پزشکان از ناخن شما چه می‌فهمند؟

دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده رییس مرکز پوست و سلول‌های بنیادی، عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

ناخن‌ شما آینه‌ای از سلامتتان است. وجود نقاط سفیدرنگ پوست برای بررسی دقیق‌تر مراجعه کند.

برخی از مهم‌ترین ناهنجاری‌های ناخن عبارتند از:

ناخن رنگ‌پریده: ناخن‌های رنگ‌پریده بعضی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از بیمای جدی مثل کم‌خونی، نارسایی قلبی احتقانی، بیماری کبدی یا سوء‌تغذیه باشد.

ناخن‌های سفید: می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری کبدی مثل هپاتیت باشد. البته در هپاتیت، انگشتان دستتان هم به زردی می‌گرایند، شبیه یک بیمار یرقانی.

ناخن‌های زردرنگ: یکی از مهم‌ترین دلایل ناخن‌های زردرنگ، عفونت قارچی است، هر چقدر شدت عفونت بیشتر باشد، بستر ناخن بیشتر حالت جدا شده پیدا می‌کند بافت ناخن ضخیم‌تر می‌شود. البته دلایل دیگری هم برای ناخن زردرنگ وجود دارد از جمله بیماری

تیرویید شدید، بیماری‌های ریوی، دیابت یا پسوریازیس و شاید هم عادت به همیشه لاک زدن دارید که بهتر است آن را کنار بگذارید.

ناخن‌های آبی‌رنگ: ناخن‌های متمایل به رنگ آبی، نشان‌دهنده این است که بدن اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند که می‌تواند به دلیل وجود عفونت ریه (پنومونی) باشد. بعضی مشکلات قلبی نیز باعث می‌شود رنگ ناخن ‌متمایل به آبی شود.

ناخن‌های خط‌خطی: می‌تواند نشانه بروز پسوریازیس یا آرتریت التهابی باشد. پوست زیر ناخن هم معمولا به رنگ قرمز قهوه‌ای در می‌آید.

ناخن‌های شکننده و پوسته پوسته: ناخن‌های خشک و شکننده که مرتب دچار شکستگی می‌شوند، معمولا در ارتباط با بیماری‌های تیروییدی هستند ولی در صورتی که ناخن‌های شکننده با تغییر رنگ زرد ناخن همراه باشد، نشانه بیماری قارچی است.

بستر ناخن پف کرده: اگر پوست اطراف ناخن قرمز و پف کرده به نظر می‌رسد، نشانه‌ای از التهاب بستر ناخن است. از دلایل آن می‌تواند بیماری لوپوس یا اختلال بافت همبند دیگری باشد. عفونت هم می‌تواند باعث قرمزی یا التهاب بستر ناخن شود.

خطوط تیره روی ناخن:خطوط تیره روی ناخن، نیازمند تحقیقات بیشتر در این زمینه است ولی یکی از مسایل مرتبط با ملانوم یا انواع خطرناکی از سرطان‌های پوستی است.

ناخن‌های تحلیل رفته: تحلیل ناخن می‌تواند چیزی بیشتر از یک عادت قدیمی جویدن نباشد ولی بعضی اوقات، نشانه‌ای از اضطراب دائمی است. در بیشتر بیماران دچار اختلال وسواسی - جبری، این عادت دیده می‌شود که نیازمند مشاوره با یک پزشک متخصص است.

نگاه متخصص تغذیه

دکتر کوروش جعفریان عضوهیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

برای سلامت ناخن‌ها چه غذایی باید بخوریم؟

ناخن از پروتئینی به نام کراتین تشکیل شده و دریافت پروتئین لازم از رژیم‌غذایی می‌تواند از عوامل موثر در استحکام ساختار طبیعی آن باشد. متاسفانه برخی خانم‌ها برای کاهش وزن به رژیم‌های افراطی روی می‌آورند که ممکن است بدنشان را دچار فقر پروتئین

کند و سلامت بخش‌های پروتئینی بدن از جمله ناخن‌هایشان به‌خطر می‌افتد.

 چرا با رژیم نامتعادل ابتدا ناخن‌ها و موها تحت تاثیر قرار می‌گیرند؟

مو و ناخن بافت‌های مرده هستند و اگر فقر موادمغذی اتفاق بیفتد، آخرین اولویت‌های بدن برای توزیع موادمغذی محسوب می‌شوند بنابراین سلامت آنها زودتر به خطر می‌افتد.

