با زندگی عجیب عنکبوت ها آشنا شوید

عنکبوت‌ها از جمله پیچده ترین موجوداتی هستند که در دنیا یافت می شوند. دنیای این موجودات بی مهره به اندازه ای بزرگ است که هر چند وقت یک بار اطلاعات جدید در مورد آن ها کشف می شود. اگر می خواهید با با زندگی عجیب عنکبوت ها آشنا شوید این بخش آسمونی را بخوانید.

با زندگی عجیب عنکبوت ها آشنا شوید

عنکبوت (تارتنک یا تاربافک یا در فارسی افغانستان: جولا) جانور بی مهرهٔ شکارگری است که دارای بدنی دوبخشی و هشت پاست. عنکبوت‌ها فاقد بخش‌های جوندهٔ دهان و بال‌اند. آن‌ها در راستهٔ عنکبوت‌ها طبقه‌بندی می‌شوند که خود یکی از چند راستهٔ ردهٔ بزرگتر عنکبوتیان (تاربافان) است. ردهٔ تاربافان دربردارندهٔ گونه‌هایی چون کژدم و کنه است. توانایی تنیدن تار ارثی است و عنکبوت اطلاعات مربوط به این توانایی را به شکل ماده وراثتی از والدین خود به ارث برده‌است. برخی گونه‌های عنکبوت بسیار سمی و خطرناک اند و زهرشان آن قدر قوی است که می‌تواند انسان را بکُشد. عنکبوت بیوه سیاه، عنکبوت تورقیفی سیدنی و... از گونه‌های خطرناک عنکبوت‌اند.

تنیدن تار عنکبوت ها

بیشتر عنکبوت‌ها تار می‌تنند که معمولاً به صورت رشته‌ای پروتئینی از غده‌های تارتنِ انتهای شکم آن‌ها ترشح می‌شود. بسیاری از گونه‌ها از تار برای شکار استفاده می‌کنند؛ به این صورت که توری یا پرده‌ای می‌تنند که حشرات در آن به دام می‌افتند؛ ولی گونه‌های فراوانی هم هستند که آزاد شکار می‌کنند. از تار برای بالا رفتن از جایی، ایجاد دیوارهای هموار در لانه‌های زیرزمینی، ساختن ساک تخم، درپیچیدن صید، و نگهداری موقت اسپرم، و خیلی کارهای دیگر استفاده می‌شود.

تار عنکبوت از نخ‌های ابریشم مانند درست شده‌است. نخ‌هایی که خودش ایجاد کرده و خودش ریسیده است و از آن نخ‌ها تار را بافته است. کارتونک (عنکبوت) تار را به شکل هندسی و محکم در می‌آورد و برای شکار مگس دام قرار می‌دهد. این تارها ابتدا به صورت مایع هستند و به شکل نخ نازکی از بدن عنکبوت خارج می‌شوند و سپس در تماس با هوا خشک شده و مانند نخ می‌شوند. قطر تار عنکبوت حدود یک دهم تار موی انسان است. این تارهای صاف و شفاف، بسیار نرم و سبک و در عین حال بسیار مقاوم هستند. حتی می‌توان گفت تار عنکبوت از فولاد هم سخت‌تر است. پروتئینی که عنکبوت را قادر می‌سازد خود را آویزان کند و همچنین به شکار طعمه کمک می‌کند، نظر دانشمندان را به خود جلب کرده‌است. مولکول‌های این پـروتئین بسیار کشسان و قـوی هستند، تقریباً 20 برابر از نایلون کشسان‌تر و 9 برابر از فولاد در قطر مساوی قوی‌تر است.

کارتونک، پل‌هایی نیز می‌سازد که به وسیله آن از جوی‌ها عبور می‌کند و از گودال‌های ژرف می‌گذرد. پل کارتونک نخی است باریک که خودش آن را ریسیده است و به وسیله باد، دو سوی جوی یا گودال را به هم وصل می‌کند. آنگاه خود را با سرعتی عجیب روی آن می‌لغزاند تا از آن عبور کند. عنکبوت خندق‌های زمینی و پناهگاه‌های محکم می‌سازد و برای آن‌ها درهای محکمی قرار می‌دهد و وسائل گریز از خطر را در آن‌ها آماده می‌کند.

کالبدشناسی عنکبوت ها

عنکبوت‌ها با حشرات و کرم‌ها متفاوتند، بدنشان دو قسمتی است: پیش‌تنه و پس‌تنه. تنها عنکبوت‌های قاتل از این قاعده مستثنی هستند که سینه‌شان ظاهراً به دو قسمت مجزا تقسیم شده‌است، خانواده بندشکمان که گونه‌ای کم و بسیار قدیمی هستند نیز استثنا می‌شوند، چون قسمت خارجی شکم ظاهر نیست. شکم و سینه توسط یک کمر باریک که به آن پایک یا حلقه پیش‌تناسلی گفته می‌شود به هم متصل است. این حلقه آخرین بخش سینه به‌شمار می‌آید که در برخی گونه‌های عنکبوت‌ها استحاله یافته‌است.

