اهمیت صلوات فرستادن در نماز

صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله ) ذکر بسیار مبارک و با عظمتی است که بر زبان آوردن آن در همه احوال و زمان ها دارای ثواب است و در حال نماز از مستحبات موکد است، البته در تشهد واجب است . در قرآن خداوند خطاب به مومنین می فرماید: "خدا و ملائکه به پیامبر(صلی الله علیه و آله) صلوات می فرستند شما هم بر او صلوات بفرستید. از این رو فضیلت داشتن صلوات شامل صلوات در رکوع و سجده هم می شود. البته در لسان شریف روایت هم به این مطلب اشاره شده که امام باقر (علیه السلام) فرمودند: هر کس در رکوع و سجود و قیام نمازش صلوات بر محمد (صلی الله علیه و آله) و آل او بفرستد خداوند ثواب آن را مانند ثواب رکوع و سجود و قیام (در نامه اعمال او) می‏نویسد.

لذا می توان گفت فضائلی که برای صلوات بیان شده چون اطلاق دارد همه آنها در صلوات در رکوع و سجده هم وجود دارد به علاوه روایاتی گویای این مطلب است که صلوات جزء نماز و باعث کمال نماز است.آن‌جا که به خداوند عرض می‌نماید:

«الّلهم...صَلِّ عَلَی مَنْ شَرَّفْتَ‏ الصَّلَاةَ بالصَّلَاةِ عَلَیْه‏»،[1]؛

«خدایا درود بفرست بر کسی‌ که نمازت را به واسطه درود بر او شریف قرار دادی»

نماز با همه عظمتی ‌که دارد تا جایی‌که ستون دین معرفی شده[2]، شرافت خود را از همان صلواتی دارد که در تشهد، بعد از نام حضرت ختمی مرتبت صلّی الله علیه و آله و سلّم ذکر می‌شود.
«شرف‏ از ذکر تو دارا است نماز شب و روز صلوات تو چه روحست و صلاتش بدن است‏»[3]

همان صلواتی که چه بر طبق مذهب تشیع[4] و چه بر طبق مذهب اهل تسنن[5]، ذکر آن در تشهد واجب است، و نگفتن آن به صورت عمدی، باعث بطلان نماز است.
جناب محمد ابن ادریس شافعی رئیس مذهب شافعی‌ها در این زمینه می‌فرماید:

«یا اهل بیت رسول الله حبکم
فرض من الله فی القرآن انزله
کفاکم من عظیم القدر انکم
من لم یصل علیکم لا صلاة له»[6]

«ای اهل بیت رسول الله! محبت شما، از سوی خداوند در قرآن واجب شده است
در عظمت مقام شما، همین بس که هر کس بر شما صلوات نفرستد، نماز ندارد (نمازش مقبول نیست)»

امام باقر (علیه السلام) در باره صلوات در رکوع و سجده فرمودند: " هر کس در رکوع و سجود و قیام نمازش صلوات بر محمد (صلی الله علیه و آله) و آل او بفرستد خداوند ثواب آن را مانند ثواب رکوع و سجود و قیام (در نامه اعمال او) می‏نویسد.و هم چنین صلوات در نماز را باعث سنگینی اعمال حسنه شمرده اند
صلوات فرستادن بر حضرت ختمی مرتبت صلّی الله علیه و آله و سلّم در نماز، علاوه بر نقشی‌که در صحت نماز دارد، باعث کمال نماز نیز می‌گردد. چنان‌چه امام صادق علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند:

«اِنَّ مِن تَمامِ الصَّومِ اِعطاءُ الزَّکاةِ یَعنی الفِطرَة کَما اَنَّ الصَّلوةَ عَلَی النَّبی مِن تَمامِ الصَّلوةِ»،[7]؛

«تکمیل روزه به پرداخت زکاة یعنی فطره است، هم‌چنان‌که صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم کمال نماز است»

امام باقر (علیه السلام) در باره صلوات در رکوع و سجده فرمودند: " هر کس در رکوع و سجود و قیام نمازش صلوات بر محمد (صلی الله علیه و آله) و آل او بفرستد خداوند ثواب آن را مانند ثواب رکوع و سجود و قیام (در نامه اعمال او) می‏نویسد.و هم چنین صلوات در نماز را باعث سنگینی اعمال حسنه شمرده اند."[8] و در روایت دیگری امام صادق (علیه السلام) فرمودند: "اگر کسی در نمازش صلوات بر محمد آل او نفرستد این نماز او را به بهشت نمی برد.[9] "
البته منظور از صلوات، صلوات کامل است که کیفیت آن در روایات وارد شده که: "صلوات کامل آن صلواتی است که با آل همراه باشد." (اللهم صل علی محمد و آل محمد).[10]

فقهای شیعه هم درباره صلوات فرموده اند: "صلوات بر پیغمبر و آل او در تشهد اول و دوم نماز واجب است، و در غیر آن مستحبّ است."
از فقهای اهل سنت" شافعی" آن را در تشهد دوم واجب می‏داند، لذا در نماز مخصوصا در رکوع و سجده و در غیر نماز در سایر حالات از مستحبات موکد است.[11]
بنا براین آثار و برکات بیشمار صلوات، شامل صلوات در هنگام رکوع و سجده نیز می شود.

پی‌نوشت ها:

[1].بحارالانوار،ج88،ص345
[2]. کافی،ج2،ص 19
[3].علامه حسن زاده آملی، صد کلمه در معرفت نفس،ص68
[4]. جواهر الکلام، ج10،ص267
[5]. الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 1/ص 236 و 367 ، ر.ک: المغنی/ابن قدامه،ج1/ص579
[6]. دیوان الإمام الشافعی، ص115، دار الکتب العربی، بیروت، 1414 ق
[7]. تفسیر نور الثقلین،ج5،ص556
[8].اصول کافی، ج 2، ص 494، چاپ دار الکتب الاسلامیه، سال 1365، تهران، باب صلوات بر پیامبر (ص)
[9] اصول کافی، ج 2، ص 495.
[10] وسائل الشیعه، ج 7 ، ص 203.
[11] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 17، ص 421، ( رساله عملیه ایشان مساله 100 از بحث تعقیبات نماز)

همچنین مطلب زیر را ببینید:

استجابت دعا با صلوات