آشنایی با شهرستان رباط کریم تهران

شهرستان رباط کریم یکی از شهرستان‌های استان تهران و مرکز این شهرستان شهر رباط‌کریم است. اگر می‌خواهید با شهر رباط کریم بیشتر آشنا شوید، این مقاله آسمونی را تا انتها مطالعه نمایید.

تاریخچه شهرستان رباط کریم

رباط کریم از هزاران سال قبل نیز یکی از مراکز تمدن و زندگی بوده و آثار متعدد باستانی که در سال 69 و اواخر 73 در حوالی رباط کریم از شش هزار سال قبل تا دوران قاجاریه به دست آمده مبین این ادعاست. نام قدیم رابط کریم قوهه بوده است و کارشناسان بر این باورند که روستا یا شهری در حوالی بازارک معروف به چاله بازارک در زیر خاک مدفون شده است.

رباط کریم به دلیل واقع شدن بر سر راه جاده ابریشم و راه زیارتی خراسان به بغداد از قدیم الایام دارای اهمیت و مورد توجه بوده است و از این روست که کهن‌ترین و بی‌نظیرترین کاروانسراهای ایران مانند کاروانسرای سنگی در این منطقه ساخته شده است و به تدریج با متروکه شدن کاروانسراهای پیشین، حکام و رجالی که از این راه رفت و آمد می‌کردند به فکر ساختن یک کاروانسرای دیگر بنام کاروانسرای فتحعلیشاهی افتادند و چون رباط کریم از طبیعت زیبا و مصفا و باغ ها و مزارع فراوان و رودخانه های پر آب (در بازارک) برخوردار بوده از این رو این امر در دوره فتحعلیشاه قاجار تحقق یافت.

بعد از این که آقا محمد خان قاجار تهران را به پایتختی انتخاب و به عمران و آبادی آن همت گماشت و تهران مرکز دوائر دولتی و حکومتی شد لاجرم از نقاط مختلف مملکت مراجعات مردم برای رفع نیازها و مشکلات اداری و غیره که قبل از آن به اصفهان و قزوین بود بیشتر به تهران متوجه شد و بنابراین، مردمِ مناطق جنوبی مملکت از جمله شیراز، اصفهان، قم، ساوه و … باید از رباط کریم که در مسیر جاده ساوه به تهران واقع بود عبور می‌کردند و کاروانیان قافله‌های بازرگانی و دست‌ های نظامی نیز از همین محل می‌گذشتند.

از دلایل تجدید حیات و ترمیم رباط کریم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وجود کاروانسراها
• عبور راه آهن تهران – خرمشهر از رباط کریم و وجود ایستگاه راه آهن
• کشف معدن منگنز در کوه‌های جنوب غربی رباط کریم
• موقعیت جغرافیایی رباط کریم که به علت نزدیکی به تهران استعداد شهرک اقماری را پیدا کرده است
• احداث شهرک پرند در نزدیکی رودخانه شور

منطقه رباط کریم در گذشته به عنوان دشتی سرسبز و آباد بوده (هم اکنون نیز دارای زمین‌های کشاورزی و تاکستان های فراوانی است) و محل استقرار، گذر و ارتباطات فرهنگی تمدن‌های باستانی مستقر در غرب (دشت قزوین) و شرق آن (ری باستان) از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی بوده است.

موقعیت جغرفیایی رباط کریم

در حال حاضر رباط کریم کجاست؟ شهرستان رباط کریم یکی از شهرستان‌های غرب استان تهران و مرکز آن شهر رباط کریم است. ارتفاع آن حدود 1032 متر از سطح دریا بوده و از شمال به شهرستان شهریار، از جنوب به شهرستان ری، از شرق به شهرستان اسلامشهر و از غرب به شهرستان ساوه محدود می‌شود.

رباط کریم منطقه چند تهران است؟

رباط کریم تا قبل از سال 1368 هجری شمسی یکی از بخش‌های شهرستان کرج در سال 1368 جدا و رباط کریم یکی از بخش‌های شهرستان شهریار شد.

