پرچمداران ایران در بازیهای آسیایی ; از نامجو تا فروغی- کیانی

انتخاب پرچمدار در بازیهای آسیایی طبعا از پرچمدار بازیهای المپیک دشوارتر است. زیرا در المپیک تعداد کمتری ورزشکار از کشورمان فرصت می کنند که در بازیها حضور یابند و از طرف دیگر، مدالهای ما در المپیک به دو سه رشته خاص محدود می شود. حالا با این شرایط، اگر در نظر بگیریم که عموما در مراسم آغاز بازیهای المپیک، تعداد زیادی از ورزشکاران ایرانی هنوز به محل برگزاری بازیهای اعزام نشده اند، طبعا گزینه های بسیار کمتری باقی می مانند و انتخاب پرچمدار از بین این نفرات کار چندان دشواری به نظر نمی رسد. اما در بازیهای آسیایی شرایط کاملا متفاوت است..  

کار دشوار انتخاب پرچمدار در بازیهای آسیایی

در بازیهای آسیایی ایران معمولا یکی از بالانشینان جدول توزیع مدالها است. اگر رتبه نازل دهمی سال 2002 را کنار بگذاریم، ایران همواره در بین شش کشور برتر مسابقات حضور داشته است و در چهار دوره اخیر بازیهای آسیایی نیز به ترتیب ششم، چهارم، پنجم و ششم شده است. در هر یک از این ادوار مدالهای کاروان ایران به حدود 50 مدال می رسد و در سه دوره اخیر نیز مدال های طلای ایران به ترتیب 20 ، 21 و 20 بوده است. به این ترتیب انتخاب پرچمدار کاری بسیار دشوار می شود. می توان ملاک را بر افتخارات قرار داد. یا کسوت یا حتی ظاهر ورزشکار. هر کدام از این عوامل می توانند تاثیرگذار باشند و به این ترتیب هم پرچمداری بهداد سلیمی در دوره گذشته و هم رسیدن این افتخار به ورزشکارانی چون صمد نیکخواه بهرامی، علی دایی، حسین رضازاده و...می تواند دلایل منطقی فراوانی داشته باشند.

کسوت؛ اولین ملاک برای پرچمداری

در اولین حضور کاروان ایران در بازیهای المپیک سرهنگ بهارمست پرچمدار کاروان ایران بود. سال 1948 بود و هیچ یک از ورزشکاران ایران تا قبل از این رقابت ها، در مسابقات برون مرزی شرکت نکرده بودند. به این ترتیب هیچ یک از ورزشکاران صاحب افتخاری نبودند که ملاک پرچمداری، مدالهای آنان باشد. اما از ادوار بعد و به دنبال مدال های وزنه برداری در مسابقات جهانی، این مشکل حل شد. در بازیهای آسیایی 1951 دهلی نو، بهترین گزینه ها برای پرچمداری کاروان، جعفر سلماسی( برنده اولین مدال تاریخ ورزش ایران در المپیک) و محمود نامجو( اولین قهرمان وزنه برداری جهان و نخستین طلایی ورزش ایران) بودند. از بین این دو ورزشکار، نامجو انتخاب شد. او یک سال بعد در المپیک 1952، آن گاه در المپیک 1956 و سرانجام در بازیهای آسیایی 1958 نیز پرچمدار کاروان ایران بود. البته در بازیهای 1958 دو قهرمان المپیک( امامعلی حبیبی و غلامرضا تختی) نیز در کاروان حضور داشتند اما هنوز هم کسوت مهم تر از افتخارات در نظر گرفته می شد و حضور نامجوی 42 ساله در بازیها، سبب شد که کسی ایرادی به انتخاب پرچمدار نگیرد. دو سال بعد در بازیهای المپیک 1960 نیز قرار بود غلامرضا تختی پرچمدار ایران باشد اما خود تختی ترجیح داد به خاطر کسوت، این پرچم را به جعفر سلماسی بدهد که حالا به عنوان مربی تیم ملی وزنه برداری، در کاروان ایران حضور داشت.  

هیکل های تنومند، عامل انتخاب پرچمدار

گاهی اوقات برنامه بازیها سبب می شود که یک ورزشکار علیرغم تمام شایستگی های خود شانسی نداشته باشد که پرچمدار کاروان باشد. برای مثال در اواخر دهه 60  میلادی و اوایل دهه 70 و در روزهایی که محمد نصیری در وزنه برداری جهان می درخشید، او هرگز شانس پرچمداری را به دست نیاورد. زیرا مسابقات وزنه برداری از جمله نخستین مسابقاتی بود که بعد از افتتاحیه بازیهای آغاز می شد و هیچ کس دوست نداشت دستان وزنه بردار پر امید ایران، با گرفتن پرچم در مراسم افتتاحیه خسته شود. به این ترتیب نصیری تنها یک بار پرچمدار ایران شد؛ اختتامیه بازیهای آسیایی تهران( 1974) ! عبدالله موحد هم در المپیک 1968 مکزیکو سیتی چنین شرایطی داشت. مسابقه اش نزدیک بود و ترجیح داد استراحت کند و اصلا در رژه شرکت نکند. به این ترتیب ابوالفضل انوری که برنده مدال برنز سنگین وزن کشتی بود پرچمدار شد. در بازیهای آسیایی 1974 تهران و المپیک 1976 مونترآل هم بار دیگر اندام تنومند به عنوان ملاک اصلی مورد توجه قرار گرفت و مسلم اسکندرفیلابی که برنده کشتی پهلوانی کشور شده بود و نماینده ایران در دسته فوق سنگین کشتی بود، با وجود نداشتن هیچ عنوان جهانی پرچمدار ایران انتخاب شد. منصور مهدیزاده هم از دیگر نفراتی بود که به لطف اندام تنومند خود پرچمدار کاروان شد؛ بازیهای آسیایی 1966بانکوک. در این دوره تقی عسگری نماینده شیرجه ایران هم حضور داشت؛ آن هم 15 سال بعد از کسب مدال در اولین دوره بازیهای آسیایی. طبیعتا اگر ملاک ها عوض نشده بود، این حق عسگری بود که پرچمدار کاروان شود اما اندام کوچک وی، چنین اجازه ای را به مدال آور شیرجه ایران در بازیهای 1951 نداد.

