هشت پایان، جانوران هوشمند اعماق دریا

اختاپوس‌ها خون آبی و سه قلب دارند و همیشه به عنوان ترسناک‌ ترین موجود دریایی در کارتون‌ها و داستان‌های علمی-تخیلی نقش ایفا می‌کنند. همین مسایل باعث شده تا واقعیت‌های بسیار جالب و حیرت‌آوری از هشت پا را برایتان انتخاب کنیم تا متوجه شوید که دنیا تا چه اندازه می‌تواند جذاب و دیدنی باشد.

300 گونه از هشت ‌پا شناسایی شده است که این تعداد، یک ‌سوم از تمامی گونه‌های سرپایان را تشکیل می‌دهد.

هشت ‌پاها از زیر ردهٔ نیام‌داران (Coleoidea)، بالا راستهٔ هشت ‌پا شکلان (Octopodiformes) و راستهٔ هشت ‌پایان (Octopoda) است.

ریخت‌شناسی

هشت‌ پاها دارای هشت بازو هستند که بر روی آن ‌ها دو ردیف کلاهک مکنده وجود دارد. بر خلاف بیشتر سر پایان، هشت ‌پاها تقریباً هیچ اسکلت درونی ندارند و بدنشان کاملاً نرم است. آن‌ ها نه مانند ناتیلوس صدف بیرونی دارند و نه مانند سرپاور (ماهی مرکب) استخوان درونی دارند. یک منقار، شبیه به منقار طوطی، تنها قسمت سفت در بدن هشت ‌پاها است. این منقار به هشت ‌پا توانایی رفتن به لای شکاف ‌های باریک بین صخره‌ های زیر آبی به هنگام گریختن از دست مار ماهی موری و دیگر ماهیان شکارچی را می‌دهد. هشت پاها در دو نوع سمی و غیر سمی هستند

کلمه اختاپوس به معنی هشت پا است. اختاپوس ها حیواناتی گوشه گیر با هشت بازو هستند. آن ها در کف اقیانوس زندگی می کنند. بیش از 100 گونه مختلف از اختاپوس ها وجود دارند. اختاپوس غول پیکر (Giant octopus) بزرگ ترین اختاپوس است. طول بدن این جانور نرم تن بسیار عظیم، از نوک یک بازو تا نوک بازوی دیگرش 23 پا یا هفت متر است و وزنش بیش از 400 پوند یا 182 کیلو گرم است. کوچک ترین اختاپوس، اختاپوس کالیفرنیایی است که فقط 8/3 اینچ یا یک سانتی متر طول دارد.

ساختمان بدن:

اختاپوس بدنی نرم و هشت بازو دارد. هر بازو دو ردیف بادکش برای مک زدن دارد. اگر اختاپوس یک بازویش را از دست بدهد، در نهایت دوباره برایش بازوی دیگری رشد می کند. اختاپوس خون آبی رنگ دارد. اختاپوس یک چشم در هر طرف سرش دارد و دید بسیار خوبی هم دارد. اختاپوس نمی تواند بشنود.

تغذیه:

اختاپوس ها خرچنگ های کوچک و گوش ماهی ها، به علاوه بعضی از حلزون ها، ماهی ها، لاک پشت ها، سخت پوستان (مثل میگو ها) و اختاپوس های دیگر را می خورند. آن ها با بازو هایشان طعمه را می گیرند، سپس آن را به وسیله گزیدن با دهانه لوله سفت شان، فلج کردن شکار با یک سم عصبی می کشند و بعد طعمه را آرام فرو می دهند. اختاپوس ها بیشتر در شب شکار می کنند. فقط اختاپوس های حلقه آبی سمی دارند که آن قدر قوی است که یک نفر را می کشد. 

محفاظت:

هشت پایان به شاخه نرمتنان تعلق دارند این موجودات در بین بی مهرگان دارای پیچیده ترین مغز و هوش سرشار در حد یک گربه خـانگی هسـتند . هشت پایان قادرند به دام های صیادان خرچنگ و ماهی وارد و خارج شوند. این جانوران دارای حافظه کوتاه مدت و بلند مدت می باشند و قادر به تمایز اطلاعات اندوخته در حافظه هستند و توانایی این را دارند تا مشکلات را از راه آزمون و خطا حل کنند. در هنگام خطر برای دور کردن دشمن جوهری به رنگ بنفش تیره از خود ترشح می کنند که برخی از گونه ها قـادر بـه ترشـح مـواد سـمی بـرای شکار خرچنگ ها و لابستر ها هستند .هشت پایان توانایی زیادی برای استتار خود داشته ،می توانند خود را به رنگ جزایر مرجانی یا گیاهان دریایی در آورند.

