تاریخچه پوند انگلیس

پوند واحد پول کشور انگلیس است. پوند انگلیسی تاریخچه بسیار طولانی و جالبی دارد. آسمونی در این بخش به معرفی پوند و تاریخچه پوند انگلیس می پردازد.

تاریخچه پوند انگلیس

پوند استرلینگ (Pound sterling) یا بطور کوتاه پوند، یکای پول پادشاهی بریتانیا است. پوند استرلینگ بطور معمول با نماد £ یا بطور رسمی‌تر با مخفف GBP نمایش داده می‌شود.

یکای کوچک‌تر پوند پنی (Penny) نام دارد ، مجموع صد پنی برابر بایک پوند است. پوند یکی از قوی‌ترین و با ارزشترین ارزها است. نام مستعار این یکای پول در انگلستان کویید (Quid) می‌باشد.

پوند استرلیگ که بر اساس اسناد معتبر، قدیمی‌ترین یکای پول در حال استفاده جهان است، در بخش عمده‌ای از تاریخ انگلستان و بعدها بریتانیا، در گردش بوده‌است.

ریشه‌های اروپایی پوند انگلیس

پوند استرلینگ بخش جدایی ناپذیری از هویت انگلیسی-بریتانیایی است، اما ریشه‌های آن به اروپا بازمی‌گردد. نام آن از کلمه «لیبرا» استخراج شده که در زبان زبان لاتین به معنای وزن یا تعادل است. از این ریشه عبارت «لیبرا پوندو» ساخته شد که به معنای یکای وزن پوند است.

استفاده از کلمه «لیبرا» قرن‌ها است که در زبان رایج در قلمرو بریتانیا منسوخ شده‌است ولی حضور آن به اشکال مختلف در نشانه‌های مربوط به یکای پول و یکای وزن ادامه یافت. به عنوان مثال علامت £ که نماد یکای پول بریتانیا است از آن الهام گرفته شد یا حرف اختصاری پوند یکای وزن مرجع در سیستم اوزان بریتانیایی lb است.

ارتباط نمادین این یکای پول با یکای وزن در بریتانیا تصادفی نیست، چون در اصل ارزش یک پوند معادل یک پوند (453٫5 گرم) نقره بوده‌است. با الهام از روش تقسیم «لیبرا» در روم باستان به یکاهای کوچکتر یعنی «سولیدوس» و «دناریوس»، پوند یکای پول بریتانیا نیز به 20 شیلینگ و 240 پنی تقسیم می‌شد.

سیستم مشابهی نیز در دوران پادشاهی شارلمانی بر قلمرو فرانک (بخشی از فرانسه امروزی) برقرار بود. یکای پول آن‌ها «لیوره» نام داشت که به 12 سوس و 240 دنیئرز تقسیم می‌شد.

روند تکامل پوند انگلیس

اسناد تاریخی نشان می‌دهد که اوفا، یکی از پادشاهان انگلوساکسون در نیمه دوم قرن هشتم میلادی سیستم پول مشترک را در بخش‌های مرکزی و جنوبی انگلستان تثبیت کرد. در این دوران اولین سکه‌های نقره‌ای پنی انگلیسی زیر نظر وی ضرب شد که رویش نام او حک شده‌است.

در عمل، وزن این سکه‌ها بسیار متفاوت بود ولی بر اساس آن سیستم پولی، 240 سکه پنی معادل یک پوند تلقی می‌شد. در آن دوران سکه‌های با ارزش تر از پنی ضرب نمی‌شد و واحدهای با ارزش تر مثل شیلینگ و پوند به صورت مجازی فقط در حساب و کتاب مورد استفاده بودند.

اولین بار سکه پوند در سال 1489 در دوران پادشاهی هنری هفتم به بازار آمد. در آن زمان به آن می‌گفتند سکه فرمانروا. سکه شیلینگ نیز اولین بار در سال 1504 ضرب شد. پول اسکناس به فاصله کوتاهی پس از تأسیس بانک مرکزی انگلستان در سال 1694 به گردش افتاد. در آغاز آن‌ها را با دست می‌نوشتند و طراحی می‌کردند. سکه‌های طلا از سال 1560 به گردش درآمد و از سال 1672 نیز سکه‌های مسی به جمع پولهای رایج افزوده شد.

