تفسیر سوره جن
سوره جن هفتاد و دومین سوره و از سوره‌های مَکّی قرآن که در جزء 29 قرآن جای گرفته است. آسمونی در این بخش به معرفی سوره جن و همچنین محتوا و فضیلت و تفسیر سوره جن می پردازد.
تفسیر سوره جن
معرفی سوره جن
سوره جم را به این مناسبت «جِنّ» می‌نامند که مضمون این سوره درباره جن است. این سوره، بعضی از عقاید خرافی مردم درباره جن را مطرح می‌کند و به آنها پاسخ می‌دهد و این نکته را متذکر می‌شود که دعوت پیامبر اسلام(ص) برای طایفه جن و انس عمومیت دارد. آیه 26 و 27 این سوره را از دلایل عصمت پیامبران برشمرده‌اند.
در فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر(ص) نقل شده هر کس سوره جنّ را قرائت کند، خداوند به عدد هر جنّ و شیطانی که پیامبر اسلام را تصدیق و یا تکذیب کرده ثواب بنده آزاد کردن به او عطا فرماید.
نام‌گذاری سوره جن
این سوره را به این مناسبت «جِنّ» می‌نامند که مضمون اصلی آن (از آغاز تا پایان) درباره جن (موجود نامرئی معروف) است. همچنین با توجه به سرآغاز آن، «قُلْ اُوحِی»، این سوره به نام قل اوحی هم نامیده شده است.
ترتیب و محل نزول به ترتیب مصحف، هفتاد و دومین و به ترتیب نزول، چهلمین سوره قرآن، و مکی است. از نظر حجم از سوره‌های مفصلات یعنی از سوره‌های نسبتا کوچک قرآن است که بخش اول حزب سوم جزء 29 را تشکیل می‌دهد. 28 آیه و 286 کلمه و 1109 حرف دارد.
همچنین اولین سوره از سوره‌های پنجگانه مقولات است که با کلمه «قُل» آغاز می‌شود. این سوره را در شمار سوره‌های ممتحنات نیز آورده‌اند که گفته شده این سوره‌ها با سوره ممتحنه تناسب محتوایی دارند
محتوای سوره جن
مضمون اصلی و عمده این سوره شرح داستان طایفه‌ای از جن است که با استماع تلاوت قرآن، از نزول و فصاحت آن شگفت زده می‌شوند و با اذعان به شگرف بودن و نیز راهنما بودن قرآن، ایمان می‌آورند واشاره به این که بعضی از طایفه جن نیز مانند انسان‌ها مومن و صالح و برخی، کافر و فسادانگیزند. این سوره، بعضی از عقاید خرافی مردم درباره جن را مطرح می‌کند و به آنها پاسخ می‌دهد و این نکته را متذکر می‌شود که دعوت پیامبر اسلام (ص) برای طایفه جن و انس عمومیت دارد.
آیات مشهور سوره جن
آیه عصمت پیامبران
عَالِمُ الْغَیْب فَلَا یُظْهِرُ عَلَیٰ غَیْبهِ أَحَدًا ﴿26﴾ إِلَّا مَنِ ارْ‌تَضَیٰ مِن رَّ‌سُولٍ فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِن بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَ‌صَدًا ﴿27﴾
قرآن در این آیات یک قاعده را در مورد علم غیب بیان کرده و می‌فرماید:«دانای نهان است، و کسی را بر غیب خود آگاه نمی‌کند» و سپس به عنوان یک استثناء از این اصل کلی «پیامبر برگزیده» را می‌افزاید: «جز پیامبری را که از او خشنود باشد، که [در این صورت] برای او از پیش رو و از پشت سرش نگاهبانانی بر خواهد گماشت.»
این آیات یکی از دلایل عصمت پیامبران است که با نیروی غیبی و امداد الهی و مراقبت فرشتگان، از لغزش‌ها و خطاها و از شر شیاطین جن و انس و وسوسه‌ها و آنچه اصالت وحی را خدشه دار می‌سازد، مصون و محفوظند.
شأن نزول سوره جن
مفسران ماجرای حضور گروهی از جنّیان و گوش فرا دادن آنان به تلاوت پیامبر (ص) را که در سوره احقاف (آیات 29-32) آمده است سبب نزول این سوره ذکر کرده‌اند.
حقیقت جن
جن، بنابر متون دین اسلام، موجودی اسرارآمیز است که مانند انسان دارای شعور، اختیار و تکلیف است که به اقتضای طبیعتش از حواس بشر پوشیده است و در شرایط عادی، قابل درک حسی نیست. بنابر برخی آیات و روایات، جن، آفریده شده از آتش و یا آمیخته‌ای از آتش است و مانند انسان، مکلف بوده و هدف از خلقت او، همانند انسان، عبادت و بندگی خدا است. او در آخرت برانگیخته می‌شود و می‌تواند مطیع یا عاصی، مؤمن یا مشرک و… باشد. قرآن در 22 آیه از جن یاد کرده است.