همه عنکبوت‌ها 8 پا دارند، اگر چه برخی گونه‌های شبه عنکبوت از پاهای جلویی برای تقلید استفاده می‌کنند که آن‌ها در واقع جز عنکبوت‌ها محسوب نمی‌شوند، چشم‌هایشان دارای عدسی‌های مستقل و سریع‌تر از چشمهای مرکب است که برای مسافت‌یابی در شب یا روز به ویژه برای عنکبوت‌های جهنده برای شکار مؤثر است. آن‌ها شاخک‌ها یا موهای جلوی دهانی دارند که در بلع غذا کمک می‌کند، در برخی گونه‌ها در انتهای شاخک‌ها اعضایی تکامل یافته که برای جفت‌گیری استفاده می‌شود، آن‌ها در پاهایشان موهای حساسی دارند که برای ردیابی شکار یا تعیین موقعیت، مانند حسگرهای فوق پیشرفته عمل می‌کنند.

عنکبوت‌ها معمولاً دارای 8 چشم در چیدمان‌های مختلفند، حقیقت این است که این چیدمان در گونه‌های مختلف متفاوت است، بیشترین گونه از ساده‌مادینهها دارای 6 چشم هستند، اگرچه برخی مانند عنکبوت‌های سیاه غرب هشت‌چشمی و برخی مانند و برخی مانند عنکبوت زره‌پوش چهارچشمی (Tetrablemma) چهار چشمی هستند، گاهی یک زوج چشم از بقیه رشد یافته ترند، در برخی گونه‌های عنکبوت‌های غاری هیچ چشمی وجود ندارد، چندین خانواده عنکبوتهای شکارگر مثل جهنده‌ها یا عنکبوتهای گرگی بینایی بسیار عالی دارند، قدرت بینایی عنکبوتهای جهنده دیدن رنگ‌ها را برایش به ارمغان آورده‌است.

عنکبوت‌های تارافکن دارای عدسی‌های چشمی بزرگی هستند که به آن‌ها حتی شب هنگام و با جمع‌آوری نوری اندک دید با کیفیت و وسیع داده است. به هر حال بیشتر عنکبوت‌ها که لابلای گل‌ها، شبکه تارها یا دیگر موقعیتهای ثابت برای شکار کمین می‌کنند، بینایی بسیار کمی دارند. در عوض آن‌ها حساسیت فوق العاده‌ای در برابر ارتعاشات دارند که به آن‌ها در گرفتن شکار کمک می‌کند. حس کردن این ارتعاشات توسط حسگرهای قوی می‌تواند روی سطح آب یا خاک یا شبکه تاری آن‌ها باشد. همچنین تغییرات فشار هوا که آن نیز در شکار جانوران دیگر مؤثر است.

دستگاه گوارش عنکبوت ها

عنکبوت‌ها فقط در حالت آبکی می‌توانند غذای خود را بخورند، به همین منظور آن‌ها از نوعی ماده برای آبگون کردن بافتهای شکارشان استفاده می‌کنند. پیامد تزریق این ماده به بدن جانور قربانی آبکی شدن نسوج آن و درست شدن نوعی سوپ است که عنکبوت آن را می‌مکد. موهای اطراف دهان به عنوان صافی ضد عبور قسمت‌های جامد شکار عمل می‌کنند، قسمت‌های غیرقابل مصرف و پوشش خالی بیرونی دور انداخته می‌شوند. خیلی از عنکبوت‌ها شکارشان را برای مدت کوتاهی نگه می‌دارند، آن‌ها بعد از تزریق زهر به بدن شکارشان آن را در نخ ابریشمی، داخی شبکه تارشان پیچیده و رها می‌کنند تا جانور آخرین تقلاهای زندگی‌اش را بکند و بعد از آنکه مرد، به سراغش می‌روند. عنکبوت‌ها توانایی هضم کردن بافته‌های ابریشمی خویش را دارند، بنابراین برخی عنکبوت‌ها بعد از استفاده، آن‌ها را می‌خورند! وقتی عنکبوت رشته‌ای را می‌سازد هنگام باز گشت آن را به سرعت مصرف می‌کند. اندازه: عنکبوت‌ها اندازه‌های متنوعی دارند، کوچک‌ترین آن‌ها مربوط به خانواده عنکبوتهای کوتوله با اندازه‌ای کمتر از 1 میلیم‌تر و بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین آن‌ها به خانواده رطیل‌ها با اندازه‌ای بین 90 الی 250 میلی‌متر تعلق دارد.