معیار تقسیم پوند به 12 شیلینگ و هر شیلینگ به 12 پنی تا سال 1971 ادامه داشت، تا اینکه در این سال بریتانیا نیز در سیستم پولی خود تقسیم ده‌گانه را پذیرفت و به اجرا گذاشت.

یک هزار سال تورم

بر اساس کتاب «زندگینامهٔ پوند» به قلم دیوید سینلکیر، در سال 980 میلادی و دوران حکومت آئتلرائد شاه با یک پوند می‌شد 15 راس گاو خرید؛ ولی به گفته این مورخ، قدرت خرید یک پوند از قرن پانزدهم تا سال 2000 چهارصد برابر سقوط کرده‌است.

طبق تحقیقاتی که در سال 1999 توسط کتابخانه مجلس عوام بریتانیا انجام شد، در فاصله سال 1760 تا 1998 قیمت‌ها در این کشور 118 برابر شده‌است. در بخشی از این تحقیقات گفته می‌شود: "بنابراین در سال 1750 قدرت خرید یک پنی از قدرت خرید یک پوند در سال 1998 بیشتر بوده‌است. بخش اعظم این تورم از سال 1945 تاکنون اتفاق افتاده‌است.

سقوط پوند انگلیس

در طول تاریخ اقدامات بسیار سختگیرانه و گاه خشونت باری برای حفظ کیفیت سکه‌ها و پول رایج در بریتانیا انجام شده‌است. پروفسور نیکلاس میهیو، کارشناس تاریخ پوند می‌گوید که هنری اول، پادشاه انگلستان در اواخر قرن یازده و اوایل قرن دوازدهم میلادی مسئولان ضرب سکه را که حساب آن‌ها دقیق نبود اخته می‌کرد.

به گفته دیوید سینکلیر در سال 1124 میلادی نیمی از ضاربان سکه در انگلستان به خاطر اینکه سکه‌های تولید شده توسط آن‌ها کیفیت مطلوب را نداشت یا به خاطر اینکه سکه‌های تقلبی تولید کرده بودند به دستور پادشاه مثله شدند.

کلمه استرلینگ پس از فتح انگلستان توسط شاهان نورماندی رایج شد و در ابتدا این عبارت فقط به سکه‌های پنی اطلاق می‌شد و نه پوند. اما در مورد ریشه این کلمه اطلاعات مشخصی در دست نیست. شاید از کلمه استرلین گرفته شده باشد که در زبان نرمان‌ها به معنای ستاره کوچک بود یا حتی از یک کلمه زبان عربی به معنای پول.

هنری دوم کیفیت سکه‌های رایج در بریتانیا را بهبود داد و از سا ل 1282 و دوران پادشاهی ادوارد اول مراسم ویژه‌ای در دربار برای سنجش کیفیت سکه‌ها به اجرا گذاشته شد که تا امروز ادامه دارد.

برای افزایش استحکام و دوام بهتر سکه‌ها، میزان نقره موجود در آن به 92٫5 درصد کاهش یافت و نقره با این درصد از خلوص بعدها به عنوان نقره استرلینگ تثبیت شد.

هنری هشتم در دوران حکومت خود برای بهره گرفتن بیشتر از نقره موجود در خزانه پادشاهی به حد قابل ملاحظه‌ای از نقره موجود در سکه‌های ضرب شده کاست که در تاریخ به عنوان خواری بزرگ از آن یاد می‌شود.

ملکه الیزابت اول در سال 1590 ارزش حقیقی سکه‌ها را به آن بازگرداند و همین عیار و وزن تقریباً تا قرن نوزدهم ادامه یافت. از حوالی سال 1660 ضرب سکه توسط ماشین آغاز شد و طراحی سکه‌ها به شکلی درآمد که کسی نتواند از لبه‌های آن‌ها چیزی بکند.

