نقد روانشناختی فیلم سینمایی نمایش ترومن

نقد از مرجان دلپسند اختصاصی آسمونی

امروزه رسانه ، صفحات مجازی و اینترنت به قدری بر زندگی انسان ها سیطره پیدا کرده است که شاید به جرات بتوان گفت که انسان چیزی جز بازیچه ای در دست تکنولوژی نیست . اما از دریچه تلویزیون که نگاه می کنیم ؛ این ما هستیم که با ابزاری مانند موبایل، تبلت و لپ تاب و ... در دنیایی که ابزار ارتباط با آن اینترنت است ؛ کلنجار می رویم . به نحوی که با اختلال در اینترنت آنچنان دچار سردرگمی می شویم که تاثیرات منفی آن کاملا در انسان ها را می توان دید .

فیلم های زیادی در مورد تاثیر رسانه بر زندگی انسان ها ساخته شده است . اما در این صفحه می خواهم به فیلم سینمایی "نمایش ترومن" به کارگردانی " پیتر ویر" بپردازم. این فیلم نیز به سردرگمی انسان ها در دنیای مجازی و دیگر دگرگونی های احساسی و روانی انسانها در عصر کنونی به شکل خلاقانه تری پرداخته است . فیلمی طنزگونه، علمی و تخیلی ومحصول سال 1998 می باشد.ستاره این فیلم سینمایی "جیم کری" است . بازیگری که به طرزی چشم گیر توانسته است در شخصیت "ترومن" غرق شود و مخاطبان خاص خود را تا انتهای فیلم با خود همراه سازد تا بدانند پایان این فیلم چه خواهد شد.لوکیشن این فیلم سینمایی دنیایی شبیه سازی شده است . فیلمی که انسان غرق شده در دنیای رسانه رانشان می دهد."ترومن" شخصیتی که با این توهم روبرو است که خودش تصمیم گیرنده نهایی حوادث و رویدادهای رخ داده درزندگیش می باشد،غافل از اینکه در دنیایی زندگی می کند که ساخته وپرداخته کارگردانی است که ازقبل از تولدش تا زمانی که درهیبت یک جوان سی ساله خودنمایی می نماید اوراتحت سیطره وکنترل خود داشته است.در حالی که ابزاری هم جزرسانه وتکنولوژی روز دنیا نداشته است. به نحوی که تا خصوصی ترین مکان زندگی وی نیز نفوذ کرده است.زندگی که بیشترشبیه یک دروغ بزرگ از پیش تعیین شده می باشدتاجایی که در دیالوگ هایی که بین "ترومن "و سایرشخصیت ها نیز می شنویم نشانی ازآزادی و انتخاب در این شخصیت دیده نمی شود. مثلا در سکانس هایی از فیلم یک دیالوگ تکراری دربرخوردهایش با مردم شهرش"مانند آن دومرد مسن دوقلو می شنویم ،یا همسایه هایی که او را درحین خروج از منزل می بینندوحتی سفارش های پنهانی او ازدفتر یک مجله و ... ازدید مخاطبانش پنهان نمی ماند .

انها بیست وچهار ساعته او را ازصفحه تلویزیون و همچنین دوربین ها می بینند.اما از اواسط فیلم "ترومن "شخصت اصلی فیلم کم کم مشکوک می شود که تحت کنترل کسی یا کسانی قراردرد ورفتارومنش او دربرخورد بااطرافیان خصوصا مادر وهمسرش آنچنان تغییر می کندکه مخاطبانی راکه به صورت بیست وچهارساعته او رامی بینند، برای دگرگونی های ناخوشاینداحوالاتش نگران می شوند. حال تصور کنید فردی که تا سن سی سالگی تصورمیکردبه سان یک انسان آزادودارای قدرت انتخاب است پی به این موضوع ببرد که رسانه کل زندگی اوراتحت تاثیر قرارداده است ؛ بدون آنکه خودش بداند؛چه عکس العملی نشان خواهد داد؟درفیلم نمایش "ترومن "این شخصیت باچنان انقلاب روحی وروانی روبرو می شود که دل به دریای طوفان زده وطغیان می کند.به عبارتی روبرو شدن باناخودآگاهش.باحوادث ورویدادهایی که بسیارناباورانه کارگردان فیلم برایش رقم زده است و اوخاطرات ناخوشایند آن دوران را به فراموشی سپرده است.زیراقدرت روبرو شدن با آن رادرخود نمی بیند.خاطرات ناخوشایندی که حادثه تلخ ازدست دادن پدررابرایش متصورمی شود.خاطراتی که به واسطه کارگردان فیلم برایش رقم خورده است.اما کارگردان فیلم تلنگری دوباره رابرای شخصیت "ترومن" فراهم می نماید.

تلنگری که باعث ایجادحالاتی دروی می شودکه خانواده و اطرافیان ترومن فکر می کنند که او حال روانی مساعدی ندارد وخیالاتی شده است واین خود مزید برعلت می شود که علاوه بر رسانه، خانواده واطرافیان نیز او رابیشترکنترل نمایند.چیزی که بیشتردر این فیلم مشهود است این است که "ترومن "ازهمان دوران کودکی نیز به واسطه اینکه کارگردان فیلم قصد داشته که انسان تحت سیطره رانشان بدهد؛حتی فرصتی برای بروزخلاقیت هایش نیز به وی نداده است.درسکانس های انتهایی این فیلم نیزمی توان دیدکه "ترومن "ظاهرا برای رهایی از این کنترل نیز در یک شب طوفانی بایک قایق کوچک دل به دریا می زند.غافل ازاینکه حتی تصورنمی کند که دردل این دریای طوفانی نیزحتی درآن قایق کوچک نیز دوربین هاوبه عبارتی رسانه هنوزبراو سیطره دارد.

اما درنهایت انسان کنونی آنچنان غرق دررسانه وتکنولوژی شده است که حتی دردل یک دریای طوفانی نیزدست ازکنترل او برنخواهد داشت.تا زمانی که خود انسان نخواهد؛ازاین اسارت رهایی نخواهد یافت .