تحلیلی از سینمای سعید روستایی به بهانه شرکت فیلم "متری شیش ونیم " در جشنواره ونیز

تحلیلی از سینمای سعید روستایی An analysis of Saeed Roustayi's Cinema profession  

نویسنده اختصاصی آسمونی : انسیه نجفی نشلی 

سعید روستایی فیلمساز جوان و خوش آتیه ای با ویژگی های منحصر به فردی است که سینمای او را از دیگران متمایز و مختص به خودش ساخته است .

روستایی در سنین جوانی توانست برای نخستین فیلم سینمایی بلندش در اکثر عناوین، جوایز را از جشنواره های معتبر داخلی و بعد از آن خارجی کسب نماید .

او از نوجوانی وارد سینما شد و فیلم های کوتاه و مستندی ساخت که در جشنواره های داخلی تحسین شدند.

در عین حالیکه سن کمی داشت، تحصیلات آکادمیک را به موازات فعالیت تجربی و نیمه حرفه ای در حوزه سینما ادامه داد، تا به دنیای حرفه ای واردشد .(تجربه در کنار دانش روز)

با دغدغه فرهنگی واجتماعی و هدف و ایده به عرصه سینما پیوست و چشم اندازی روشن و مدیریت شده و هدفمند در زندگی حرفه ای اش متصور بود .

محیط زندگی سنین رشد سعید روستایی که  شکل دهنده شخصیت هر فرد است  در محله هایی شکل گرفت که با معضل اعتیاد و گرفتاری های معتادان وخانواده هایشان درگیر بوده است و "ابد و یک روز" حاصل تحقیقات ومصاحبه های آن دوران است .

روستایی بدلیل مجموعه عواملی که شکل دهنده سینما وشخصیت حرفه ای اوست، هرچند به سرعت و درسن کم به اوج رسید اما به نظرم از آن دست کارگردانانی نیست که پس از اوج زود هنگام به افول زودرس برسد! ساخت مستندها و فیلم های کوتاهش قبل از "ابد و یک روز "  که در جشنواره های مختلف مورد توجه قرار گرفت ، نشانگر هدفمند بودن راهش، و به احتمال زیاد آینده درخشان اوست. او جوانی سختکوش و پویا و صبور است که از موانع و جواب های منفی و سختی ها نمی هراسد ، بطور نمونه برای ساخت "ابد و یک روز" ، مشکلات زیادی بر سر راهش بود که در نهایت با همت سعید ملکان ، تهیه کننده این اثر ، متولد شد . "ابد و یک روز" نتیجه تحقیقات و مصاحبه های سعید روستایی برای ساخت یک فیلم مستند است که ساخته نشد .

تحلیلی از سینمای سعید روستایی An analysis of Saeed Roustayi's Cinema profession  

هرچند سعید روستایی در سبک فیلمسازی اش به "واقع نمایی" واقعیت متمایل است اما سبکش رو به ناتورالیسم است تا رئالیسم؛ در عین حالی که در فیلمهایش رد پای نمادها ونشانه ها حس می شود، اما آثارش را نمی توان نمادین نامید که برای یک المان، تفسیر ایماژیک ونمادگونه تصور کرد. پرسوناژها و اشیآ و هرچیزی در فیلم های او همان است که باید باشد، انعکاس حقیقی "واقعیت" جهان و جامعه !

فیلمنامه "سد معبر" نوشته سعید روستایی است که کاندیدای سیمرغ بلورین بهنرین فیلمنامه جشنواره فجر شد . اما سازندگان فیلم "سد معبر" نتوانستند، آنچه روستایی به نگارش در آورده بود را بطورکامل، ،به تصویر کشند .البته فیلمنامه بی عیب نبوده اما قابل دفاع بود.

روستایی با دو فیلم، برنده یازده جایزه مهم از جشنواره های معنبر داخلی و یک جایزه از جشنواره های معتبر خارجی و یک کاندیداتوری از جشنواره داخلی شد و این موفقیت برای جوان فیلمساز در طی 24تا 30 سالگی، رکورد محسوب می شود . در حالیکه او با د وفیلم بلند سینمایی و پنج فیلم کوتاه و مستند و سه فیلمنامه بلند سینمایی ، توانست به این موفقیت ها دست یابد .

از ویژگی های روستایی، تحقیق میدانی و زندگی حول و حوش سوژه مورد نظر و دقت عمیق در زوایای پنهان آن ، سپس ایده پردازی، بسط و گسترش ایده، پرداخت شخصیت ها و باروری درام و نوشتن فیلمنامه و ساخت آن است . این پروژه حرفه ای راز موفقیت اوست که با تحقیق گسترده و قوی پیش می رود ‌، در حالیکه پژوهش وتحقیق در سینمای ، ایران بسیار مهجور و حتی ضعیف است . در امور فنی ، در فیلمبرداری ، و طراحی لباس و بخش ، های حرفه ای آثارش ، از نمونه ها و شاخصه های سینمای مستند استفاده شده و در هماهنگی او با گروهش ، بطور مثال در طراحی صحنه ، ایده های او با فکر انتخاب و اجرایی شده اند.

