خودشناسی چیست و چگونه حاصل می شود؟

خودشناسی یعنی شناختن استعدادها، گرایش ها، بینش ها، سرمایه ها، امانت ها و ودیعه هایی که خدای متعال در اختیار انسان گذاشته است. اما واقعا خودشناسی چیست؟ خودشناسی چگونه حاصل می شود؟ پورتال آسمونی در ادامه این مقاله به تعریف خودشناسی و همچنین روش هایی برای دستیابی به خودشناسی ارائه می دهد که از شما کاربران عزیز آسمونی دعوت می کنیم در ادامه این مقاله ما را همراهی کنید.

خودشناسی

انسان موجودی است که دارای استعدادهای بسیار و قابلیت های بی شماری است هم از نظر ابعاد روحی و معنوی و هم از نظر توان های جسمی و بدنی . حال اگر کسی بخواهد وجودش را در همه این ابعاد و زمینه ها بسازد (یعنی به کمال و سعادت برساند) اولین قدیم که باید بردارد ، شناخت این استعداهاست ، مثلاً اگر بداند جسم و تن آدمی استعداد رشد را دارد که در هر یک از ورزشهای موجود به فعلیت و کمال می رسد ، راه برای برداشتن قدم دوم باز می شود که "راه رسیدن به فلان ورزش چیست؟" و یا اگر بداند استعداد علم و دانش را دارد یقیناً مقدمه ای می شود برای فراگیری علم و دانش و به فعلیت رساندن این استعداد . یا اگر پی ببرد که قابلیت متخلّق شدن به تمام اخلاق حسنه و صفات نیک را دارد بدنبال تحقق دادن آنها در خود بر می آید و این مقدمه ای برای خودسازی می شود . یا اگر درک کند که از جهات مختلف دیگری که در انسان هست فلان استعداد و فلان قابلیت و... را دارد اینها همه مقدمه می شود برای اقدام کردن و به فعلیت رساندن! پس اولین قدم برای تحقق هر کمال و سعادتی ، شناخت استعدادهای درونی است و این معنای این جمله است که:(خودشناسی مقدمه خودسازی است).

البته این امر مشروط به اراده و تصمیم جدی فرد است که باید در رسیدن به این خودسازی از خود نشان دهد که در این صورت توفیق الهی نیز با او یار خواهد شد.

معرفه النفس که همان خودشناسی است، بهترین معرفت هاست؛ چنانکه امام سجاد (ع) خطاب به پروردگار خود می گوید: «و اجعلنا من الذین عرفوا انفسهم؛ ما را از کسانی قرار ده که خود را شناختند». امیر مومنان (ع) می فرماید: خودشناس ترین مردم، خدا ترس ترین آنهاست. در صحف ادریس آمده است: هر که آفریده را شناخت، آفریدگار را شناخت و هر که روزی را شناخت، روزی رسان را شناخت و هر که خود را شناخت، پروردگارش را شناخت.

انسان چگونه می تواند به خودشناسی دست یابد؟

راه های خود شناسی اولین وساده ترین راه خودشناسی مطالعه است؛انسان با مطالعه کتب مختلف همچون کتب دینی و مذهب های مختلف، روان شناسی و جامعه شناسی، علمی و ... می تواند به درون خود راهی برای شناخت باز کند. شناخت علایق و کشف استعدادهاکه این به خود فرد بر می گردد. مطمئنا ً هر کسی با کمی توجه خواهد توانست به علایق و استعدادهای خود پی ببرد.  . شناخت ضعف ها و توانمندی هاهمان طور که بر همگان روشن است هر انسانی دارای ضعف ها و توانمندی هایی است که خودش بهتر از هر کس دیگری بر آنها واقف است. اگر فرد ضعف های خود ا بشناسد و در رفع آنها تلاش کند و همچنین  توانمندی های خود را بیابد و به تقویت و تربیت آنها بپردازد در راه شناخت خود و حتی فراتر از آن گام نهاده است. 

