علم، بسترساز صلح و توسعه پایدار

علم و فناوری اهرمی برای رسیدن به توسعه پایدار است که همه اقشار جامعه با بکارگیری اخلاق مدارانه آن می توانند راه حلی برای مشکلات مشترک خود پیدا کنند؛ بنابراین ترغیب و توانمندسازی افراد از طریق علم به منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار امری حیاتی است. آسمونی در این بخش در مورد علم که بسترساز صلح و توسعه پایدار است صحبت می کند.

علم، بسترساز صلح و توسعه پایدار

اهمیت و ارتباط علم در زندگی روزمره و ضرورت تعامل اقشار مختلف با مقولات مربوط به مسایل علمی نوظهور، باعث شد سازمان فرهنگی، علمی،آموزشی ملل متحد(یونسکو) و شورای بین المللی علوم از سال2001 (1380) دهم نوامبر (نوزدهم آبان ماه) را به عنوان «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» نام گذاری کنند.

این نام‌گذاری هرچند ارج ‌گذاردن به علم و فناوری علمی‌ و بانیان علم خوانده شده است؛ در عین‌حال تلاش در راستای ایجاد پیوند میان فناوری‌های علمی و بهبود کیفیت زندگی‌ عمومی و کاهش تهدیدهای اقلیمی ناشی از تولید و فناوری‌های تکنولوژیک‌ نیز بوده است.

کاهش شکاف میان علم و جامعه از دیگر اهداف این نامگذاری است که در راستای آن کوشش می شود تا توجه مردم به اهمیت نقش علم در جهت پیشرفت جهان جلب شود. بهره مند شدن آحاد مردم بنا به تخصص و مهارت خود از علم نیز یکی از دیگر از اهداف روز جهانی علم است؛ امری که بدون آموزش و برنامه ریزی امکان پذیر نیست.

سازمان جهانی یونسکو انتظار دارد، کشورها در یک برنامه بلند‌مدت 10 ‌ساله، به مهم‌ترین اهداف تعریف‌شده دست‌یابند. برای تحقق چنین امری، این سازمان همه‌ساله، روی یکی از اهداف تعریف‌شده تاکید می‌کند و با نام‌گذاری آن سال، به‌نحوی کشورها را تشویق می‌کند که برنامه‌های آموزشی را در راستای تحقق آن سوق دهند.

امسال یونسکو به مناسبت روز علم، شعار «علم یک حق بشری است» را برگزیده و عنوان می کند هنگامی که علم در جامعه به عنوان یک حق بشری، عمومی شود درک آن برای تمامی مردم آسان تر خواهد شد و به این ترتیب می توانند در گسترش آن نقش مهمی ایفا کنند و به توسعه و پیشرفت پایدار در بسیاری از زمینه ها دست یابد.

تاریخچه نامگذاری روز علم در ایران

روز جهانی علم برای صلح و توسعه با هدف ایجاد ارتباط تنگاتنگ تر میان علم و اقشار مختلف جامعه از سال 1391 و با پیگیری انجمن ترویج علم ایران، در مناسبت‌های تقویم رسمی کشور ثبت شد تا اهداف مختلفی از جمله بهره‌مندی آحاد جامعه از ثمرات علم، فناوری و نوآوری، معرفی پیشکسوتان و شخصیت‌های علمی برجسته کشور، ایجاد زمینه مناسب برای آشنایی دانش‌آموزان با مهارت‌ها و مشاغل علمی، ایجاد بستر و فضای مناسب گفتمان پیرامون تأثیر علم، فناوری و نوآوری بر زندگی روزمره مردم، ایجاد تمهیدات لازم برای بازدیدهای عمومی از موزه‌های علمی کشور، بازدید عمومی از مراکز و مؤسسات مؤثر در ایجاد تعامل بین علم، صلح و توسعه و معرفی برخی موقعیت‌های نو که موجب ارتقا‌ کیفیت عمومی زندگی می‌شود، به بحث و گفت و گو و نمایش گذارده شود.

