیرد ( صبح، ظهر، شب) و ایشان همان فرشته ی مهربانی است که ناگهان رازی را می گوید که به نفع نسیم ( همسر سابق احسان) و شوهرش می شود.

شخصیت پردازی:
در این فیلم ظاهرا هدف کارگردان قرار دادن تیپ های متفاوت در قالب خانواده های مختلف بوده که متاسفانه در حد یک ایده باقی مانده. زوج سیاوش چراغی پور و هانیه توسلی نمونه ی خوبی است. شاید انتخاب این تیپ‌ طعنه به موضوعات اجتماعی روز دارد که متاسفانه در حد تصویر بدون عمق و سطحی‌ِ زن جوان و زیبا و شوهر کچل اما پولدار باقی مانده...فیلم‌نامه نویس جملاتی‌ مثلا حکیمانه ( از همان ها که بهشان طعنه میزند ) در دهان این زوج گذاشته که هر کاراکتر دیگری هم میتوانست همان ها را بگوید و در کل فیلم هم تاثیری نداشته باشد.

تاسف بیشتر من‌ به خاطر «پژمان جمشیدی »است که در اکثر فیلم هایی که بازی کرده،حتی دیالوگ های ساده را طوری بیان میکند که بیننده را به خنده وامی دارد، اما به لطف فیلم‌نامه ی بسیار ضعیف با شوخی های یخ و ماسیده ی این شخصیت مواجه ‌هستیم.
باقی کاراکترها هم ( آسا و پسر شمالی، خواهر و برادرجهان و ....) همگی ناقص و نپخته باقی مانده‌اند.

ساختارشکنی:
شکستن ساختارها در بسیاری جاها باعث انقلابی در صنایع مختلف ادبی میشود، همچنان که نیما ساختار شعر فارسی را به هم ریخت و جاودانه شد...اما این‌که شخصی ساختارشکنی کند و این جمله ی بسیار ارزشمند و مهم چخوف را که اگر در صحنه تبری وجود دارد کاری کنید که در طول نمایش حتما از آن استفاده کنید... ندیده بگیرد و صحنه هایی به فیلمش تحمیل کند ( ساز زدن آدم ها، حرکت مینی بوس در جاده..) که هیچ معنی و کاربردی ندارند، نه تنها او را محبوب نمی سازد که درک شخص را از صنعت ساخت فیلم‌‌ زیر سوال میبرد.

ندیده گرفتن اصول ابتدایی:
1-اصل کاشت و برداشت در ساخت فیلم عنصری بسیار ابتدایی و در عین حال حیاتیست که در این فیلم کوچکترین تلاشی حتی برای نزدیک شدن به این مفهوم نشده است.
2-ایده ی اولیه فیلم‌نامه بستر مناسبی برای درک شخصیت ها بود که متاسفانه از این‌فضا هیچ‌استفاده ای نشده و ما همان جهانی را در آخر فیلم میبینیم که در ابتدا دیدیم ( وضع بقیه ی شخصیت‌ها هم‌ همینطور است، چه بسا بدتر) حتی جمله ی آخر‌‌ پژمان جمشیدی که به علی مصفا می گوید: "حرفای خیلی خوبی زدی"، هر چند که خیلی تلاش شده بود حداقل آهنگ صدای جمشیدی تاثیر لازم را روی مخاطب بگذارد، نتوانست کارگردان را به نتیجه ی دلخواه برساند.
البته کار مخاطب راحت شده بود چون نیازی نداشت فکرش را درگیر این مسائل بکند زیرا خود بازیگرها وقت و بی وقت از انگیزه ها، احساسات، حالات روحی و جسمی حرف میزدند‌ و زحمت کشف و شهود و به لذت رسیدن را از شانه ی ما برمی داشتند.

مقایسه:
1-نمونه‌های غیر ایرانی را کنار میگذارم اما در میان نمونه های ایرانی فیلم «درباره ی الی »را مثال میزنم‌ که جمعی دوستانه جایی در شمال ایران دور هم جمع می شوند و با موضوع مرگ مواجه می شوند و ما شاهد واکنش کاراکترها نسبت به قرار گرفتن در چنین‌ موقعیتی هستیم. این فرم در فیلم جهان... هم اتفاق افتاده.
همه ی کسانی که این فیلم را نزدیک به ده سال پیش دیده اند هنوز هم کاراکترها را به یاد می آورند. حتی بازی پانتومیم‌‌ که صحنه ای به جا و کامل برای شناساندن شخصیت ها بود، بعداز این فیلم در بین خانواده ها باب شد و اکثرا وقتی کنار هم هستند این بازی را برای تفریح انجام میدهند. اما...اما فیلم جهان...