اسرار نماز در کلام امیر مومنان علی علیه السلام

جابر بن عبدالله انصاری گوید: 

روزی به همراه مولایمتّقیان، امام علی علیه السلام بودم، شخصی را دیدیم که مشغول نماز است، حضرت به اوخطاب کرد و فرمود: آیا معنا و مفهوم نماز را می‌دانی که چگونه و برای چه می‌باشد؟ 

اظهار داشت: آیا برای نماز مفهومی غیر از عبادت هم هست؟ 

حضرتفرمود: آری، به حقّ آن کسی که محمّد صلّی الله علیه و آله را به نبوّت مبعوثگردانید، نماز دارای تأویل و مفهومی است که تمام معنای عبودیّت در آن خواهدبود.

آن شخص عرض کرد: پس مرا تعلیم فرما. 

امام فرمود: معنا و مفهوم اولین تکبیر آن است که خداوند، سبحان و منزّه است از این که دارای قیام و قعودباشد. 

دومین تکبیر یعنی؛ خداوند موصوف به حرکت و سکون نمی‌باشد. 

سومین تکبیر یعنی؛ نمی‌توان خداوند را به جسمی تشبیه کرد. 

چهارمین تکبیر یعنی؛ چیزی بر خداوند عارض نمی‌شود. 

پنجمین تکبیر مفهومش آن است کهخداوند، نه محلّ خاصی دارد و نه چیزی در او حلول می‌کند. 

ششمین تکبیرمعنایش این است که زوال و انتقال و نیز تغییر و تحوّل برای خداوند مفهومی ندارد. 

و هفتمین تکبیر یعنی؛ بدان که خداوند سبحان همچون دیگر اجسام، دارای أبعادو جوارح نیست. 

سپس در ادامه فرمایش خود فرمود: 

معنای رکوع آن استکه می‌گویی: خداوندا! من به تو ایمان آورده‌ام و از آن دست بر نمی‌دارم، گرچه گردنمزده شود. 

و چون سر از رکوع بر می‌داری و می‌گوئی: «سَمِعَ اللهُ لِمَنْحَمِدَهُ الحَمْدلله ربّ العالمین» یعنی؛ خداوندا! تو مرا از عدم به وجود آورده‌ایو من چیزی نبوده و نیستم، پس هستی مطلق تویی. 

و هنگامی که سر بر سجده فرودآوری، گویی: خداوندا! مرا از خاک آفریده‌ای؛ و سر بلند کردن از سجده یعنی؛ مرا ازخاک خارج گردانده‌ای. 

و همین که دومین بار سر بر سجده گذاری یعنی؛ خداوندا! تو مرا در درون خاک بر می‌گردانی؛ 

و چون سر بلند کنی گویی: و مرا از درونهمین خاک در روز قیامت برای بررسی اعمال خارج می‌گردانی. 

و مفهوم تشهّد،تجدید عهد و میثاق و اعتقاد به وحدانیّت خداوند؛ و نیز شهادت بر نبوّت حضرت رسول وولایت اهل‌بیت او علیهم صلوات الله می‌باشد. 

و معنای سلام، ترحّم و سلامتیاز طرف خداوند بر بنده نمازگزار است، که در واقع ایمنی از عذاب قیامتباشد.