زندگینامه رضا مافی

رضا مافی خوشنویس صاحب‌ نام و از هنرمندان تأثیرگذار در هنر معاصر ایران بوده است. او را از نخستین هنرمندانی می‌ دانند که به خلق نقاشیخط در دوره معاصر پرداخت و در اشاعه این شیوه نقش داشت.

درباره رضا مافی

تنها رضا مافی در پنجمین روز از ماه نهم سال 1322 خورشیدی در مشهـد متولد شد.  پدرش زرگر و حکاک بود و با این هنر ظریف آشنایی داشت. برادر بزرگتر او نقاشی می کرد و به هنرهای تجسمی علاقمند بود. رضا از کودکی قلم به دست گرفت و سرگرمی و دلخوشی او خطاطی و بازی با حروف و کلمات بود. پدر که شیفتگی او را دید، پس از جستجو، استاد "اعتضادی" را به استادی او برگزید.

اعتضادی از خوشنویسان بنام مشهد و در موزه آستان قدس رضوی کتابهـا و قطعات خطی قدیمی را تعمیر و مرمت می کرد. رضا در شاگردی اعتضادی کوشش، شیفتگی و پشتکاری بسیار از خود نشان داد و استاد نیز بی دریغ تمام تجربیات سالیان دراز عمرش را در کوتاهـترین مدت، کریمانه در اختیار رضا قرار داد. 

رضا پانزده ساله بود که در پی عشق خود و تکمیل آن راهی تهران شد، تا از اساتید بزرگ پایتخت توشه برگیرد. در تهران در کنار درس به تمرین خوشنویسی ادامه داد و برای یافتن استاد به هر گوشه سیر کرد؛ تا در سال 1343 راه اصولی خود را یافت.

رضا مافی قبل از وارد شدن به کلاس آزاد، شیوه خطاطی میرزا غلامرضا اصفهانی، خطاط صاحب سبک قرن سیزدهم را پیش گرفته بود.  در کلاس انجمن، استاد او، استاد حسین میرخانی، خود نیز از طرفداران این شیوه بود و در این مورد آنچه را که لازم بود به شاگرد خود آموخت.  استاد دریافته بود که رضا این استعداد را دارد که در آینده نامور این هنر گردد و نام غلامرضا اصفهانی را زنده گرداند، و به راستی که چـنین شد.

زندگی هنری

• نقاشی خط

با چـنین اندوخته ها و فراگیری ها به نقاشی خط روی آورد. آثارش در گالری سیحون مورد توجه اهل هـنر و هنرشناسان قرار گرفت.  نمایشگاه های متعددی نیز از نقاشی خط های او در ایران و کشورهای دیگر از جمله فرانسه، آمریکا، انگلستان، سویس و پاکستان ترتیب یافت.

• سیاه مشق

سیاه مشقه‌ای مافی نمایشگر قدرت و نوآوری در هنر خوشنویسی سنتی است. او بدون استفاده از قلم‌مو، با قلمِ نی و مرکب بر بوم می‌نوشت و به شیوه‌های مختلف خوشنویسی مانند نستعلیق، شکسته، ثلث، تعلیق و رقاع مسلط بود.

• آثار سه بعدی

رضا مافی در دوره‌ای از فعالیت هنری خود با کارهای برجسته و سه بعدی حضور یافت. در این کارها مافی با یونولیت یا پلاستوفوم و برش دادن حروف و کلمه‌ها ترکیب بندی‌های گوناگون و بدیعی را از اشعار ایجاد می‌کرد. اثر نهایی با استفاده از مواد لعابی پوشانده می‌شد که به بیننده حسی از سرامیک و حتی گچبری‌ها را می‌داد.

• شیوه مافی

رضا مافی شیوه ای ویژه داشت و تابلوهای او را در بین صدها تابلوی دیگر بخوبی می توان تشخیص داد.  رنگ تابلو های او بیشتر قهوه ای کهنه است با متن و نوشته هایی به همین رنگ که متمایل به سیاه است. این رنگ که وقار ویژه ای دارد به تابلو حالتی کهـنه و قدیمی می د هـد. او از به کار بردن رنگ های شاد بکلی گریزان بود و بسیار به ندرت در ترکیب متن ها از آنها استفاده می کرد.

• سهراب سپهری و رضا مافی

رضا مافی نگاهی رو به آینده داشت و به شعرهای شاعر رنگ‌ها، سهراب سپهری علاقه فراوانی داشت. وی طرح‌ها و نقاشی‌های سپهری را همیشه در گوشه‌ای از ذهن خود داشت و حتی از نظر فکری و معنوی به سپهری نزدیک بود. برخی از تابلوهای موفق مافی که بر اساس قالب سیاه مشق شکل گرفته گویی ترجمه خوشنویسانه تابلوهای «سلسله درختان» سپهری است که در هم تنیدگی و در هم رفتن برشی از تنه‌های درختان جنگلی را ترسیم کرده و مافی در همان زمینه به بازی با حروف پرداخته که در نوع خود آثاری زیبا با ریتمی دلنشین به وجود آورده، آثاری که در آن‌ها با تنوع دانگ قلم از اصل پر انرژی و تضاد استفاده قابل توجهی شده‌است و چیدمان هوشمندانه و طراحی شده مفردات به عمق در تابلو انجامیده است

حقایق و حواشی

رضا مافی در یکم مهرماه 1361 در 39 سالگی و در اوج موفقیت هنری به‌ هنگام اسب‌سواری در جریان مجموعه تلویزیونی هزاردستان از اسب سقوط کرد. او دچار خون‌ریزی مغزی شد و در روز چهارم مهرماه 1361 درگذشت و در حرم عبدالعظیم حسنی دفن شد.

از دستان استاد رضا مافی در فیلم هزار دستان به جای دستان جمشید مشایخی استفاده شد، درواقع ایشان در این فیلم نقاشی می کشیدند.

جایگاه هنری

رضا مافی یکی از نخستین هنرمندان خالق نقاشیخط در دوره معاصر بوده است.

گالری تصاویر