سلفژ در موسیقی چیست؟

سُلفِژ (به فرانسوی: Solfège) در موسیقی، تکنیکی آموزشی برای آموزش نواک و آوازخوانی است که در آن هر نتِ میزان با سیلاب خاصی که سیلاب سلفژ (یا سلافا سیلاب) نامیده می‌شود، خوانده می‌شوند. هفت سیلاب که عملاً استفاده می‌شوند عبارت‌اند از: دو، رِ، می، فا، سُل، لا، سی (یا تی).خواندن نوشتن نت‌های موسیقی را که اغلب با آموزش تئوریک همراه است «سلفژ» می‌گوییم. سلفژ از دروس مهم و همیشگی هنرستان‌ها، دانشگاه‌ها و کنسرواتورهای موسیقی دنیاست و تمام نوازندگان، خوانندگان، آهنگ‌سازان، تنظیم‌کنندگان موسیقی و رهبران ارکستر و تمام فعالان عرصۀ موسیقی باید تسلط کامل برروی این درس داشته‌باشند. اگر می خواهید در مورد سلفژ بیشتر بدانید این بخش آسمونی را حتما بخوانید. از همراهی همیشگی شما سپاسگزاریم. برای سلفژ تعاریف متعددی بیان می‌شود. سلفژ را می‌توان خواندن مجموعه‌ای از نت‌ها به‌صورت پی‌درپی و پشت‌سرهم و با رعایت قوانین نت‌ها و سکوت‌ها معرفی کرد. پایۀ یادگیری سلفژ دانستن ارزش زمانیِ هر نت است و درکنار این باید ارزش زمانیِ هر سکوت را نیز بدانیم. مبانی موسیقی را سلفژ (solfeggio) می‌گویند. آموزش بنیاد موسیقی در دو جنبه نظری و عملی (سرایش و تربیت شنوایی و نت نویسی) صورت می‌گیرد. برای آموزش سلفژ مفاهیم چندی لازم است که برخی از مهمترین آنها در زیر می‌آید. (tonic): نت و صدایی که محور یک قطعه موسیقی مقامی است. پرده: فاصله موسیقایی (نسبت بسامد دو صدای معین). (tempo): اندازه تندی و کندی موسیقی به گفته دیگر شمار ضربها در یکای زمان. (آکورد): چند آوا و صدای همزمان یا هماهنگ. (movement): هر یک از بخشهای مستقل در یک قطعه موسیقی. سازآرایی: تعیین نقش سازها برای اجرای قطعات موسیقی. همنوایان: گروهی که به صورت همنوایی برنامه اجرا می‌کنند. (کنسرت): اجرای موسیقی برای همگان . (سونات): قطعه‌ای سازی برای یک یا چند تکنواز. (tonality): کیفیت ناشی از روابط بُن‌مایه با سایر اصوات در یک قطعه موسیقی . خیلی از نوازنده ها را می بینیم که مفاهیم بمل و دیز و بکار یا علائم دیگه رو نادیده می گیرند و این میشه که آهنگی به گوش ما خوش نمی آید

در سلفژ سه مبحث به‌طور متناوب و جداگانه آموزش داده می‌شوند:

• صداخوانی (به ایتالیایی: cantati) (کانتاتی)
• وزن‌خوانی (به ایتالیایی: parlati) (پارلاتی)
• دیکتۀ موسیقی (به انگلیسی: music dictation)

1- کانتاتی cantati (صداخوانی): کانتاتی به‌معنی خواندن صدا و فرکانس نت‌ها به‌شکل صحیح و دقیق است. در این درس، هنرجو این توانایی را پیدا می‌کند که صدای هر نت دقیقاً آن‌گونه که هست بخواند؛ یعنی به‌طوری‌که اگر نتِ "دو" به‌همراه پیانو خوانده شود، صدایی که از حنجرۀ فرد خارج می‌شود دقیقاً با پیانو یکسان است. درنهایت، هنرجو در این درس توانایی خواندن انواع نت را به‌طور دقیق و در گام‌های مختلف پیدا می‌کند. 2- پارلاتی parlati (وزن‌خوانی): جهان را ریتم به نظم کشیده، و موسیقیِ بدون ریتم حکم نقاشیِ بدون قلم و رنگ را دارد. ازاین‌رو مطالعۀ انواع وزن‌ها و الگوهای ریتمی برای هر علاقه‌مند به موسیقی بسیار مهم و ضروری است. وزن‌خوانی (پارلاتی) درواقع همان خواندن کشش نت‌هاست. 3- دیکتۀ موسیقی music dictation: در دیکته، دیکتۀ ریتم و دیکتۀ صدا به‌طور متناوب کار می‌شود، و هنرجو با ممارست و تمرین فراوان، توانایی نوشتن نت موسیقی‌ای را که می‌شنود پیدا می‌کند. صداهای انسان را بر اساس نوع آن بم یا زیر بودن و … به موارد زیر تقسیم بندی کرده اند :

1- سوپرانو :صدای زیر زنانه 2- متسو سوپرانو : صدای متوسط زنانه 3- -کنترالتو : صدای بم زنانه 4- تنور : صدای زیر مردانه 5- باریتون : صدای بم یا صدای متوسط مردانه 6- باس : صدای بم مردانه و بهترین صدای مردانه سلفژ شامل دو بخش است: الف) سلفژ سازی و یا پارلات (Parlati) هدف این بخش از سلفژ آشنایی هنرجو با نت های موسیقی (از بم ترین تا زیرترین در گستره صوتی- موسیقایی)، درک ریتم و ریتم خوانی ، تقویت سرعت در چشم خوانی (Reading) و تسلط وی بر اجرای نت های مورد نظر است. ب) سلفژ آوازی و یا کانتات بخش آوازی سلفژ تربیت گوش (Ear Training) هنرجو از نظر آوایی و درک صوت و نیز آموزش وی برای خواندن و سراییدن صحیح نت های موسیقی است. از نظر اصول آموختن موسیقی سلفژ یکی از پایه ای ترین و تاثیرگذارترین بخش ها برای تربیت یک نوازنده و یا خواننده است. لذا عدم آشنایی هنرجو با این بخش موجب تضعیف پایه آموزش موسیقی در وی خواهد شد.