 سه دوره پرچمداری کاروان ایران

در بین حاضران بازیهای آسیایی، رضا سوخته سرایی از بقیه خوش اقبال تر بود. او در بازیهای آسیایی 1982 یکی از معدود بازماندگان ورزش ایران از مسابقات 1974 بود؛ جایی که سوخته سرایی در آن به مدال نقره رسیده بود. طبیعتا او در بین اعضای کاروان بسیار کوچک ایران، پر افتخارتر از سایرین بود و طبیعی بود که با  داشتن اندام تنومند خود، این افتخار نصیب او شود. سوخته سرایی در آن سال طلای مسابقات را هم کسب کرد تا چهار سال بعد، باز هم پرچمدار شود. در سال 1986 او در کشتی فرنگی شرکت کرد و باز هم طلا گرفت و به این ترتیب به هنگام رژه بازیهای 1990، او هم از دیگران پیش کسوت تر بود، هم عظیم الجثه تر و هم پرافتخارتر. ملاک انتخاب کنندگان هم به هیچ وجه افتخارآفرینی در المپیک نبود. در غیر این صورت می توانستند نیم نگاهی به عسگری محمدیان داشته باشند که اولین مدال المپیکی ایران را بعد از انقلاب به دست آورده بود و در بازیهای آسیایی 1990 نیز شرکت داشت.  

زنان پرچمدار

انتخاب زهرا محروقی در بازیهای آسیایی 1998 از نکات عجیبی بود که نشان می داد ملاک های انتخاب پرچمدار تا چه اندازه در کشور ما با سرعت تغییر می کند. در بازیهای آسیایی 1994 زنان ایرانی در مراسم رژه حضور پیدا نکردند. دو سال بعد لیدا فریمان بدون داشتن هیچ گونه افتخاری در تیراندازی، پرچمدار کاروان ایران در المپیک آتلانتا شد و این روال در بازیهای آسیایی 1998 نیز ادامه پیدا کرد. بعدها زنان دیگری نیز این افتخار را کسب کردند. هما حسینی در بازیهای المپیک 2008 و زهرا نعمتی در المپیک 2016 از جمله این نفرات بودند. در سال 2018 هم سیاست های پوپولیستی حاکم بر کمیته ملی المپیک سبب شد که اکثر کاندیداها زن باشند. نفراتی چون الهه احمدی در تیراندازی، الهه منصوریان در ووشو و کیمیا علیزاده در تکواندو که این شانس در ابتدا نصیب علیزاده شد؛ ورزشکاری که پیش از این، در المپیک نوجوانان نیز پرچمدار کاروان ایران بود. البته او به دلیلی مصدومیت بازیها را از دست داد و سرانجام این افتخار به احمدی رسید.

جالب اینجاست که هرگاه یکی از ورزشکاران ایرانی در یک دوره بازیهای آسیایی پرچمدار بوده است، در آن مسابقات صاحب مدال شده و عموما رنگ این مدال هم طلا بوده است. اما تنها دو پرچمدار در کاروان ایران بوده اند که موفق به کسب مدال نشدند. نفر اولزهرا محروقی تیرانداز خراسانی بود تا مشخص شود مسوولین در سال 1998 تا چه اندازه در انتخاب پرچمدار، کج سلقیگی کرده اند. الهه احمدی هم در دوره قبل بازیها هفتم شد تا سندی باشد بر انتخاب نادرست و سیاست های غلط کمیته المپیک وقت.

پرچمدار روز پایانی کیست؟

اما نباید پرچمدار روز پایانی را فراموش کرد. مساله ای که همیشه در مسابقات مختلف مورد بی توجهی قرار گرفته شده است و برای مثال در المپیک ریو به علت عدم حضور ورزشکاران کشورمان در آیین اختتامیه، این پرچم به شخصی سپرده شد که نه ورزشکار بود و نه حتی ایرانی! آنچه مشخص است این که پرچم هر کشور در روز اختتامیه باید به ورزشکاری داده شود که در طول مسابقات درخشیده و نتایجی درخور کسب کرده است. در دوره گذشته که مسوولان ورزش کار خود را آسان کردند و پرچم ایران را به اولین دختر ورزشکاری که توانستند، اعطا کردند! امیدواریم این بار شرایط کمی تفاوت داشته باشد. همان طور که حالا به خاطر اجبار نهادهای بین المللی مسوولان ورزش کشورمان ناچارند پرچم را به صورت مشترک به یک مرد و یک زن( جواد فروغی و ناهید کیانی) واگذار کنند.

منبع: اختصاصی آسمونی