آشنایی با کویر شهداد

معرفی کویر شهداد 

کویر شهداد بخشی از حاشیه غربی کویر لوت است. شهداد با 24 هزار کیلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی ایران و شمال شرقی کرمان، یکی از بزرگ‌ترین بخشهای کشور و باستانی‌ترین بخش استان کرمان محسوب می‌شود.

در 25 کیلومتری شرق شهداد، شهری وجود دارد شاهد مناظر بدیع، حیرت آور و شگفت انگیزی از زاییده‌های طبیعت هستیم. این شهر شهر کلوت‌ها است. کلوت‌ها از لحاظ شکل ناهمواری و شرایط پیدایش در دنیا بی‌نظیرند و اسرار بی‌شماری درباره اصول و خواص پیدایش آن‌ها وجود دارد. از دور دست که به کلوت‌ها نگاه می‌کنیم، شهری بزرگ با آسمان خراشهای فراوان را تداعی می‌کند و همین امر باعث شده که تا برخی جهانگردان خارجی از آن به عنوان «شهر ارواح» یاد کنند.

شهر افسانه‌ای کلوت‌ها 11 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و حدود 20 هزار سال قبل، با فرسایش آبی و بادی، به وجود آمده است. در کویر شهداد، 100 هکتار نمکزار به شکل جوشش تخم مرغی وجود دارد که در هیچ جای دنیا مشابه آن نیست.

در محدوده‌ای 30 هزار کیلومتری، در دل لوت، هیچ حیاتی وجود ندارد. شاهد این ادعا جسد سالم گاوی است که در زمستان سال 1365 در کویر لوت تلف شده است. پس از گذشت 15 سال از آن زمان، جسد این گاو - در حالی که براثر نور شدید آفتاب خشک شده بود - بدون هیچ تغییری پیدا شد.

در گوشه گوشه شهداد، آثار باستانی از هزاره چهارم قبل از میلاد تا دوره‌های اسلامی و معاصر همچون گورستان‌ها، قلعه‌ها، کاروانسرا‌ها و... را می‌توان مشاهده کرد. اما مهم‌ترین و منحصر به فرد‌ترین داشته‌ای که این منطقه کویری در خود جای داده است، کلوت‌ها هستند.

کلوت‌ها از شمال به جنوب حدود 145 کیلومتر طول و از غرب به شرق نزدیک به 70 کیلومتر عرض دارند و در موازات تل ماسه‌های عظیم شرق کویر قرار گرفته‌اند. اما کلوت‌ها ناشناخته‌تر، خطرناک‌تر و افسانه‌ای‌تر از تل ماسه‌های شرقی لوت هستند.

کسی تاکنون از آن‌ها عبور نکرده و مطالبی که در این زمینه گفته می‌شود، بر گرفته از نظرات و بررسیهای دانشمندان است.

«سون هدین»، جهانگرد سوئدی در اوایل قرن گذشته در پی سفری بسیار سخت، به شکل بسیار خارق العاده‌ای زیباییهای کویر را بر شمرده است؛ امری که بسیاری از گردشگران را تشویق و ترغیب به سفر برای دیدن این شگفتی‌ها کرد.

شهداد کنونی به شکل مثلثی است که رأس آن به طرف دره «کناران» و قاعده آن به سمت شرق در حوزه تکاب قرار گرفته است و به کلوتهای موازی حاشیه لوت منتهی می‌شود. زمینهای شهداد تمام پوشیده از باغهای مرکبات و خرماست.

دکتر کردوانی بیابان‌ شناس معروف ایرانی گفت: پیش از اعلام میزان گرمای گندم بریان گمان می‌شد صحرای لیبی در شمال صحرای آفریقا با 7/57 درجه سانتی‌ گراد حرارت، گرم‌ترین منطقه کره زمین باشد اما امروز مشخص شده است که گندم بریان در بیابان لوت با دمایی بیش از 67 درجه سانتی‌گراد در سایه، گرم‌ترین نقطه کره خاکی است، به گفته ویدر نزدیکی گندم بریان پدیده‌های طبیعی بسیار زیبایی از جمله کلوت‌های بیابان لوت قرار دارد. این کلوت‌ها رشته دالان‌های موازی هستند که بر اثر باران و باد شدید به مرور زمان ایجاد شده است و ارتفاع دیواره‌های آن‌ها به 200 متر می‌رسد. گندم بریان منطقه‌ ای با پوشش آتشفشانی است و همین پوشش سیاه آتشفشانی موجب بالا رفتن شدید گرما در این منطقه می‌شود. این منطقه همچنین پست‌ ترین منطقه داخلی ایران نیز محسوب می‌ شود و این موضوع نیز از دیگر دلایل گرمای شدید آن است.