بیوگرافی الیود کیپ چوگه

« دو ساعت» زمان بسیار زیادی است. تقریبا اکثر مسابقات ورزشی در این مدت زمان آغاز می شوند، به اوج رسیده و پایان می پذیرند، مدالهای آنها توزیع می شود و حتی تماشاگران مسابقه هم میدان را ترک می کنند. اما در مورد دو ماراتن، نه تنها مسابقه ای در دو ساعت به پایان نمی رسد، بلکه رقابت تازه بعد از دو ساعت به اوج می رسد و دوندگان صدرنشین برای ماندن در صدر رقابت کنندگان تلاش می کنند. اما یک دونده، تمام استانداردهای ماراتن را خرد کرده است!

با داشتن قامتی 167 سانتی متری و وزن تنها 52 کیلوگرم، در بدن الیود کیپ چوگه 39 ساله عملا به جز چربی های بافتهای بدن، ذره ای چربی اضافی نمی توان یافت. او تمام مرزها را در دوهای استقامتی جا به جا کرده است؛ از مرزهای زمانی تا مرز سن و سال...

اِلیود کیپچوگه با وجود داشتن دو مدال المپیک، تا قبل از المپیک 2016 ریو کمتر شناخته شده بود. تا پیش از مسابقات ریو، او یک نقره و یک برنز المپیک داشت که هر دو را در دوی 5 هزار متر کسب کرده بود. اولین مدال او برنز 2004 بود و دومین مدال المپیکی او در 2008 پکن به دست آمد. در مقدماتی المپیک 2012 هم او تنها عنوان هفتمی را در مسابقات 5 و 10 هزار متر کشور خود کسب کرد تا حتی موفق به حضور در المپیک نشود. اما آیا کار او برای همیشه تمام شده بود؟

الیود در 5 نوامبر 1984 در کاپسیسی یوا واقع در استان ریفت وَلی کنیا به دنیا آمد. جز عکس پدرش که در خانه بود، هرگز چیزی از پدر خود به خاطر نیاورد و او را ندید. مادرش که معلم بود، الیود و سه فرزند دیگرش را به تنهایی بزرگ کرد و الیود هم تا 15 سالگی اوقاتش در مدرسه گذشت بدون آن که به شکل جدی به دوومیدانی بپردازد. با این حال او برای رسیدن به مدرسه ناچار بود دو مایل در روز بدود.

کیپ چوگه در 16 سالگی با یک مرد تاثیرگذار آشنا شد. پاتریک سانگ برنده مدال نقره 3000 متر بامانع در المپیک 1992 بارسلونا حالا به مربیگری مشغول شده بود و او بود که از سال 2001 الیود را به شکلی جدی هدایت کرد و از او یک دونده بزرگ ساخت. فقط یک سال زمان لازم بود که الیود موفق به حضور در مسابقات صحرانوردی جوانان شود. در مسابقات جهانی دوبلین در ایرلند، او عنوان پنجم را کسب کرد اما در قسمت تیمی با تیم کنیا برنده مدال طلا شد. سانگ از آن پس مربی الیود باقی ماند و تمام عناوین او زیر نظر این مربی به دست آمد.

بعد از روی آوردن به ماراتن بود که الیود توانایی های حیرت انگیز خود را به نمایش گذاشت. او در عمل نشان داد که هرچه مسابقه طولانی تر می شود، راحت تر می دود و هر چه از مدت زمان مسابقه می گذرد، رکوردهای او بهتر می شوند. در سال 2013 و در رقابت های ماراتن هامبورگ، او برای نخستین بار حضور در ماراتن را تجربه کرد و قهرمان شد. چندی بعد در ماراتن برلین بود که دونده کنیایی با زمان 2:04:05 ساعت عنوان نایب قهرمانی مسابقه ماراتن را از آن خود کرد. این شکست بیشتر از آن که ناشی از ضعف الیود باشد، به خاطر قدرت ویلسون کیپ سانگ بود که با زمان 2:03:23 ساعت رکورد جهان را به نام خود ثبت کرد.

