مُهر نماز و فلسفه آن

مُهر تکه‌ای گِل شکل داده شده‌است که مسلمانان شیعه هنگام نماز بر آن سجده می‌کنند. گرچه مهر نزد شیعه موضوعیت ندارد؛ بلکه ملاک همان سجده بر خاک است و مُهر وسیله‌ای است که سجده بر خاک را در هر جا و هر مکان سهل و آسان می‌سازد.

سجده‌گاه پیامبر اسلام

بر اساس حدیث بسیار مشهوری که معتبرترین منابع فقهی شیعه و سنی و کتب فراوانی در میان مسلمین آنرا نقل نموده‌اند، پیامبر اسلام گفته‌است:

جعلت لی الأرض مسجدا و طهورا
زمین به عنوان سجده گاه و وسیله‌ای پاک کننده برای من قرار داده شده‌است

در این روایت پیامبر اسلام زمین را آشکارا به عنوان سجده گاه معرفی می‌کنند. در عمل نیز پیامبر اسلام شیوه سجده کردن را به اصحاب آموخته‌اند.

برای عنوان نمونه، وائل (یکی از صحابه)، نقل می‌کند که پیامبر را دیدم، در حالیکه پیشانی و بینی مبارک خویش را به هنگام سجده بر روی زمین گذارده است. ابو هریره و ابو سعید خدری نیز در روایاتی جداگانه می‌گویند که بر اثر بارش باران، خاک زمین تر شده بود، اما با این حال رسول خدا بر روی زمین سجده نمود و ما خود اثر آنرا را بر پیشانی آن بزرگوار مشاهده کردیم. عایشه می‌گوید که رسول خدا هیچگاه به هنگام سجده پیشانی خویش را با چیزی نمی‌پوشاند.

سجده‌گاه شیعیان 

شیعیان مطابق آموزه‌ای اهل بیت معتقدند که در شرایط عادی و در غیر حالت اضطرار، باید بر روی زمین و اجزای آن و یا آنچه که از آن می‌روید، به استثنای خوراکی‌ها و آن‌چه که برای تهیه لباس بکار می‌روند، سجده کرد.

شیعیان دلائل و روایات فراوانی در خصوص سجده‌گاه انسان از اهل بیت مورد استناد قرار می‌دهند. به عنوان نمونه هشام بن حکم از جعفر صادق خواست تا او را از چیزهائی که سجده بر آنها صحیح است آگاه کند،جعفر صادق در پاسخ گفت: «سجده بر هیچ چیز جائز نیست، مگر بر زمین و آنچه زمین آنرا می‌رویاند، بغیر از چیزهائی که خورده می‌شوند یا پوشیده می‌گردند.»

از نظر علمای شیعه، سجده بر هر خاکی بدون اشکال است، اما برای تربت حسین بن علی مزیت قائل شده و سجده بر آن را مستحب دانسته‌اند

فلسفه مهر چیست؟

سجده، یعنی مسلمان عابد، پیشانی خود را [به ویژه در هنگام نماز]، بر روی خاک یا سنگ بگذارد. این مسئله در میان اهل تشیع و اهل تسنن یکسان و مشابه است. و مهر نیز به غیر از خاک چیزی نیست.

منتهی چون نمی‌شود در همه جا به خاک یا سنگ دسترسی یافت و یا خاک و سنگ را همراه خود به مسجد، خانه، شرکت، کارخانه و ... برد، شیعیان خاک پاک را به صورت یک قالب درآورده‌اند تا حملش آسان باشد و لذا در نظر شیعه این خاکی که به شکل مهر درآمده است، هیچ ارزشی به غیر از همان خاک ندارد. مگر آن که تربیت سیدالشهداء علیه‌السلام باشد که آن در همه جا حرمت خودش را دارد. خواه به شرکت مهر درآمده باشد و یا به همان شکل خاک روی زمین کربلا یا ... باشد.

اما در عین حال چنین نیست که سجده بر غیر خاک و یا سنگ جایز نباشد و چنین نیز نیست که بر هر چیزی جایز باشد. لذا در فقه تشیع که مبتنی بر فقه اهل بیت علیهم‌السلام می‌باشد، تعریف آن چه سجده بر آن جایز است و یا جایز نیست به وضوح و کمال صورت پذیرفته است. چنان در مسائل فقهی (رساله‌ها) بیان شده است:

«باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی و پوشاکی که از زمین می روید، سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی صحیح نیست . منظور از خوراکی ، چیزهایی است که خام یا پخته آن ، عادتاً خورده می شود. پس سجده بر گندم و جو و نخاله آنها که در ضمن خورده می شود، صحیح نیست ، ولی سجده بر قهوه و چای. منظور از پوشاکی ، چیزی است که عادتاً پوشیده می شود، و لو بعد از ریسیدن و بافتن ، مثل پنبه و کتان و کنف ، ولی سجده بر برگ درختان و چوب‌ها و آن چه که از چوب ساخته می شود و حصیر و بادبزن و امثال آن ، جایز است . سجده کردن بر چیزهای معدنی ، مانند طلا و نقره ، عقیق و فیروزه ، باطل است، اما سجده کردن بر سنگ‌های معدنی ، مانند سنگ مرمر و سنگ‌های سیاه ، بنابر اظهر اشکال ندارد. بهتر از هر چیز برای سجده کردن تربت حضرت سید الشهداءعلیه السّلام است ».

اما در فقه اهل سنت، سجده بر هر چیزی جایز است. لذا همان طور که پیش‌تر در سایت درج شده بود، ممکن است سجده‌ی نماز اهل سنت به لحاظ فقه تشیع (اگر بر روی چیزهای جایز انجام نپذیرد) اشکال داشته باشد، اما سجده‌ی اهل تشیع به لحاظ فقه تسنن بدون ایراد است. چرا که آنان سجده بر «هر چیزی» را جایز می‌دانند و مهر نیز یکی از همان «هر چیزی» است.

البته در میان فرق‌ها و مذاهب اهل تسنن، طبق معمول «سلفی‌ها که در سعودی هستند و به آنها وهابی نیز گفته می‌شود» و هدفی جز خدمت به بنیانگذارشان انگلیس و تحریف اسلام ندارند، نظر ویژه و کاملاً متضادی با فقه تشیع و تسنن دارند. آنها می‌گویند:

«سجده بر خاک نه تنها مستحب و یا واجب نیست بلکه حرام است و هر کس از روی عمد مرتکب آن شود مشرک است و هر کس از روی اعتقاد به شرطیت در نماز، این عمل را انجام دهد، خونش هدر است و قتلش بر حاکم اسلامی واجب»!

همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید: وهابی‌ها نه تنها خود را تنها فرقه‌ی بر حق دانسته و به خاطر تسلط بر مکه و مدینه حاکم جهان اسلام قلمداد می‌نمایند، بلکه از هر بهانه‌ای برای مشرک خواندن شیعیان و سایر مسلمانان مذاهب اهل سنت سوء استفاده نموده و جواز قتل آنان را به راحتی صادر می‌کنند!