نسبت اسکناس و مسکوک

نسبت اسکناس و مسکوک و نقدینگی کشور ما نسبت به سایر کشورها در حد پایینی است، آمار و ارقام مقایسه‌ای چند کشور در مقطع سال 2006 ارائه می‌شود که تفسیر آنان به خوانندگان آسمونی واگذار می‌شود:

ایران

آمارهای پولی ارائه شده در شماره 45 نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی بیانگر آن است که:

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به پایه پولی = 23%

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به M1 = 16%

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به M2= 5/5%

نسبت M2 به پایه پولی (ضریب فزاینده نقدینگی) = 2/4 برابر

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به GDP = 3%

نسبت M2 به 4م/GDP =٪ 54

هر چقدر نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به M2 کوچکتر باشد بیانگر آن است مبادلات جامعه بیشتر از طریق ابزارهای بانکی و اعتباری و کمتر با پول پایه انجام می‌شود و در نتیجه تقاضا برای پول نقد در جامعه کمتر است. در اینجا ملاحظه می نماییم که نسبت اسکناس و مسکوک به پایه پولی 23% است که نشان می دهد نسبت بیشتری از پایه پولی در صندوق‌های بانک‌ها و نیز به عنوان ذخایر بانک‌ها در بانک مرکزی است. این امر بیانگر آن است که حجم سپرده های بانک‌ها در ایجاد نقدینگی بالا بوده و پایین بودن نسبت اسکناس و مسکوک از نقدینگی این موضوع را تایید میکند. علت اساسی این امر در کشور ما، خرد بودن اسکناس‌ها و اتکای مردم به چک‌های بانکی به عنوان پول می‌باشد. البته رشد ابزارهای الکترونیکی پرداخت نیز در سال‌های اخیر قابل توجه بوده که بر این نسبت تاثیر خواهد داشت.

ترکیه

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به پایه پولی = 8/89%

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به M1 = 34%

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به 3ا/ M2= ٪8

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به GDP= 4/4%

نسبت M2 به 9/اGDP = ٪52

نسبت M2 به پایه پولی (ضریب فزاینده نقدینگی) = 1/12 برابر

در این کشور سهم اسکناس و مسکوک از کل حجم پول بالا می باشد لیکن از حجم نقدینگی سهم پایینی دارد. به عبارت دیگر حجم سپرده های غیر دیداری در این کشور بسیار بالاست و مردم تمایل بالایی به اینگونه سپرده گذاری دارند. سهم M2 از GDP نیز حدود 50 درصد می‌باشد.

روسیه

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به پایه پولی = 6/67%

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به M2= 31%

نسبت M2 به پایه پولی (ضریب فزاینده نقدینگی) = 2/2 برابر

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به 5ا/GDP =٪ 10

نسبت M2 به 8ا/GDP = ٪33

در این کشور حجم اسکناس و مسکوک در جامعه نسبت به M2 و GDP بالاتر از سایر کشور ها می باشد. این موضوع می تواند نشان دهنده سهم کمتر نظام بانکی در اقتصاد این کشور و تمرکز بیشتر مردم به مبادلات نقدی باشد تا مبادلات از طریق ابزارهای بانکی. ضریب فزاینده نقدینگی نیز موید این امر می‌باشد.

آمریکا

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به پایه پولی = 93%

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به 7/اM1 =٪ 54

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به 6/اM2= ٪10

نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به 7ا/GDP = ٪5

نسبت M2 به 5/ا GDP =٪ 53

نسبت M2 به پایه پولی (ضریب فزاینده پولی) = 8/8 برابر

علت بالا بودن سهم اسکناس و مسکوک منتشره از کل M1 و M2 آن است که سهم بالایی از اسکناسهای این کشور در خارج از کشور متقاضی دارد و بنابراین تاثیر زیادی در ایجاد نقدینگی ندارد.
نکته دیگر در خصوص چک های مسافرتی است. فدرال رزرو آمار چک‌های مسافرتی بانک‌ها را بصورت مجزا از ارقام سپرده‌های دیداری اعلام می‌کند. این امر بخاطر کنترل بیشتر بر حجم این‌گونه پول می‌باشد تا از جایگزینی آن با پول پایه و تبعات تاثیر بر نقدینگی آن بکاهد. حجم این‌گونه چک‌ها در ژانویه 2007 حدود 7/6 میلیارد دلار بوده که در مقایسه با رقم 307 میلیاردی سپرده‌های دیداری قابل توجه نمی‌باشد.