گزارشی از نمایشگاه مجازی کتاب
اختصاصی آسمونی نوشته مرجان دلپسند
**کرونا و نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران**
بهمن ماه سال 1398 بود که با شنیدن خبر ناخوشایندی همه مردم ایران متاثر شدند.آن هم چیزی نبود جز ویروس منحوس کرونا که به هر نحوی که بود به کشور ما هم رسیده بود. ویروسی که علی رغم بی وزنی و ناشناخته بودنش جان بسیاری از هموطنان عزیز کشورمون رو گرفت و داغدار عزیزانی شدیم که حتی نتونستیم سر مزارشون فاتحه بخوانیم . اما این مورد یکی از محدودیتهایی بود که کووید 19 برای ما داشت. کم شدن صله ارحام ، عدم برگزاری میهمانیها و مجالس عقد و ازدواج ،رویدادهای فرهنگی مانندنمایشگاه ها و جشنواره ها و ... از جمله محدویت هایی بود که کووید19 برای ما به ارمغان آورد.
در بخش اقتصاد فرهنگی نیز کرونا ویروس تاثیرات منفی و زیانباری روی صنعت چاپ و نشر گذاشت. برای مثال عدم برگزاری نمایشگاه قرآن و کتاب در موعد خودش باعث شد فروش کتابهای چاپی در کشورمان کمتر از سالهای قبل بشود . آن هم نمایشگاه کتابی که می بایست در اردیبهشت ماه برگزاربشود .اما به دلیل رعایت پروتکل های بهداشتی در موعد خودش برگزار نشد. اما به یمن ایده خلاقانه وزیر محترم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جناب آقای صالحی برای نخستین بار نمایشگاه کتاب به صورت مجازی و با هدف تحقق شعار "ایران فقط تهران نیست" در بهمن ماه سال 1399 برگزار شد. برای برگزاری این دوره از نمایشگاه با نظارت مستقیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبالغ هنگفتی نیز بابت هزینه اجرایی،پشتیبانی،نیروی انسانی، طراحی سایت ویژه این دوره از نمایشگاه و اجاره سرورهایی برای راه اندازی خرید های 24 ساعته و آنلاین کتاب برای شهروندان در سرتاسر کشورمان ایران فراهم شده بود. هزینه های صرف شده را می توانیم با عنوان یک "کالای سرمایه ای" به حساب بیاریم. آن هم در زمانی که این ویروس منحوس و رعایت پروتکل های بهداشتی مرتبط با آن جز لاینفک زندگی ما شده است. تنها سایت نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران tehranbookfajr.ir بوده است .
در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران دیگه از محدودیت های جغرافیایی و رفت و آمدها و شلوغی مترو و ترافیک مسیرهای پر رفت و آمد خبری نبود.در این دوره از نخستین نمایشگاه کتاب تهران شهروندان می توانستند از تحقیقات 20 درصدی برای بخش ناشران داخلی و از تخفیفات 50 درصدی برای بخش ناشران خارجی به راحتی بهره مند شوند. تو این دوره از نمایشگاه کتاب تهران دیگه از غرفه ها و سالن های شلوغ و بوروکراسی اداری برای گرفتن جایگاه از سوی ناشران و هزینه هایی بابت گرفتن غرفه در سالن های نمایشگاه خبری نبود .در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران ناشران فعال با داشتن مجوز فعالیت و ارائه تنها یک کتاب نیز می توانستند در این دوره از نمایشگاه شرکت کنند.در این دوره از نمایشگاه حضور صددرصد پست جمهوری اسلامی ایران جهت خدمت رسانی به شهروندان و ارسال کتاب های خریداری شده آنها به صورت رایگان نیز دور از ذهن نبود.در این دوره از نمایشگاه بن کارتهایی با عنوان اعتبار خرید توسط مدیران شرکتها ،موسسات و ادارات دولتی و ... خریداری و در اختیار کارکنان آنها قرارداده شد .
بن کارتهایی که با ارائه کد تخفیف امکان خرید کتاب را به آنها میداد تا بدون واریز وجه نقد اقدام به خرید کتابهای مورد نیاز خودشان بکنند . در این دوره از نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز برای طلاب، اساتید دانشگاه و سرای اهل قلم هم این امکان فراهم شده بود تا با ارائه کد ملی خودشان بتوانند تا مبلغ مشخصی اقدام به خرید کتاب از سایت ویژه نمایشگاه نمایند. البته در این دوره از نمایشگاه هم نقص و کاستی هایی داشت که به برخی از آنها اشاره میکنم :
بن کارتهای خریداری شده یکبار مصرف بودند و اگر مبلغی از بن در خرید اول مصرف نمی شد ، امکان استفاده مجدد از آن نبود وعملا سوخت می شد. شهروندان برای خرید آنلاین از این سایت می بایست ابتدا اقدام به ثبت نام در این سایت می کردند. اما از آنجا که سایت به روز رسانی نشده بود و پلت فرم های تهیه شده هم مشکل نرم افزاری داشتند و شهروندان برای دسترسی به سایت نمایشگاه مرتبا با خطا مواجه می شدند . در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران مجموعه کتب چند جلدی به صورت پک کامل به شهروندان ارائه نمی شد و کمی و کاستی هایی هم در این زمینه وجود داشت .در پایان هم باید بگویم که علارغم کم و کاستی هایی که در این دوره از نمایشگاه وجود داشت ؛ باز هم می توان آن رابه عنوان یک تجربه نو در صنعت برگزاری رویدادهای فرهنگی دانست که تنهابا اندکی دقت و سرمایه گذاری و تامل بیشتر می توان این نواقص و کاستی را نیز از میان برداشت .