***

از آن به بعد دونده کنیایی هر سال در دو ماراتن شرکت کرده و نتایج او روز به روز بهتر از قبل شدند در سال 2014 او ماراتن روتردام هلند و شیکاگو آمریکا را فتح کرد؛ یک سال بعد در ماراتن لندن و برلین قهرمان شد و پس از قهرمانی مجدد در ماراتن لندن در آوریل 2016، او آماده ماراتن المپیک ریو شد. در لندن او زمان 2:03:05 ساعت را به دست آورده بود اما برای قهرمانی در المپیک، نیاز نبود که او آن قدر سریع بدود. با این وجود، نتایج وی حیرت انگیز بود. اگر ماراتن را به 8 بخش 5 کیلومتری و یک بخش 2195 متری تقسیم کنیم، الیود تمام هشت بخش 5 کیلومتری خود را در کمتر از 15 دقیقه دوید! در طول مسابقه، او مرتبا سریع تر شد و در شرایطی که در آغاز رقابت، 5 کیلومتر نخست را در 14.24 دقیقه دویده بود، از کیلومتر سی و پنجم تا چهلم را در 13.31 دقیقه دوید!

به این ترتیب در روز 21 آگوست 2016 او با زمان 2:08:44 ساعت به بزرگ ترین افتخار زندگی خود دست یافت؛ مدال طلای ماراتن المپیک. این افتخار برای کشوری کسب شده بود که با وجود کسب عناوین مختلف و افتخارات فراوان در بازیهای المپیک، به شکلی ناباورانه هرگز طلای ماراتن را از آن خود نکرده بود.

***

بعد از المپیک کیپ چوگه جدی تر از قبل کار را ادامه داد و کم کم رکوردهایش افسانه ای تر از قبل شدند. در سال 2017 در مونزا به زمان 2 ساعت و 25 ثانیه رسید؛ هرچند این مسابقات، در بین رقابتهای رسمی اتحادیه جهانی جایی نداشتند و رکورد او به صورت رسمی ثبت نشد. با این حال او یک بار دیگر ماراتن برلین را فتح کرد. دو سال 2018 نوبت به دو قهرمانی دیگر در ماراتن لندن و برلین رسید و ثبت زمان عجیب 2:01:39 ساعت در برلین و ثبت رکوردی جدید برای ماراتن.

***

در ماراتن 2019 لندن، باز هم الیود قهرمان شد و بهترین زمان خود را در این رقابتها برجای گذاشت. سرانجام سد بزرگ 2 ساعت نیز توسط او شکست و در وین، او زمان 1:59:40 ساعت را ثبت کرد. کیپ چوگه بعد از این رکوردشکنی، تاریخ سازی خود را با شکستن سد 4 دقیقه در دوی یک مایل توسط سر راجر بنیستر مقایسه کرد. مهم نیست که این تشبیه، چقدر متواضعانه است. مهم این است که باز هم یک غیر ممکن توسط انسان ممکن شد.

جذاب ترین نکته در مورد الیود با عنوان هشتمی او در ماراتن 2020 لندن به اثبات رسید. او با اندام لاغر و سر تراشیده که چهره اش را بی شباهت به یک جمجمه نمی سازد، کاملا انسانی عادی است. ازدواج کرده و سه فرزند دارد و حتی می تواند شکست بخورد؛ مثل سایر دوندگان. در روز 14 اکتبر 2020 زمان او در رقابت لندن 2:06:49 ساعت بود  که سبب شد اولین باخت خود را از سال 2013 در ماراتن تجربه کند. پس از آن هم الیود تنها یک بار دیگر طعم شکست را چشید؛ عنوان ششمی ماراتن بوستون در سال 2023با زمان 2:09:23 ساعت که برای بسیاری شاهکار است؛ اما برای کیپ چوگه ضعیف ترین نتیجه زمانی در طول حرفه اش به شمار می آمد!

با تعویق المپیک توکیو به خاطر شیوع پاندمی کرونا، الیود برای دفاع از عنوان قهرمانی خود یک سال انتظار کشید و سرانجام در روز 8 آگوست 2021 در ساپورو به سومین مردی بدل شد که از عنوان قهرمانی خود دفاع کرده است. در حالی که 80 ثانیه با نفر دوم فاصله داشت؛ اختلافی که از سال 1972 به بعد بی سابقه بود. عملکرد درخشان الیود پس از المپیک نیز ادامه یافت. ثبت زمان 2:02 ساعت در ماراتن 2021 توکیو؛ شکستن رکورد جهان در ماراتن 2022 برلین با زمان 2:01 ساعت و سرانجام ثبت زمان 2:02 ساعت در ماراتن 2023 برلین و کسب پنجمین قهرمانی در این رقابت؛ کاری که هرگز کسی پیش از او، موفق به انجامش نشده بود.

به این ترتیب تنها یک اتفاق غیر قابل پیش بینی می تواند مانع از درخشش دونده کنیایی در المپیک پاریس شود. باید دید آیا او اولین انسانی می شود که می تواند صاحب سه مدال المپیک در مسابقه ماراتن شود یا خیر؟