اتوبوس های روباز و تماشاگرانی در خیابان

فوتبال در جنگ جهانی

اختصاصی آسمونی / مهدی زارعی

فوتبال در تمام نقاط دنیا، در ابتدا یک ورزش کاملا مردانه بود. آلبرت هیل در کتاب دائره المعارف فوتبال انگلیس درباره ممنوعیت فوتبال برای زنان در سال 1921 می گوید که توسط اتحادیه فوتبال انگلیس وضع شد. این قانون در حالی وضع شده بود که زنان تنها سه سال قبل، در جنگ جهانی اول، پا به پای مردان در جنگ فعالیت می کردند اما وقتی صحبت از فوتبال می شد، این رشته، به مردان اختصاص پیدا می کرد. در این شرایط، چیزی که هواداران یک تیم را مشخص می کرد، حضور گسترده آنان در استادیوم بود؛ نه ظاهر خاص یا لباسی همرنگ پیراهن تیم. البته هنوز نمی شد تمام حاضران در یک استادیوم را به طور مشخص، طرفدار تیمی خاص دانست. نمونه بارز این مساله، فوتبالدوستان شهر منچستر بودند.

فوتبال خارجی طبق برنامه مسابقات لیگ انگلیس، هر هفته یکی از تیمهای منچسترسیتی و منچستریونایتد در شهر خودشان میزبان بودند و یکی از تیمها در خانه رقبا مسابقه می داد. سفر به دیگر شهرها، همچنان مشکل بود و به همین خاطر هوادارا ترجیح می دادند که به جای سفرهای طولانی و پرهزینه، هر هفته در شهر خودشان فوتبال ببینند؛ بدون توجه به نام تیم و تنها به خاطر شهر خودشان. به این ترتیب هزاران هوادار، مسابقه منچستریونایتد را در خانه می دیدند و یک هفته بعد، همان هواداران در زمین منچسترسیتی، شاهد رقابت این تیم بودند؛ بدون این که تعصب خاصی نسبت به یکی از این تیمها داشته باشند و نفرتی که امروز بین این تیمها موج می زند، در هیچ کدوم از آنها دیده شود. در دوران پیش از جنگ جهانی دوم، هنوز لباس تماشاگرای فوتبال، همان لباس رسمی یعنی کت و شلوار و کراوات با کلاه کپ بود و هیچ نشانه ای روی لباس آنان وجود نداشت که نمایانگر تیم خاصی باشد؛ چون هنوز تیمها لوگوی مخصوصی برای خودشان نداشتن و نمادهای آنها فقط در کاغذها و نامه های باشگاه وجود داشت؛ نه روی پیراهن ها.

فوتبال اما کم کم از دهه 20 میلادی بود که تیمهای حاضر در فینال هر دوره مسابقات جام حذفی انگلیس، از نمادی روی پیراهن خودشان استفاده کردند که در آن دوران، عموما نماد شهری بود که تیمها متعلق به آن بودن. هرچند این نمادها فقط برای بازی فینال جام حذفی روی پیراهن ها قرار می گرفت، اما همان کافی بود که تماشاگرهای خلاق را به تقلید وادار کنه. به این ترتیب کم کم می شد تماشاگرانی رو دید که به نشانه طرفداری از تیم محبوب خودشان، نماد تیم، روی کت هایشان دیده می شد. مهم ترین وسیله ایجاد سر و صدا هم که توسط طرفداران تیمها به ورزشگاه آورده می شد، جغجغه هایی بود که با چرخاندن آنها، صداهایی تولید می شد که برای هواداران جذابیت داشت.

تماشاگران فوتبال خارجی بدون شک، جذاب ترین لحظات برای فوتبالدوستان یک شهر، زمانی بود که تیمشان فاتح لیگ یا جام حذفی می شد و مراسم نمایش جام در شهر برگزار می شد. در ابتدا کار نمایش جام خیلی ساده بود و معمولا جام تیم فاتح را در ویترین یک مغازه می گذاشتند تا مردم شهر بتوانند به راحتی آن را تماشا کنند. اما این کار مشکلات خاص خودش را هم داشت. مثلا استون ویلا در سال 1895 قهرمان جام حذفی شد و جام را در ویترین یک کفاشی در معرض تماشای مردم شهر بیرمنگهام گذاشت. اما کمی بعد جام سرقت شد و هرگز پیدا نشد. احتمالا جام ذوب شده بود تا با آن سکه های تقلبی درست شود. با گذشت زمان، شرایط تغییر کرد. حالا تیمهای قهرمان سوار بر یک اتومبیل روباز می شدند و بازیکنان و مربیان تیم در حالی که جام را در دست داشتند، از خیابان های شهر عبور می کردند. هواداران هم فقط کافی بود که به خیابان بیایند و افتخار شهرشان رو از نزدیک ببینند. رسمی که هنوز هم در بسیاری از کشورها پابرجا مانده است. مثل انگلیس و اسپانیا.