آفت دهان

مقدمه

 زخم‌های آفتی می‌تواند بسیار دردناک بوده و با فعالیت‌های روزمره بیمار تداخل ایجاد نماید. از طرف دیگر این زخم‌ها می‌توانند آزار اندکی را برای بیمار ایجاد نمایند.

آفت دهان چیست؟

آفت نوعی از زخم‌های دهان محسوب می‌شود. برخی اصطلاحات متداول که برای این زخم‌ها به کار می‌رود عبارتند از: زخم‌های کوچک راجعه آفتی و نیز استوماتیت آفتی راجعه.

علت ایجاد آفت چیست؟

مکانیسم دقیق ایجاد آفت هنوز به درستی روشن نیست. ولی به نظر می‌رسد واکنش‌های ایمنی بدن بیمار در ایجاد آن دخیل باشد. زخم‌های آفتی وقتی ایجاد می‌شوند که به دلایل نامشخص سیستم ایمنی بیمار وجود یک مولکول ناشناخته را اعلام می‌دارد. حضور این مولکولها باعث حمله لنفوسیت‌ها خواهد شد. (همانند حمله همین سلولها به بافت پیوند شده به بیمار). نتیجه این فرآیند پیدایش زخم‌های آفتی خواهد بود.

چه عواملی باعث پیدایش آفت دهان می‌شوند؟

عوامل مختلفی باعث پیدایش زخم‌های آفتی می‌شوند. هر یک یا ترکیبی از این موارد می‌تواند در پیدایش زخم‌های آفتی نقش داشته باشد:

1 - استرس‌های روحی روانی(مثلاًافزایش زخم‌های آفتی نزدیک امتحانات دانشجویان)

2 - کمبودهای ویتامینی (مثلاً کمبود ویتامین‌های B1, B2, B6, Bو C)

3 - کمبود سایر مواد تغذیه‌ای: مثل کمبود روی, اسید فولیک, آهن, کلسیم, سلنیم

4 - آلرژی (حساسیت): مثلاً آلرژی‌های غذایی(مثل آلرژی به گلوتن و یا شکلات, گردو)و یا, افزودنی‌های خوراکی(مثل سینامون آلدئید و یا بنزوئیک اسید)و یا سایر مواد مثل آدامس, مواد دندانپزشکی, داروها و غیره 

5 - تغییرات هورمونی: مثلاً افزایش زخم‌های آفتی در خانمها در زمان عادت ماهیانه و یا کاهش زخمهای آفتی در دوران بارداری

6 - مسائل ژنتیکی: شیوع بیشتر آفت در فرزندان بیماران مبتلا در مقایسه با افراد سالم 

7 - عوامل عفونی

8 - شرایط پزشکی خاص و بیماریهای مشخص مثل اختلال عمل نوتروفیلی, بیماری بهجت, بیماری التهابی روده, بیماری سیلیاک و کراون و بیماران مبتلا به ایدز

9 - خمیر دندانها یا دهانشویه‌های حاوی سدیم لوریل سولفات (SLS)

10 - تروما یا آسیب به مخاط دهان (مثلاً تحریک مخاط در اثر یک دندان تیز یا بعضی غذاها)

داروها: مثل داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی, بتابلاکرها, داروهای شیمی‌ درمانی که همگی ارتباطی با بروز آفت‌های دهان دارند.

درمان آ‏فت دهان

 هرچند درمان قطعی برای آفت وجود ندارد ولی روشهایی هست که در کاهش مدت زمان حضور زخم و نیز کاهش درد و ناراحتی بیمار مؤثر است.

1- استفاده از خمیردندانهایی که حاوی سدیم لوریل‌سولفات نباشند.

2- استفاده از محصولاتی که مثل Orabase با ایجاد یک لایه محافظ روی زخم‌ها مانع تحریک آنها توسط عوامل محیطی می‌شوند.

3- محصولات بی‌حس کننده موضعی (مثل لیدوکائین, بنزوکائین)

4- داروهای ضدباکتریایی (مثل سولفات مس و ...)

5- داروهایی که سطح زخم‌های آفتی را شستشو می‌دهند (مثل پراکسید هیدروژن و کار با میدپراکسید)

6- ترکیب شیر منیزی و دیفن‌هیدرامین با نسبت مساوی 4 تا 6 بار در روز

7- داروهای گیاهی: برخی عصاره‌های گیاهی باعث تخفیف علائم بیماران آفتی می‌شوند

8- مصرف مرتب وروزانه ماست که محتوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس باشد

9- کاهش عوامل آسیب زننده(تروماتیک) دهان مثل دندانهای شکسته, جرم زیاد, پرکردگی‌های تیز و ...

10- رعایت بهداشت دهان به صورت دقیق و منظم

11- عدم مصرف غذاهایی که ایجاد آفت را تشدید می‌نمایند. (مثل غذاهای آلرژیک)

12- درصورت کمبود تغذیه‌ای بایستی مکمل مولتی‌ویتامین مصرف شود.

13- عدم مصرف غذاها و مایعات محرک مثل آب‌لیمو یا رب‌گوجه‌ و ...

14- کاهش استرس

15- داروهای ضدالتهابی که توسط پزشک تجویز می‌شوند: مثل آفتازولAphthasol, Kenalog in orabase که همان تریامسینولون استوناید بوده و به نام تجاری Adcortyl در بازار ایران وجود دارد.

16- داروهای مهارکننده کلاژناز مثل تتراسایکلین و Peridex یا کلرهگزیدین گلوکانات .درمان با کلرهگزیدین می‌تواند سرعت بهبود زخم‌های آفتی را بهبود بخشد.