همچنین در هنگام تـرس به رنگ سفید و در زمان عصبانیت به رنگ قرمز در می آیند که این تغییرات رنگی پوست توسط تحریک چشم ها صورت می گیرد. چشمان این موجود پیچیده و قابل مقایسه با چشم انسان است که با چشم بسته تفاوت بین شکل و اندازه اجسام را تشخیص می دهد . این جانداران فاقد قوه شنوایی هستند . هر بازوی جانور دارای دو ردیف بادکش مکنده است که حاوی گیرنده های حساس چشایی است. این گیرنده ها به جانور در شناخت و پیدا کردن غذا کمک می نمایند .

نداشتن هیچ ماده کمکی در بدن به جز منقار ورادولا این جانوران را قادر به عبور از فضاهای کوچک می کند به طوری که از فرورفتگی هـای داخـل سنگ ها جهت کمین گاه استفاده می کنند و به مدت روزها تا هفته ها در آن باقی مانده و جهت شکار از آن خارج و دوباره بازگشت می نمایند . هشت پایان دارای دو جنس جدا از هم می باشند و لقاح در آنها به صورت داخلی است . دوران زندگی هشت پا از شش ماه در گونه هـای کوچـک تا سه سال در گونه های بزرگ است.

10 واقعیت‌ بسیار جالب و حیرت‌آور از هشت پا

1- پوست اختاپوس در میان دیگر جانداران جهان بی‌نظیر و شگفت‌آور است.

اختاپوس خدای پنهان شدن و استتار است. اختاپوس تقلیدگر می‌تواند با مهارت بی‌نظیری تمامی بدن خود را به شکل و رنگ گیاهان یا دیگر موجودات زیر آب تغییر دهد. به این ترتیب از شکار شدن در امان می‌ماند.

2- اختاپوس می‌تواند در ژن‌های خودش تغییر ایجاد کند یعنی ژن‌هایش را دستکاری کند.

پابه‌سر‌ها که شامل اختاپوس، ماهی مرکب و ماهی کیسه‌ای می‌شوند توانایی ویژه و بسیار عجیبی دارند؛ آن‌ها می‌توانند ساختار ژنتیکی خودشان را از طریق پروسه‌ای به نام RNA ویرایش کنند! کمتر از 60 درصد از رونوشت‌های RNA در بسیاری از ماهی‌های مرکب و اختاپوس در روند اصلاح‌سازی نوشته شده‌اند.

3- مغز اختاپوس بی‌نظیر است.

احتمالا شنیده‌اید که اختاپوس یکی از باهوش‌ترین موجودات روی کره خاکی است. این جانور توانایی باز کردن ظرف‌هایی که قفل کودک دارند را دارد، می‌تواند نماد‌ها را تشخیص دهد، از مشاهدات خود چیز‌هایی می‌آموزد و از همه عجیب‌تر اینکه توانایی حل کردن پازل را هم دارد! اختاپوس همچنین توانایی تشخیص انسان‌ها را دارد و می‌تواند آن‌ها را از هم تفکیک کند و نشان دهد که از فردی خوشش می‌آید یا خیر.

4- بازو‌های آن‌ها اصلا به این دنیا تعلق ندارد.

در وهله اول باید بدانید که اختاپوس شاخک ندارد. این اندام‌های باریک و بلند بازو‌های هشت پا هستند. ماهی مرکب و کیسه ماهی هر کدام دو شاخک بلند در کنار هشت پای خود دارند در حالی که اختاپوس فقط 8 پا دارد و شاخک ندارد.

5- اختاپوس می‌تواند نشانه‌های هشداردهنده فوران آتشفشانی را تشخیص دهد.

در شمال سیسیل یک جزیره کوچک به نام Stromboli قرار دارد که میزبان یکی از فعال‌ترین کوه‌های آتشفشانی جهان بشمار می‌رود. کوه استرومبولی هزاران سال است که هر 20 تا 30 دقیقه فوران می‌کند. تقریبا همه زندگی نباتی و دریایی در نزدیکی این کوهستان در اثر این فوران‌ها از بین رفته‌اند. اما اختاپوس‌ها همچنان در همان اطراف ساکن هستند و کاملا زیرکانه می‌توانند اولین نشانه‌های هشدار فوران آتشفشان را تشخیص داده و از محل فرار کنند.