یکی از اهانت‌هایی که سکه‌های نقره در طول تاریخ به جان خریده‌اند، کنده شدن تکه‌ای از لبه آن‌ها است. برخی با کندن تکه‌ای از لبه سکه‌ها در حقیقت چند گرم نقره به جیب زده و سکه‌های در گردش را به مرور بی‌ارزش می‌کردند. اعمال مجازات‌های شدید در مورد کسانی که تقلب می‌کردند ادامه یافت. در یک مورد اسحاق نیوتن که دوره‌ای ریاست ضرابخانه سلطنتی را برعهده داشت، فردی را به جرم ضرب سکه‌های تقلبی دستگیر کرده و مجرم گردن زده شد.

از آن زمان تلاشهای گسترده و اقدامات مهمی برای حفظ ارزش استرلینگ صورت گرفته‌است که از جمله آن‌ها می‌توان به سیستم موسوم به برتون وود یا مکانیسم اروپایی نرخ‌گذاری برای ارزها اشاره کرد؛ ولی سیستم اقتصادی غربی نرخ شناور برای تبادل ارز را ترجیح می‌دهد. به همین خاطر ارزش برابری پوند استرلینگ در حقیقت تابعی از عرضه و تقاضاست.

دولت بریتانیا سیستم پول مشترک اروپایی را نپذیرفت و به حوزه یورو نپیوست، به همین خاطر پوند استرلینگ از معدود یکاهای پول در اروپاست که هنوز به بقای خود ادامه می‌دهد.

تاریخچهٔ تقسیم پوند انگلیس به واحدهای کوچک‌تر

اکنون پوند به یکصد پنی تقسیم می‌شود اما تا سال 1970 پوند تقسیمات گوناگونی داشت. یک پوند برابر با 20 شیلینگ بود. هر 2 شیلینگ یکای دیگری به نام فلورین را تشکیل می‌داد؛ بنابراین هر 10 فلورین یک پوند می‌شد. هر شیلینگ برابر با 12 پنی بود در نتیجه یک پوند 240 پنی می‌شد. تقسیمات یکای پول بریتانیا به این موارد محدود نبود. هر پنج شیلینگ مساوی با یک کرون بود و هر پوند به 4 کرون تقسیم می‌شد. بین سال‌های 1967 تا 1970 این تقسیمات پیچیده حذف شدند و پوند بریتانیا به صورت ساده برابر با یکصد پنی شد.

نامعلومی آینده اسکاتلند

پوند اسکاتلند که در حقیقت به موازات پوند استرلینگ رایج در انگلستان به حیات خود ادامه می‌داد در سال 1707 و پس از تشکیل پادشاهی متحد بریتانیا، بر اساس پوند انگلستان ارزش‌گذاری شد. بانک مرکزی اسکاتلند یک سال پس از بانک مرکزی انگلستان در سال 1695 تأسیس شد و هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد و مرکز آن در شهر ادینبورگ است.

این بانک حق ضرب سکه و چاپ اسکناس‌های خود را حفظ کرده ولی ارزش این پول با یکای پول رایج در انگلستان منطبق شده‌است.

اکنون حزب ناسیونالیست اسکاتلند سعی دارد مردم آن کشور را قانع کند که در صورت استقلال آن کشور تاریخ سیصد ساله این یکای پول که قدمت آن به 1200 سال قبل برمی گردد در اسکاتلند به پایان نخواهد رسید.

در مقابل نهادهای سیاسی بریتانیا تقریباً به شکلی هم صدا هشدار می‌دهند که در صورت جدا شدن اسکاتلند به احتمال زیاد رابطه پولی آن کشور با بریتانیا قطع خواهد شد.

رای مردم اسکاتلند در همه‌پرسی که در ماه سپتامبر 2014 برگزار شد، علاوه بر استقلال سیاسی، ممکن بود سرنوشت پوند را نیز تغییر دهد.