فلسفه چیدن سفره هفت سین چیست ؟

عدد هفت نزد ایرانیان قدیم مقدس بوده و آن را گرامی می‌داشتند. ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که عقل مقدس یعنی اهورامزدا که به او سپندمینو نیز می‌گفتند، شش وزیر بزرگ به نام امشاسپندان (مقدسان جاویدان) دارد و این شش امشاسپند با سپندمینو تشکیل هفت سپند می‌دهند. هفت امشاسپندان مقدس عبارت بودند از: اهورامزدا (به معنی سرور دانا)، هومن (اندیشه نیک)، اردیبهشت (پاکی و راستی)، شهریور (شهریاری آرزو شده با کشور جاودانی)، سپندارمزد (عشق و پارسایی)، خرداد (رسایی و کمال) و امرداد (نگهبان گیاهان). امشاسپندان هر کدام بخشی از عظمت خداوند یکتا را به آدمی می‌شناسادند و با شناخت و پیروی از این ایزدان، درک اهورا‌مزدا امکان‌پذیر می‌شد.

همچنین گفته شده‌است به این شش ایزد فرشته بعلاوه اهورا‌مزدا، خدا گفته می‌شود. مطابق باورهای مذهبی زرتشتی، امشاسپندان، خداوند را در زمین برای گسترش صلح و عدالت یاری می‌کنند و هر کدام مسئولیت محافظت از چیزی را بر عهده دارند. این اعتقاد نقطه مقابل توحید افعالی است.

در دین زرتشتی، در برابر امشاسپندان، ردیفی از دیوان نیز وجود دارد که صفات انگره‌مینو بوده و به جنگ علیه امشاسپندان و کلیه مخلوقات آفرینش خدایی می‌پردازند. اهریمن که خالق شر است خلقت زیان‌بار دارد و گروهی از دیوها که صفات اهریمن هستند وظیفهٔ مقابله با تمامی آفرینش اهورایی را دارند. پایین‌تر از این دیوها،گروهی دیگر از دیوان وجود دارند که برابر ایزدان دیگر می‌ایستند.

علت این که هفت سین است، اشاره به هفت امشاسپند است. چون کلمه سپند با سین شروع می‌شود، به علامت آن هفت مقدس جاودانی، چیزهایی در نظر گرفته شده که هم با حرف سین شروع شده باشند و هم مورد استفاده مثبت بشر واقع شوند.

سفره هفت‌سینی که امروزه بیشتر مرسوم است داری هفت مورد از چیزهای مانند سبزه، سرکه، سمنو، سیب، سیر، سماق، سنجد و سپند (اسپند) است که هر کدام نماد چیزی در نظر گرفته می‌شوند.

• سمنو: نماد زایش و باروری گیاهان است و از جوانه‌های تازه رسیده گندم تهیه می‌شود.
• سیب: نماد باروری، زایش و سلامتی است.
• سنجد: نماد عشق و دلباختگی و از مقدمات اصلی تولد و زایندگی.
• سبزه: نماد شادابی و سرسبزی و نشانگر زندگی بشر و پیوند او با طبیعت است.
• سماق، سرکه و سیر: نماد چاشنی و محرک شادی و سلامتی در زندگی به شمار می‌روند.
• سکه: به نیت برکت و درآمد زیاد بر سفره هفت‌سین گذاشته می‌شود.

اما غیر از این گیاهان و میوه‌های سفره‌نشین، خوان نوروزی اجزای دیگری هم داشته است، از جمله:

• تخم‌مرغ که نماد زایش و آفرینش است و نشانه‌ای از نطفه و نژاد.
• آینه که نماد روشنایی است و حتماً باید در بالای سفره جای بگیرد.
• آب که نشانه برکت و پاکی در زندگی است.

همچنین اسپند، شاخه های سرو، دانه های انار، گل بیدمشک، شیر نارنج، نان و پنیر، شمعدان و... را هم می‌توان از اجزای دیگر سفره هفت‌سین دانست.

امروزه ایرانیان به هنگام چیدن سفره هفت‌سین اولین و مهم‌ترین موردی را که بر سفره قرار می‌دهند، قرآن کریم است. ایرانیان مسلمان به نشانه توکل و توسل به خداوند متعال در آغاز سال و درخواست بهترین‌ها از خالق خویش، قرآن را در بهترین جای سفره قرار داده و پس از آن اجزای دیگر را می‌چینند‌ و با خواندن دعای یا مقلب القلوب والابصار... از خداوندی که تدبیر کننده امور است، دگرگونی حال خود به بهترین حالات و تازه شدن و تغییر یافتن را همراه بهار می‌خواهند.