در واقع روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی را برای موسسات علمی، اجتماعات مدنی و دانشمندان فراهم می کند تا در مورد صلح و توسعه که از اساسی ترین مفاهیم اجتماعی است، به بحث و تبادل نظر بپردازند.

ترویج علم در سایه برنامه های سازمان یافته علمی

هر ساله همزمان با روز علم در خدمت صلح و توسعه برنامه های مختلفی از سوی نهادهای علمی و فناوری کشور برگزار می شود. دکتر «اکرم قدیمی» رییس انجمن ترویج علم ایران درباره این برنامه ها گفت: امسال قرار است انجمن ترویج علم ایران با همکاری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، کمسیون انجمن های علمی و مراکزی که در جهت علم گام برمی دارند، برنامه های متنوعی در هفته علم ارایه دهد که این برنامه ها از روز دوشنبه بیست و یکم آبان ماه و با مراسم بزرگداشت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با حضور اساتید دانشگاهی و مسوولان علمی آغاز می شود.

وی افزود: بعدازظهر روز دوشنبه کارگروه انجمن، نشست «پذیرش فناوری در نسل جدید زندگی» را با حضور اساتید برجسته دانشگاهی و اعضای هیات علمی در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار می کند که نقد و بررسی فیلم مستند علمی نیز در این برنامه گنجانده شده است.

به بیان قدیمی، روز سه شنبه 22 آبان ماه 2 نشست «تغییر اقلیم، مدیریت سوانح طبیعی ایران» و «نشست تخصصی تعامل نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی» برگزار خواهد شدکه پیش از این قرار بود به صورت همایش باشد اما به دلیل ضرورت موضوع و اهمیت آن، نیاز دیدیم در آینده ای نزدیک با همکاری و مشارکت دانشگاه های بیشتری همایش برگزار شود.

رییس انجمن ترویج علم ایران، برنامه روز چهارشنبه 23 آبان ماه را نیز اینگونه عنوان کرد: صبح چهارشنبه کارگاه «پایان دادن به سوء تغذیه کودکان و نوجوانان» را در نگارستان بوستان گفتگو خواهیم داشت و عصر چهارشنبه «نشست علم و تکنولوژی:سویه های اخلاقی» در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرنداک) برگزار می شود.

وی یادآور شد: آخرین روز گرامیداشت علم در خدمت توسعه و صلح نیز روز پنجشنبه (24 آبان ماه) خواهد بود که نوزدهمین دوره اعطای جایزه ترویج علم در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود که در کنار تقدیر از برندگان، مراسم نکوداشتی هم از دکتر «یوسف ثبوتی» چهره ماندگار فیزیک ایران و یادبودی از مرحوم دکتر «محمدامین قانعی راد» جامعه شناس برجسته کشور را هم خواهیم داشت.

قدیمی افزود: همچنین همزمان با برگزاری افتتاحیه در وزارت علوم، مطابق با نامه ای که دکتر غلامی وزیر علوم به همه دانشگاه ها و مراکز پژوهشی ابلاغ کرده اند درهای تمامی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به روی عموم مردم به ویژه دانش آموزان باز خواهد شد.

رییس انجمن ترویج علم ایران، درباره شعار امسال روز علم نیز گفت: نقش علم بر زندگی بشر برهمگان واضح است اما اینکه بخواهیم علم را به عنوان حقی برای همه قایل شویم باید گفت در جامعه ما همه به علم احترام می گذارند و ارزش می نهند اما تا علم تبدیل به یک فرهنگ نشود رسوخ خود را در جامعه نشان نمی دهد.

وی افزود: امیدواریم این برنامه ها در اینکه علم به جایگاه واقعی خود یعنی تبدیل شدن به فرهنگ و این که مردم نقش آن را در زندگی روزمره خود احساس و علمی فکر کنند و هر چیزی را خیلی ساده نپذیرند کمک می کند.