اختاپوس توان شنیدن صدا‌هایی با فرکانس بسیار کم (که انسان قادر به شنیدن آن نیست) را دارد. به همین خاطر به محض شنیدن صدای شکل‌گیری فوران بعدی، محل خطر را ترک می‌کند. سپس به همان محل باز می‌گردند تا از جانوران مرده و کشته شده تغذیه کنند.

6- آن‌ها یک ویژگی دارند که قبلا فقط به «مهره‌داران» تعلق داشت.

با اینکه در حال حاضر بسیاری از ما می‌دانیم که حیوانات نیز دارای نوعی خودآگاهی هستند، اما اثبات رسمی این موضوع زمان زیادی برد. در سال 2012 میلادی، اختاپوس تنها جانور بی‌مهره جهان بود که نامش در اعلامیه خودآگاهی کمبریج ثبت و اعلام شد. در این اعلامیه، فهرستی از حیواناتی که دارای سیستم عصبی آگاهانه هستند درج شده بود.

7- تولید مثل اختاپوس اغلب مواقع مرگبار و کشنده است.

برای اختاپوس تولید مثل کردن فعالیتی جالب نیست به این خاطر که در اغلب مواقع به مرگ نر و ماده منجر می‌شود. برخی از اختاپوس‌های ماده، جفت نر خود را خفه کرده و او را می‌خورند. نر‌هایی که می‌توانند از آزمون بسیار سخت جفت‌گیری نجات پیدا کنند و توسط هشت پای ماده بلعیده نشوند، وارد فاز جدیدی به نام «پیری» می‌شوند. در این حالت، اختاپوس نر از غذا خوردن دست می‌کشد و با سرعت بسیار زیادی وزن کم می‌کنند. بدنبال این امر، رنگ بدن اختاپوس از بین می‌رود و زخم‌هایی روی بدنش ایجاد می‌شود که درمان‌پذیر نیستند و ترمیم نمی‌شوند. در نهایت او تعادل رفتار خود را از دست می‌دهد و اولین شکارچی می‌تواند او را صید کند. یا حتی ممکن است اختاپوس نرِ سالخورده به سمت خشکی رفته و در آنجا بمیرد.

8- آلت تناسلی هشت پا هم مانند خودش عجیب است.

اندازه اختاپوس ماده ممکن است به 4 متر هم برسد و این در حالیست که هشت پای نر نهایتا می‌تواند 30 سانتی‌متر بزرگی داشته باشد. به همین خاطر، تنها راهی که اختاپوس‌های نر و ماده بتوانند تولیدمثل کنند این است که جانور نر یک «هکتوکوتیلوس» (یکی از پا‌های هشت پا که هنگام بلوغ دگرگون می‌شود و اسپرم را به جنس ماده تزریق می‌کند) بزرگ را در بدنش توسعه دهد. این اندام می‌تواند تا دو برابر بزرگ‌تر از کل بدن اختاپوس رشد کند.

9- اختاپوس برای دفاع از خودش از اسلحه استفاده می‌کند، قلعه دفاعی حمل می‌کند و سنگر می‌سازد.

گاهی مشاهده شده است که برخی از گونه‌های هشت پا در جهان حلزون، صدف دوکفه‌ای، پوست نارگیل یا زباله‌های انسانی همانند بطری را با خود حمل می‌کنند. آن‌ها از این آیتم‌ها به عنوان پناهگاه سیار برای خود بهره می‌گیرند و می‌توانند مسافت‌های طولانی این اثاثیه را زیر بازوان خود زده و هر کجا دلشان می‌خواهد بروند. به محض مشاهده صیاد یا شکارچی، بدون فوت وقت داخل این پناهگاه می‌روند و به بهترین و جذاب‌ترین شکل ممکن در آن قایم می‌شوند.

10- هشت پا می‌تواند در خشکی هم طعمه خود را شکار کند.

اختاپوس همانند ماهی آبشش دارد به این معنی که برای ادامه حیات و نفس کشیدن به شدت به آب نیاز دارد. با این وجود، بسیاری از گونه‌های اختاپوس در جهان برای مدت کوتاهی از آب بیرون می‌آیند تا به شکار خرچنگ‌های موجود در ساحل بپردازند.