دادستانی کل کشور

دادستان کل کشور یا به عبارتی رئیس دادسرای دیوان عالی کشور عالی‌رتبه‌ترین دادستان ایران است که نظارت بر امور تمامی دادسراهای کشور را بر عهده دارد. آسمونی در این بخش به معرفی دادستانی کل کشور می پردازد.

دادستانی کل کشور

دادستان کل کشور، رئیس کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و قانون جرایم رایانه‌ای است. تا پیش از اصلاح قانون اساسی در سال 1368 این مقام توسط رهبر تعیین می‌شد و یکی از پنج عضو شورای عالی قضایی بود اما در قانون اساسی کنونی دادستان کل کشور توسط رئیس قوه قضائیه تعیین می‌شود.

در معیت دیوان عالی کشور دادسرای دیوان عالی کشور یا دادستانی کل کشور متشکل از رئیس (دادستان کل کشور) و معاونان؛ اقتصادی، قضایی ، امنیتی و سیاسی و تعدادی دادیار است که در معیت دیوان عالی کشور انجام وظیفه می‌نماید.

وظایف و مسئولیت‌های دادستانی کل کشور

وظایف دادستان کل کشور در نقش مدعی‌العمومی

اگر فعل یا ترک فعل مقامات و مأموران وابسته به نهادها و دستگاه‌های دولتی و حکومتی نیز منجر به تهدید آزادی جامعه شود و ایشان را از حقوق مقرر در قانون اساسی محروم نماید، دادستان کل به عنوان مدعی‌العموم می‌تواند مجازات اسلامی و اقدامات مقتضی را به انجام رساند.

وظایف دادستانی کل کشور در رابطه با سازمان‌ها

• حق ورود به زندان‌ها و مؤسسات تأمین و تربیتی
• تعیین نماینده جهت عضویت در هیأت مدیره انجمن حمایت از زندانیان تهران
• یکی از اعضای ستاد مبارزه با موادمخدر، دادستانی کل کشور است.
• احاله پرونده تخلف اعضای هیأت مدیره کانون وکلا و دادرسان و دادستان دادگاه انتظامی وکلا به دادگاه عالی انتظامی قضات
• احاله پرونده تخلف دادستان یا اعضاء دادگاه انتظامی کارشناسان به دادگاه عالی انتظامی قضات

وظایف دادستانی کل کشور درخصوص جرایم فضای سایبری

• ریاست کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه فضای سایبر
• ریاست دبیرخانه پیشگیری و مقابله با جرایم فناوری اطلاعات

وظایف و مسئولیت‌های دادستانی کل کشور در رابطه با رئیس قوهٔ قضاییه

• اعلان نظر مشورتی در مورد تغییر سمت یا محل خدمت قاضی
• پیشنهاد رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
• درخواست تجدید نظر نسبت به احکام قطعی محاکم

عضویت دادستانی کل کشور در مجامع و کمیسیون‌های مرتبط با حقوق عامه

دادستانی کل کشور حق عضویت و تعیین نماینده در برخی کمیسیون‌ها، مجمع و شوراها را بر عهده دارد از جمله عضویت مجمع عمومی سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی، عضویت در شورای مشورتی وزارت اطلاعات، عضویت در کمیسیون قانون خرید اراضی کشاورزی، عضویت در شورای پول و اعتبار، عضویت در شورای بورس اوراق بهادار، عضویت در هیئت نظارت برابر امر قرعه کشی بانک‌ها، عضویت در شورای عالی رقابت، عضویت در شورای عالی اجرای سیاستهای کلی اصل 44 و ... است.

دادستان‌های کل کشور

دادستان کل کشور توسط رئیس قوه قضائیه با مشورت قضات دیوان عالی کشور به مدت 5 سال به این سمت، منصوب می‌شود که باید مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی باشد.

از انقلاب 1357 تاکنون این اشخاص دادستانی کل کشور را بر عهده داشته‌اند:

• سید فتح‌الله بنی‌صدر (مرداد 1358–26 دی 1358)
• سید عبدالکریم موسوی اردبیلی (4 اسفند 1358–8 تیر 1360)
• محمدمهدی ربانی املشی (8 تیر 1360–دی 1361)
• یوسف صانعی (19 دی 1361–تیر 1364)
• سید محمد موسوی خوئینی‌ها (19 تیر 1364–1368)
• محمد محمدی ری‌شهری (1368–1370)
• سید ابوالفضل موسوی تبریزی (1370–1373)
• مرتضی مقتدایی (1373–1380)
• عبدالنبی نمازی (1380–1383)
• قربانعلی دری نجف‌آبادی (مرداد 1383–شهریور 1388)
• غلامحسین محسنی اژه‌ای (شهریور 1388–مرداد 1393)
• سید ابراهیم رئیسی (مرداد 1393–اسفند 1394)
• محمدجعفر منتظری (فروردین 1395 تا کنون)

باید توجه داشت که پس از انقلاب، سمتی با نام «دادستان کل انقلاب» به وجود آمد که در سال 1362 حذف گردید. دادستان‌های کل انقلاب بدین شرح بوده اند:

• مهدی هادوی (9 اسفند 1357–15 مرداد 1358)
• علی قدوسی (15 مرداد 1358–14 شهریور 1360)
• سید حسین موسوی تبریزی (1360–1362)