صیغه و قوانین آن در ایران

از جمله انواع عقد نکاح بر اساس قانون ، عقد موقت یا صیغه می باشد که شرایط صیغه و احکام آن به صورت پراکنده در قوانینی همچون قانون مدنی و قانون حمایت خانواده مطرح شده است ؛ اما فارغ از میزان پذیرش فعلی این نوع عقد در جامعه ، احکام و شرایط آن نیازمند تبیین بیشتری می باشند. به همین مناسبت قصد داریم به بررسی این سوال بپردازیم که عقد موقت چیست و چه شرایطی دارد. 

عقد موقت

عقد موقت چیست؟

در فقه شیعه، یکی از انواع عقد نکاح، عقد نکاح موقت می باشد که به آن صیغه یا ازدواج موقت نیز گفته می شود. عقد موقت، در واقع عقدی است که بر خلاف عقد دائم، برای مدت زمان مشخص و معینی جاری می شود و زن و مرد را به زوجیت یکدیگر در می آورد. بر این اساس، از جمله شرایط صحت عقد صیغه، تعیین مدت و تعیین مهریه صیغه است. به بیان دیگر، هنگام جاری شدن صیغه عقد موقت مهریه زن و مدت دقیق عقد بایستی مشخص و معلوم باشد ؛ در غیر اینصورت عقد موقت یا صیغه صحیح نیست.

نفقه در عقد موقت

سوال مهمی که معمولا در خصوص صیغه مطرح می شود، در مورد نفقه زن در عقد موقت است. به بیان دیگر، آیا مرد موظف است که در عقد موقت یا صیغه به همسر خود نفقه دهد ؟ در عقد دائم مرد مکلف است که نفقه زن خود را تامین نماید ؛ اما مطابق قانون مدنی ، مرد تکلیفی بابت پرداخت نفقه به همسر موقت خود ندارد. بلکه زن تنها در صورتی مستحق نفقه در ازدواج موقت است که توافقی حاصل شده باشد یا عقد بر مبنای آن جاری شده باشد.

ارث در عقد موقت

به موجب قانون مدنی، در عقد دائم رابطه توارث میان زن و مرد شکل می گیرد و آنها در صورت فوت دیگری از هم ارث می برند. اما در صیغه رابطه توارثی میان زن و مرد شکل نمی گیرد. یعنی اگر یکی از مرد و زنی که به عقد موقت به زوجیت هم در آمده اند فوت کند، دیگری از ایشان ارث نمی برد. بنابر نظر صحیح تر، شرط ارث هم در عقد موقت صحیح نیست.

انحلال عقد موقت

در قانون مدنی، راه های انحلال عقد موقت مطرح شده است. بر اساس آن عقد موقت یا صیغه به روش های زیر منحل می شود :

- فوت یکی از زوجین

- بذل مدت؛ که به معنای بخشیدن مدت زمان باقی مانده از صیغه است. بذل مدت عقد موقت از جمله اختیارات شوهر می باشد و هر زمان که بخواهد می تواند مدت باقی مانده را به زن ببخشد و به عقد وقت خاتمه دهد. 

- انقضای مدت؛ انقضای مدت در عقد موقت عبارت است از پایان یافتن مهلت یا مدتی که حین عقد موقت یا صیغه تعیین شده است .

عده زن در عقد موقت

پس از انحلال عقد، لزوم نگه داشتن عده توسط زن موضوع بسیار مهمی است. بر اساس قانون مدنی، عده زن در عقد موقت در صورت بذل مدت و انقضای مدت دو طُهر است؛ ولی اگر زن به اقتضای سن باید عادت ماهیانه داشته باشد ولی به دلایلی عادت ماهیانه نبیند، مدت عده چهل و پنج روز خواهد بود. اگر هم در حین عقد موقت شوهر فوت کند، زن باید مدت عده وفات که چهار ماه و ده روز است را عده نگه دارد. 

ثبت عقد موقت

به موجب قانون حمایت خانواده، مرد مکلف به ثبت ازدواج دائم می باشد؛ اما اصولا ثبت ازدواج موقت یا ثبت صیغه تکلیفی نیست؛ بلکه امری اختیاری می باشد. به همین دلیل ، قاعدتا مرد تکلیفی در این خصوص ندارد ؛ مگر در سه مورد که بر اساس آن ثبت عقد موقت اجباری شده است. بر این اساس ، ثبت عقد موقت در سه مورد الزامی است که عبارتند از باردار شدن زوجه ؛ توافق طرفین و شرط کردن ضمن عقد.