تحلیلی از سینمای سعید روستایی An analysis of Saeed Roustayi's Cinema profession  

از ویژگی های دیگر او ، یهره گیری از شرایط موجود واقعی است که نیازی به ، به کار بردن ترفندهای سینمایی و گریم و دیگر موارد حرفه ای صنعت سینما ، برای بازنمایی واقعیت نداشته باشد، این مساله هم باور پذیرتر است و هم هزینه کمتری دارد . البته هدف او ،  "واقع نمایی" و باورپذیری سوژه و پرسوناژها و موقعیت های درام در فیلم است . بطور مثال استفاده از سیاهی لشگر های معتاد در فیلم "متری شیش و نیم" که بدون نیاز به گریم و موارد خاص دیگر صحنه ای، فیزیک و چهره واقعی شان ، باورپذیرشان کرد ؛ آنچه یک معتاد واقعی می تواند در درام نمایش دهد ، کمتر بازیگری می تواند ارائه نماید .

هرچند به فیلم های او انتقادات زیادی شده است که مهمترین آنها، اعلام" سیاه نمایی و تلخی بسیار" فیلمهایش است ، اما واقع نمایی و ارائه تصویری حقیقی از یک ماجرای واقعی ، مهمترین ویژگی آثار روستایی است و این مساله در کمتر فیلمسازی یافت می شود که بتواند به این تناسب و هماهنگی دست یابد . مسلما "جهان بینی و بینش هستیانه و جهان شمول و درک نسبی اما عمیق روستایی از جریانات جهانی و محیط پیرامونش" ، در شکل گیری نگاه خاص وموفقیتش بی تاثیر نیست.

تحلیلی از سینمای سعید روستایی An analysis of Saeed Roustayi's Cinema profession  

و اما ... از نقاط ضعیف روستایی ، اغراق های او در حوزه های دیالوگ ، بازی و حتی سیاهی لشگر است . در دیالوگ نویسی به سبک فیلم های آمریکایی پر دیالوگ و تاتر و نمایش و رادیو ، پرگویی هایش وامدار هنرهای نمایشی و شنیداری است تا سینما و هنر هفتم ! این حجم دیالوگ در فیلم سینمایی کمتر قابل پذیرش است!

در برخی موارد برداشت روستایی و پردازش شخصیت هایش در درام از تنگدستی و رفاه مالی و ثروتمندی، ناباورانه است و اکت پرسوناژها در فیلمنامه و قصه با حقیقت هم خوانی کاملی ندارد و در ذهن مخاطب جا نمی افتد . اما با این حجم موفقیت چند مورد نقطه ضعف آن هم از نظر نگارنده ، نمی تواند سینمای سعید روستایی را کوچک بشمارد که رخش سپید سینمای جوان سی ساله پر تلاش سینما ، همچنان رو به جلو به پیش خواهد تاخت .

فیلمشناسی:

کارگردانی: ابد و یک روز،سال 1394 متری شیش و نیم،سال 1397

فیلمنامه نویسی:

ابد و یک روز، سال 1394 سد معبر، سال 1395 متری شیش و نیم،سال 1397

فیلم کوتاه:

مراسم ،از طرف آنها، سرباز، خیابان خیلی خلوت ،شنبه

تحلیلی از سینمای سعید روستایی An analysis of Saeed Roustayi's Cinema profession  

جوایز:

• سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر1394-
• سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی :ابد و یک روز،برنده؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه ،برنده؛سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی نگاه نو، برنده؛
• سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر1394
• سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی :ابد و یک روز،برنده؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه ،برنده؛سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی نگاه نو، برنده؛
• شانزدهمین جشن دنیای تصویر، تندیس حافظ بهترین فیلمنامه، برنده؛
• هجدهمین جشن خانه سینما،سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی ،برنده؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه، برنده؛
• دهمین جشن منتقدان و نویسندگان سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی، برنده؛
• سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه، برنده؛
• سیمرغ بلورین بهترین کارگردان جشن منتقدان، برنده؛
• جشنواره ژنو کشور سوئیس: تندیس(d'Or) بهترین فیلم جشنواره ژنو همراه 10هزار فرانک، برنده؛
• جشنواره فیلمهای ایرانی استرالیا: (جایزه نتپک) بهترین فیلم جشنواره فیلمهای ایرانی استرالیایی، برنده؛
• جشنواره استرالیا برنده جایزه انار طلایی بهترین فیلم، برنده؛
• سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر1395: نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه سد معبر ،نامزدشده؛
• سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر1397: سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، متری شیش و نیم، برنده؛
• نوزدهمین دوره جشن دنیای تصویر: تندیس حافظ