آشنایی با مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان

مسجد شیخ لطف‌الله (ساخته شده در ۱۶۰۲ - ۱۶۱۹ میلادی) یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان، در ضلع شرقی میدان نقش جهان است که در دوران صفوی ساخته شده‌است. این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی‌کاری قرن یازدهم هجری است که توسط استاد محمدرضا اصفهانی از معماران نامدار آن دوره ساخته شده‌است.

معرفی مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله که در میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد، در ۱۵ دی سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است و با معماری، کاشی‌کاری و تزیینات فوق‌العاده، زیباترین و بهترین جلوه‌های هنر دوره صفوی را به نمایش می‌گذارد. این بنای باشکوه که از جاهای دیدنی اصفهان محسوب می‌شود، قرن‌ها است که روبه‌روی عمارت عالی قاپو و ضلع شرقی میدان نقش جهان خودنمایی می‌کند و نگاه هر گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند.

استاد محمدرضا اصفهانی یکی از مشهورترین معماران عصر صفوی بود که توانست سبک معماری اصفهانی را به زیبایی هرچه تمام‌تر در این محل اجرا کند. طبق اعلام خبرگزاری اسپوتنیک، این اثر هنری به‌عنوان یکی از هفت عجایب ناشناخته و برترین سازه‌های دیدنی جهان به شمار می‌رود.

مسجد شیخ‌ لطف‌ الله تفاوت‌های زیادی با سایر مساجد ایرانی دارد؛ به‌طوری که نه‌تنها مناره ندارد؛ بلکه در آن از حیاط چهار ایوانی هم خبری نیست که همین موضوع بر اختصاصی‌بودن مسجد شیخ لطف الله صحه می‌گذارد. نقشه این مسجد بسیار ماهرانه و حرفه‌ای و اندازه‌ها در تناسب کامل هستند و هیچ نقطه ضعفی در آن دیده نمی‌شود.

یکی از شاخصه‌هایی که در اکثر مساجد اصفهان وجود دارد، انعکاس هفت باره صدا است؛ موضوعی که در مسجد شیخ‌ لطف‌ الله نیز صدق می‌کند و جذابیتی دوچندان به ویژگی‌های بی‌بدیل آن می‌بخشد. کتیبه‌ها و خطوط داخل مسجد اثری هنرمندانه از دو خطاط عصر شاه عباس یعنی علیرضا عباسی و خوشنویس گمنام، باقر بنا هستند که زیبایی مضاعفی به این مسجد داده‌اند.

تاریخچه مسجد شیخ لطف الله

اصفهان در سال ۹۸۲ هجری شمسی پایتخت صفویان بود و در اوج توسعه ساخت‌وسازهایی همچون خیابان چهارباغ، میدان نقش جهان، مسجد امام و... به سر می‌برد. در همین دوران بود که شاه عباس دستور ساخت مسجد شیخ لطف الله را داد و به این ترتیب روی خرابه مسجدی که در این محل قرار داشت، بنیان مسجد جدیدی گذاشته شد. محمدرضا اصفهانی مسئولیت ساخت این مسجد را به عهده گرفت که توانست در مدت‌زمان ۱۸ سال ساختمانی حیرت‌انگیز بسازد. مسجد شیخ لطف الله فقط مختص شاه عباس و خانواده سلطنتی بود و مردم عادی اجازه ورود به آن را نداشتند. این طور به نظر می‌رسد که شاه عباس از زمان افتتاح مسجد در سال ۹۹۸ شمسی تا آخر عمر خود هر روز در این مسجد به عبادت می‌پرداخت.

اطلاعات دقیقی از سرنوشت مسجد شیخ لطف الله در گذر زمان وجود ندارد؛ هرچند طبق منابع تاریخی این مسجد در دوره صفوی اسامی دیگری نظیر ملا فتح الله و صدر نیز پیدا کرد که در ادامه همان شیخ لطف الله خوانده شد. بر اساس نوشته‌های آرتور پوپ، ایران‌شناس آمریکایی، وی از رضا شاه خواست تا دستور مرمت مسجد را بدهد و او موافقت کرد و در ادامه طرح‌های اصلی و کاشی‌های سردر و گنبد بازسازی شدند. کتیبه‌ نمای‌ خارجی‌ گنبد از مرمت بنا در سال‌ ۱۳۱۵ به دست اداره‌ باستان‌شناسی‌ حکایت دارد.

شیخ لطف الله کیست؟

شیخ لطف الله از بزرگ‌ترین علمای شیعه بود که در منطقه جبل عامل در لبنان امروزی سکونت داشت. او با دعوت شاه عباس اول همراه با برخی از بزرگان شیعه، برای سکونت به ایران آمد.

شیخ لطف الله در ابتدا به مشهد رفت و در محضر بزرگانی همچون ملاعبدالله شوشتری به تحصیل پرداخت و سرانجام برای خدمت‌گذاری در آستان قدس رضوی انتخاب شد. او در ادامه به قزوین رفت تا در آنجا به کار تدریس بپردازد. شاه عباس به‌خاطر ارادتی که به وی داشت، برای تجلیل و گرامی‌داشت او، دستور ساخت مسجد مذکور را داد تا مکانی برای آموزش، تدریس و برگزاری نماز باشد. شیخ لطف الله اقامه نماز جمعه در مسجد شیخ لطف الله را بر عهده داشت تا اینکه در سال ۱۰۳۵ هجری قمری بیمار شد و در اصفهان دار فانی را وداع گفت.

آدرس مسجد شیخ لطف الله

تصاویر مسجد شیخ لطف الله