نگاهی به فیلم امتحان نهایی ؛ شخصیت اصلی چه کسی است؟

پنجشنبه 11 دی 1399

اختصاصی آسمونی
نقد از لاله عالم

امتحان نهائی از آنجا ضربه می خورد که مشخص نیست داستان چه کسی را بیان می کند و آیا شخصیت اصلی داستان، مادر جوانی است که قصد ازدواج مجدد دارد یا پسر نوجوانی است که مادرش می خواهد ازدواج کند، همچنین آیا این غلام (دوست سعید) است که داستان انتقامش را می بینیم یا”فرهاد" که با زنی دارای فرزند ازدواج کرده است. آیا فیلمی که داریم می بینیم بنابر اصول سینمای کلاسیک ساخته شده یا یک فیلم مدرن است. فیلم امتحان نهائی با نشان دادن مادر(با بازی لیلا زارع) که مشغول چای ریختن است، شروع می شود.

قاعدتا قهرمان اصلی کسی است که فیلم با او آغاز می شود اما بر روی تصویر وی صدای صحبت کردن مردی (با بازی شهاب حسینی) را می شنویم و مشخص می شود که معلم فرزندش است که در حال تدریس خصوصی است. تلفیق تصویر مادر و صدای معلم  شاید به این معناست که این دو یک تصمیم مشترک گرفته اند و بعد از آن اکت های نوجوان فیلم یا سعید را می بینیم که چای مادر را رد می کند و به حالت اعتراض از منزل خارج می شود.

فیلم البته شروع خوبی دارد و زود وارد داستان می شود، ریتم کند و یکنواختی ندارد و تماشاگر ترغیب میشود تا انتهای فیلم را ببیند و بداند سرانجام این زوج جوان چه می شود ایا معلم جوان (با بازی شهاب حسینی) خواهد توانست نظر مثبت سعید را جلب کند یا خیر.

بازی بازیگران خوب است و توانسته اند به خوبی در نقش های خود استحاله شوند، درست است که طرح این فیلمنامه از"عباس کیارستمی" بوده و وی در نگارش فیلمنامه آن نیز نقش داشته است اما به هیچ وجه فیلم به آثار کیارستمی شباهت ندارد، کارهای کیارستمی، سبک خاص خود را دارند؛ اکثرا تلفیقی از سینمای مستند و داستانی و همراه با نابازیگرها.

فیلم های کیارستمی پر از زندگی هستند و امیدوار کننده آنها مخاطب را به زندگی و دوستی ترغیب می کنند. اما این فیلم از بازی بازیگران شناخته شده بهره می گیرد و نوع فیلمبرداری و موضوع آن نه به سینمای مستند می خورد و نه متناسب با یک فیلم سینمایی بلند است.

موضوع فیلم امتحان نهائی بیشتر مناسب یک فیلم کوتاه است، چون برشی از یک زندگی را نشان می دهد. یکی دیگر از ایرادات فیلم این است که ما در آخر فیلم نمی فهمیم بالاخره آیا معلم جوان از این انتقام جان سالم بدر برد یا خیر.

اگر قهرمان فیلم معلم یا همان فرهاد است که تمام تلاشش را می کند تا "سعید" او را به عنوان پدر بپذیرد و قاعدتا به مانند قهرمان فیلم های کلاسیک پرتلاش  است  چرا صحنه ما قبل از انتهای  فیلم بر تصویر کلوز اپ "غلام "زوم می شود و نهایتا با صحنه فرار"سعید" و "غلام" تمام می شود؟  اگرشخصیت اصلی و در حقیقت ضد قهرمان داستان. غلام است، پس چرا تا این حد بر روی شخصیت معلم و روابطش با پونه و سعید تاکید شده است؟

بهرحال اگر فیلمنامه نویسان و کارگردان بر بحرانی بودن سن بلوغ  تاکید داشته اند، خب موفق بوده اند که بگویند سن بلوغ، یک سن بحرانی است و نوجوانان ظاهر یک فرد بالغ را پیدا کرده اند ولی از نظر احساس و افکار در مرحله سختی قرار دارند که ممکن است دست به کارهای غیر عقلانی بزنند و بنابراین والدین و کسانی که با آنها در تماس نزدیک هستند باید با آنها خیلی محتاطانه رفتار کنند.

اصولا کم نیستند ،خانواده هایی که این شرایط و سن بحرانی بلوغ را ندید می گیرند و در این دوره بحرانی تصمیماتی می گیرند که هم به نوجوان صدمه می زند و هم به اطرافیان. در حقیقت هر چقدر در باره وضعیت نوجوانان و سن بلوغ فیلم ساخته شود، کم است. چرا که خانواده ها باید کاملا هشیار باشند و بدانند غفلت و سهل انگار در تربیت کودک و رفتار غیر سنجیده با نوجوانان ممکن است عواقب غیر قابل جبران داشته باشند و آینده یک جوان با یک تصمیم یا یک عمل اشتباه از بین برود.

همچنین موجب آسیب های جبران ناپذیر  به خانواده یا اطرافیان شود. همچنین فیلم امتحان نهایی یک هشدار مضاعف دیگر هم می دهد؛ حواسمان باشد که فرزندانمان با چه کسانی رفت و آمد می کنند. همچنین شاید یک نکته دیگر هم در بطن موضوع فیلم نهفته است. نوجوانی که از بریدن سر مرغ یا گوسفند ابائی ندارد، ممکن است دست به کارهای دیگری هم بزند.