فضیلت و خواص سوره جن
در فضیلت این سوره از پیامبر(ص) روایت شده که کسی که سوره جنّ را قرائت کند، خداوند به عدد هر جنّ و شیطانی که پیامبر اسلام را تصدیق و یا تکذیب کرده ثواب بنده آزاد کردن به او عطا فرماید.امام صادق(ع) نیز فرموده‌اند: کسی که زیاد سوره « قل اوحی» را تلاوت کند در دنیا چیزی از چشم زدن و جادوی جنّ و مکر و آزار آنها به او نرسد و با پیامبر خواهد بود.
در برخی روایات برای قرائت این سوره خواصی چون ملاقات پیامبر در خواب، افزایش فهم و درک و هوش، ادای قرض، و دور شدن جن ذکر شده است.
متن سوره جن
بسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ
قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِّنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْ‌آنًا عَجَبًا ﴿1﴾ یَهْدی إِلَی الرُّ‌شْد فَآمَنَّا بهِ ۖ وَلَن نُّشْرِ‌کَ برَ‌بّنَا أَحَدًا ﴿2﴾ وَأَنَّهُ تَعَالَیٰ جَدُّ رَ‌بّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَدًا ﴿3﴾ وَأَنَّهُ کَانَ یَقُولُ سَفِیهُنَا عَلَی اللَّـهِ شَطَطًا ﴿4﴾ وَأَنَّا ظَنَنَّا أَن لَّن تَقُولَ الْإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَی اللَّـهِ کَذبًا ﴿5﴾ وَأَنَّهُ کَانَ رِ‌جَالٌ مِّنَ الْإِنس یَعُوذُونَ برِ‌جَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَ‌هَقًا ﴿6﴾ وَأَنَّهُمْ ظَنُّوا کَمَا ظَنَنتُمْ أَن لَّن یَبْعَثَ اللَّـهُ أَحَدًا ﴿7﴾ وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَ‌سًا شَدیدًا وَشُهُبًا ﴿8﴾ وَأَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ ۖ فَمَن یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شهَابًا رَّ‌صَدًا ﴿9﴾ وَأَنَّا لَا نَدْرِ‌ی أَشَرٌّ أُرِ‌یدَ بمَن فِی الْأَرْ‌ضِ أَمْ أَرَ‌ادَ بهِمْ رَ‌بُّهُمْ رَ‌شَدًا ﴿10﴾ وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَٰلِکَ ۖ کُنَّا طَرَ‌ائِقَ قِدَدًا ﴿11﴾ وَأَنَّا ظَنَنَّا أَن لَّن نُّعْجِزَ اللَّـهَ فِی الْأَرْ‌ضِ وَلَن نُّعْجِزَهُ هَرَ‌بًا ﴿12﴾ وَأَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدَیٰ آمَنَّا بهِ ۖ فَمَن یُؤْمِن برَ‌بّهِ فَلَا یَخَافُ بَخْسًا وَلَا رَ‌هَقًا ﴿13﴾ وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسطُونَ ۖ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولَـٰئِکَ تَحَرَّ‌وْا رَ‌شَدًا ﴿14﴾ وَأَمَّا الْقَاسطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا ﴿15﴾ وَأَن لَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَی الطَّرِ‌یقَةِ لَأَسْقَیْنَاهُم مَّاءً غَدَقًا ﴿16﴾ لِّنَفْتِنَهُمْ فِیهِ ۚ وَمَن یُعْرِ‌ضْ عَن ذکْرِ رَ‌بّهِ یَسْلُکْهُ عَذَابًا صَعَدًا ﴿17﴾ وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّـهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّـهِ أَحَدًا ﴿18﴾ وَأَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ اللَّـهِ یَدْعُوهُ کَادُوا یَکُونُونَ عَلَیْهِ لِبَدًا ﴿19﴾ قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَ‌بّی وَلَا أُشْرِ‌کُ بهِ أَحَدًا ﴿20﴾ قُلْ إِنِّی لَا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّ‌ا وَلَا رَ‌شَدًا ﴿21﴾ قُلْ إِنِّی لَن یُجِیرَ‌نِی مِنَ اللَّـهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِن دُونِهِ مُلْتَحَدًا ﴿22﴾ إِلَّا بَلَاغًا مِّنَ اللَّـهِ وَرِ‌سَالَاتِهِ ۚ وَمَن یَعْصِ اللَّـهَ وَرَ‌سُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدینَ فِیهَا أَبَدًا ﴿23﴾ حَتَّیٰ إِذَا رَ‌أَوْا مَا یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرً‌ا وَأَقَلُّ عَدَدًا ﴿24﴾ قُلْ إِنْ أَدْرِ‌ی أَقَرِ‌یبٌ مَّا تُوعَدُونَ أَمْ یَجْعَلُ لَهُ رَ‌بّی أَمَدًا ﴿25﴾ عَالِمُ الْغَیْب فَلَا یُظْهِرُ عَلَیٰ غَیْبهِ أَحَدًا ﴿26﴾ إِلَّا مَنِ ارْ‌تَضَیٰ مِن رَّ‌سُولٍ فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِن بَیْنِ یَدَیْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَ‌صَدًا ﴿27﴾ لِّیَعْلَمَ أَن قَدْ أَبْلَغُوا رِ‌سَالَاتِ رَ‌بّهِمْ وَأَحَاطَ بمَا لَدَیْهِمْ وَأَحْصَیٰ کُلَّ شَیْءٍ عَدَدًا ﴿28﴾