شناخت گذشتگان با شناخت گذشتگان می توان از اشتباهات آنها پند گرفت و از موفقیت های آنها الگو برداری کرد برای ارتقاء سطح توانایی ها و حتی گاهی با مطالعه گذشتگان نکاتی برای انسان روشن می شود که انسان را در راه خویش یاری می کنند. شناخت جهان پیرامونهمان طور که انسان با شناخت خود خواهد توانست جهان را بشناسد از طریق شناخت جهان نیز می تواند به خودشناسی برسد به این معنی که رابطه بین شناخت جهان و انسان یک رابطه مکمل است که هر کسی با توجه به توانایی خود می تواند در هر کدام از این مسیرها گام بردارد تا به هدف نهایی که همانا شناخت پروردگار یکتا است دست یابد.

تعمق در خود (جستجوی خویشتن)  انسان همچنین می تواند با تعمق در درون خود و جستجوی اعماق وجود خود به شناخت برسد، شناختی عمقی و درونی. بررسی فلسفه وجودی انسانبا تأمل در فلسفه ی وجودی انسان و علت آفرینش، نیاز به خودشناسی آشکارتر می شود و تعمق بیشتر در این مسئله نیز به انسان در شناخت خود کمک بسیار می نماید. خودآگاهیخودآگاهی نیز می تواند یکی از راه های رسیدن به خوشبختی باشد. برای روشن تر شدن مسئله بهتر است در مورد خودآگاهی کمی بیشتر بدانیم.خودآگاهی انواع مختلفی دارد از جمله خودآگاهی فطری، فلسفی، جهانی، طبقاتی، ملی و ... .

چگونه می توان از طریق خودآگاهی به خودشناسی رسید؟

برای این کار ابتدا باید از انواع خودآگاهی تعریفی روشن داشته باشیم، که در ذیل به طور خلاصه در مورد هر یک توضیحاتی خواهد آمد.

خودآگاهی فطری

علم حضوری و یا به عبارتی آگاهی ذاتی بشر نسبت به برخی مسائل مثل گریه کردن نوزاد برای رسیدن به خواسته هایش.

خودآگاهی فلسفی

این علم به شناخت حقیقت و واقعیت انسان می پردازد و ارتباط بدن، دنیا و خدا را بررسی می کند.

خودآگاهی جهانی

به بررسی رابطه ی انسان با دنیا می پردازد و از طریق این رابطه به خودشناسی می رسد. چنانچه حضرت علی (ع) می فرمایند: خدا رحمت کند کسی را که بداند از کجا آمده و به کجا می رود.

خودآگاهی طبقاتی

به معنی آگاهی در مورد طبقه ی اجتماعی که با آن زندگی می کنیم بوده و نتیجه ی این خودآگاهی شکل گرفتن برخوردهای اجتماعی مختلف در افراد است.

خودآگاهی انسانی

خودآگاهی نسبت به خود در رابطه با دیگر انسانهاست.

خودآگاهی ملی

فرد از طریق ملت (پیوند قومی و نژادی و ...) به خود می پردازد و کیان خود را دنبال می کند. که با استفاده از این خودآگاهی می توان به خودشناسی مطلوبی رسید و پایدار کردن سنت های خوب و کنار گذاشتن سنت های مذموم پرداخت. همان علمی که پیامبران الهی در طول دوران پیامبری خود انجام داده اند.البته برای این کار سطح خودآگاهی فطری و تشریحی باید بسیار بالا باشد و قوه ی تمیز و توانایی تشخیص خوبی ها و بدی ها را داشته باشد. در پایان به امید ایجاد تلاش و انگیزه ی بیشتر برای شناخت خود، مفید فایده است که به ذکر چند نمونه از نتایج خودشناسی پرداخته شود.

•  ایجاد دوستی و الفت بین تمام انسان ها. پیر و جوان، زن و مرد و از هر قوم و نژاد.
•  ایجاد آگاهی بیشتر و بینش بهتر به مسائل.
•  تغییر در نگرش ها.
•  تغییر در ارزش ها.
• ایجاد حسّ شایستگی.6) ایجاد انگیزه بیشتر برای کار و فعالیت
• ایجاد انگیزه بیشتر برای آموزش مهارت های زندگی.8) و در نهایت کنترل افکار.