نصرت الله امینی و جلوگیری از تخریب تخت جمشید

وی فعالیت سیاسی را همزمان با قیام ملی شدن صنعت نفت آغاز کرد و در دوران نخست وزیر محمد مصدق رئیس بازرسی دفتر وی و همچنین مدتی نیز شهردار تهران بود. وی پس از کودتای 28 مرداد نیز بعنوان وکیل مصدق در کنار وی بود.

او پس از انقلاب در دولت موقت مهدی بازرگان به سمت استانداری استان فارس منصوب گردید و از مهمترین اقدامات او در این سمت مقاومت در برابر اقدام صادق خلخالی در تخریب پارسه بود. وی پس از چندی از در اعتراض به عملکرد همراهان آیت‌الله خمینی از این سمت استعفا داد.

نصرت‌الله امینی بامداد روز دوشنبه 31 فروردین 1388، در 94سالگی، چشم از جهان فروبست. او از شمار آخرین یاران بازمانده دکتر محمد مصدق بود.

ﻧﺼﺮﺕ ﺍﻟﻪ ﺍﻣﯿﻨﯽ ﺍﺯ ﯾﺎﺭﺍﻥ ﺻﺪﯾﻖ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻮﺩ و از جمله اشخاص اثرگذار در زمینه سیاست و عدالت در تاریخ ایران و اخلاق و سلوک اجتماعی بود. او کسی بود که در اوج انقلاب برای جلوگیری از ویرانی تخت جمشید به نیروی انتظامی فارس آماده باش داد و مقابل حجت الاسلام خلخالی ایستاد. با کجارو همراه باشید تا با این شخصیت مهم آشنا شوید.

زنده یاد نصرت الله امینی در بهار 1294 خورشیدی در خانواده‌ای صاحب تبار در شهر اراک دیده به جهان گشود. جد اعلای خاندان امینی یکی از رجال صاحب نام و مقتدر اواخر عهد غزنویان یعنی خواجه امیرعلی قریب است که فرزندان وی بعد از فروپاشی کامل حکومت غزنویان در سال 598 قمری به کرمان و فارس رفتند و اواخر سلطنت‌ نادرشاه‌ افشار در 1157 قمری به‌ عراق‌ عجم‌ (اراک‌ فعلی‌ و اطراف‌ آن‌) به‌ اجبار در اراک‌ و گرگان‌ هستند.

با انتقال سیدمحمد صدر در سال 1308 خورشیدی از اراک به تهران، امینی نیز پای به تهران، پایتخت پرشروشور ایران، نهاد. او که دوره ابتدایی و تحصیلات متوسطه را در اراک و دبیرستان صمصامیه آغاز کرده بود، موفق به اتمام آن در مدرسه معروف دارالفنون تهران شد. وی پس از آن برای خدمت نظام وظیفه در سال 1317 به دانشکده افسری رفت. با پایان خدمت سربازی، در دانشکده ادبیات به تحصیل ادبیات فارسی و فرانسه مشغول شد و از آن پس تحصیلات خود را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تا اخذ مدرک فوق لیسانس در رشته حقوق دنبال کرد و به اتمام رسانید.

مهم‌ترین اساتید وی در این دوره عبارت بودند از دکتر سیدعلی شایگان، علامه شیخ محمد حسین فاضل تونی، استاد جلال‌الدین همایی، استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، دکتر علی اکبر سیاسی و بعضی بزرگان دیگر بوده است.

نصرت الله امینی همزمان با تحصیل در دانشگاه در 19 سالگی در کتابخانه دادگستری مشغول به کار شد. امینی در حالی که کمتر از 30 سال داشت به‌‌عنوان جوان‌ترین قاضی کشور به امر خطیر قضاوت پرداخت. مردم‌داری، انسان‌دوستی و دقت در قضاوت در کوتاه زمانی او را به دادستانی ثبت کل، ریاست دادگاه مبارزه با گرانفروشی، معاونت بازرسی وزارت کشور و سپس ریاست اداره سرپرستی رسانید.

حافظه شگفت امینی که «قولی است که جملگی برآنند» وی را زبان زد همگان کرد. همین ویژگی ها او را به یکی از دقیق‌ترین و منصف‌ترین راویان تاریخ معاصر ایران بدل ساخته بود. در کوتاه زمانی، دایره آشنایان، دوستان و نزدیکان امینی از هر صنف و طبقه‌ای، هر مسلک و پیشه‌ای را در بر گرفت. بارزترین ویژگی‌های ایشان در اخلاق و سلوک اجتماعی این بود که به هیچ روی تحمل دروغ و فساد را نداشت.

نصرت الله امینی در حالی که 35 سال بیش نداشت به‌عنوان شهردار تهران منصوب شد و سریعا کار خطیر مبارزه با فساد را در شهرداری آغاز کرد. از جمله اقدامات ماندگار امینی در این ایام، ایجاد پارک شهر تهران بوده است.

او کسی بود که در اوج انقلاب برای جلوگیری از ویرانی تخت جمشید به نیروی انتظامی فارس آماده باش داد و مقابل حجت الاسلام خلخالی ایستاد و گفت:

برای چنین اقدام خائنانه‌ای، باید از روی جنازه‌ی من عبور کنند.

ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﺮﺱ ﻭ ﻭﺍﻫﻤﻪ ﻧﺒﻮﺩ، بلکهﻭﺍﻗﻌﯿﺖ ﺩﺍﺷﺖ.ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ سعی بر این داشت که ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﻮﻟﺪﺯﺭ ﺧﺮﺍﺏ ﮐﻨﺪ، ﻧﺼﺮﺕ‌ﺍﻟﻪ ﺍﻣﯿﻨﯽ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ فارس ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﺩﯾﻮﯼ ﺳﺮﺍﺳﺮﯼ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ ﻭ ﭘﺎﺳﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﻣﮕﺮ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺟﺴﺪ ﺍﻭ ﺭﺩ ﺷﻮﻧﺪ که ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﮔﺰﻧﺪﯼ ﺑﻪ «ﺗﺨﺖ ﺟﻤﺸﯿﺪ» ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ! ﺍﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ دستور داد ﺟﻠﻮ ﺧﻠﺨﺎﻟﯽ ایستادند و ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ.

 امینی در فروردین 1358 به دلیل آنکه با تعدد مراکز تصمیم‌گیری هیچ‌گونه موافقتی نداشت از تمام سمت‌های دولتی کناره گرفت، و از آن پس تا پایان عمر چه در داخل کشور و چه در خارج از ایران لحظه‌ای از تلاش برای اعتلای مصالح کشور فارغ نشد تا آنکه سرانجام پس از عمری پرنشیب و فراز در سن 94 سالگی در واپسین روز فروردین ماه 1388 به علت ابتلای به ذات‌الریه، قلب تپنده‌اش که سالیانی دراز برای دفاع از آزادی و حق‌طلبی و حق‌جویی تپیده بود از تپش ایستاد.

و چه سزا است آن بیتی را که استاد هاشم جاوید در حق وی به کار برده در اینجا یادآور شویم :

           جان فدای نفس نادره مردانی باد       که کم و بیش نگشتند به هر بیش و کمی