در سال 1376 ربات کریم نیز از شهریار منفک و مستقل گردید. محله‌های رباط کریم در دو بخش مرکزی و بخش گلستان قرار دارند. محله‌های چهار دهستان، اسماعیل آباد و میمنت در بخش گلستان و محله‌های دهستان امامزاده ابوطالب و منجیل آباد در بخش مرکزی قرار دارند. اسن شهرستان مجموعاً دارای 76 پارچه آبادی است که 27 روستای آن خالی از سکنه و 48 روستای دیگر دارای سکنه هستند. جمعیت روستاهای رباط کریم بالغ بر 111956 نفر و تعداد خانوار روستایی آن به 20338 خانوار می‌رسد. شهرهای تابعه شهرستان رباط کریم به غیر از رباط کریم که مرکز شهرستان است شامل نسیم شهر و گلستان است.

آثار باستانی و گردشگری در رباط کریم

• انبارهای یخی ( یخچال ها)

برای تهیه یخ در فصول بهار و تابستان از چند قرن گذشته در برخی از مناطق کشور انبارها و کارگاه‌های یخ ابداع و ساخته می‌شد تا یخ مورد نیاز ساکنین این مناطق از این طریق تأمین شود. این انبارهای یخی بصورت مخروطی شکل و همانند یک کله قند از خشت و گل با ارتفاع 7 تا 8 متر ساخته می‌شد. در فصل زمستان در داخل چاله بزرگ به وجود آمده، آب را رها نموده و سپس ورودی و کلیه محفظه‌های آن‌ها بطور کامل مسدود می‌شد و به تدریج با فرا رسیدن فصول بهار و تابستان و گرم شدن هوا یخ‌های قطور تولید شده در یخچال مورد استفاده قرار می‌گرفت.

لازم به ذکر است که این انبارها در دوران‌های زندیه و قاجاریه در ایران بیشتر ساخته شد و در رباط کریم برای تامین یخ این منطقه و کاروانیان سه انبار یخی در فواصل مختلف وجود داشت که در اصطلاح محلی به یخچال معروف بودند. از این انبارها تا حدود 30 سال پیش نیز استفاده می‌شده است که با جایگزین شدن یخچال‌های برقی این انبارها عملاً استفاده خود را از دست دادند.

• کاروانسرای سنگی

کهن‌ترین کاروانسرای فلات ایران نزدیک رباط کریم و در کنار دشت آباد و حاصل خیز شهریار بنا شده است. دیوار ضخیم کاروانسرای رباط کریم ارتفاعی معادل دو برابر ارتفاع ساختمان‌هایی را دارد که در داخل کاروانسرا قرار دارند. طرح بنا بسیار ساده و شامل تعدادی اتاق است که درهای آن‌ها به طرف حیاط مرکزی باز می‌شود.

در سه طرف حیاط مرکزی سه ایوان وجود دارد که عرض این ایوان‌ها حدود پنج متر است. طرح ساختمان این کاروانسرا به طرح مسجد جامع ساوه شباهت دارد. این مسجد در فاصله تقریباً 50 کیلومتری از کاروانسرا قرار گرفته. در مسجد جامع در دوران صفوی تغییرات جزئی انجام گرفته و تنها اختلاف مسجد جامع ساوه با کاروانسرای رباط کریم این است که در کارونسرای سنگی فضای خالی گوشه‌ها را با اتاق‌های گنبد داری پر کرده‌اند.

• کاروانسرای فتحعلیشاهی داخل شهر (بافت قدیم)

کاروانسرای فتحعلی‌شاهی در سال 1245 هجری قمری در زمان پادشاهی فتحعلی شاه قاجار بنا شده و در کیلومتر 37 جاده تهران – ساوه قرار گرفته است.

این بنا در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران ثبت شده است. تاریخ احداث این بنا به قرن سیزدهم هجری برمی‌گردد و در مصالح ساختمانی آن از آجر، گچ، خاک و ملات محلی تشکیل شده است.

• پل بازارک

این پل در گذشته بر روی رودخانه فصلی سیاب (سیاه آب) قرار گرفته بود و راه ارتباطی مسیر شرق به غرب بوده است. پل بازارک یکی از نقاط دیدنی شهرستان رباط کریم است و در سال 1382 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.