آیا می‌توان از ظاهر ناخن‌ها به وضعیت ریزمغذی‌های بدن پی برد؟

نه، فقط با مشاهده تغییر رنگ یا ساختار ناخن نمی‌توان به وضعیت ریزمغذی‌ها در بدن پی برد. حتی میزان برخی ریزمغذی‌ها را نمی‌توان با آزمایش‌های موجود هم سنجید مثلا در آزمایشگاه می‌توانیم میزان آهن، ویتامین ب12 و فولیک‌اسید را بسنجیم اما سنجش میزان امگا3 یا روی واقعا مشکل است. به علاوه، تغییر ظاهری بارز ناخن فقط می‌تواند فقرآهن را نشان دهد که به دنبال آن ناخن‌ها حالت قاشقی پیدا می‌کنند.

پس خانم جباری چطور می‌توانند مطمئن شوند مشکل ناخن‌هایشان به رژیم‌غذایی‌شان مرتبط است یا نه؟

اگر فردی برنامه غذایی اصولی داشته باشد و همه انواع گروه‌های غذایی را در رژیم‌ روزانه‌اش بگنجاند می‌تواند مطمئن باشد تمام ریزمغذی‌های موردنیاز بدنش تامین می‌شود. مثلا مصرف غلات سبوس‌دار در روز، ریزمغذی‌هایی مانند آهن، کلسیم، روی و بیوتین را تامین می‌کند. اگر کسی از رژیم‌غذایی خود مطمئن است اما مو و ناخن سالمی ندارد، احتمالا بیماری یا مشکل متابولیسمی خاصی دارد که جذب مواد‌غذایی مناسب را مختل کرده است و بهتر است با پزشک متخصص تغذیه هم مشورت کند.

شما به افرادی مانند خانم جباری، مصرف مکمل کلسیم و ویتامین B را توصیه می‌کنید؟

به هیچ‌وجه. مصرف مکمل فقط در صورتی لازم است که متخصص با آزمایش‌های لازم متوجه فقر ماده‌‌ای در بدن شود. در غیر این صورت مصرف مکمل هیچ اثری ندارد و از بدن دفع می‌شود. گاهی افراد بدون توجه به مشکل اصلی، مشکل ظاهری را با مصرف مکمل از بین می‌برند اما چون بیماری اصلی‌ درمان نشده، به مرور علایم دیگری در قسمت‌های دیگر بدن بروز می‌کند.

نگاه داروساز تخصصی

دکترندا باورصاد متخصص فارماسوتیکس، استادیار دانشگاه علوم‌پزشکی جندی‌شاپور

 آکوتان باعث خشکی ناخن می‌شود؟

داروی آکوتان برای درمان آکنه‌های شدید، مقاوم به داروهای معمول، کیستی و ترشحی به کار می‌رود. مکانیسم اثر این دارو به این شکل است که ترشح چربی را کاهش می‌دهد و با باز کردن منافذ پوست، عوامل ایجاد آکنه را از بدن خارج می‌کند. در نتیجه میزان چربی پوست کاهش می‌یابد و خشک می‌شود. ناخن‌ها هم با وجود اینکه بافتی مرده هستند، تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند با وجود این، تمام عوارض آکوتان بعد از اتمام دوره مصرف آن از بین می‌رود و پوست، مو و ناخن به حالت اولیه بازمی‌گردند بنابراین خانم جباری باید به متخصص پوست مراجعه کنند تا علت واقعی خشکی ناخن‌هایشان پیدا و درمان شود.

نگاه متخصص پوست

دکتر محمد شیزرپورعضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی تهران

اگر ناخن‌تان شکننده است، بخوانید!

 در مورد مصرف کلسیم در کسانی که مشکل ناخن دارند چه نظری دارید؟

برخلاف باور عموم، کلسیم هیچ نقشی در ساختمان ناخن‌ها یا شکنندگی آن ندارد. ناخن‌ها به ظاهر شبیه استخوان هستند اما درواقع از شاخی‌شدن سلول‌های پوست تشکیل می‌شوند. شاخی شدن، یعنی شکل و نحوه قرارگیری پروتئین‌های سلول‌های پوست عوض می‌شود و سلول‌ها محتوای چربی خود را از دست می‌دهند.

یعنی در ساختار ناخن چربی وجود دارد؟

بله اما فقط 5 درصد وزن ناخن را چربی تشکیل می‌دهد و از آنجا که این بافت چربی کم است، قدرت نگهداری مولکول‌های آب در آن ضعیف است. از آنجا که وجود مولکول‌های آب برای طراوت و زیبایی ناخن‌ها ضروری است و باعث چسبندگی و یکپارچگی سلول‌های ناخن می‌شود، کم آب شدن بدن روی ناخن تاثیر خواهد داشت.

پس کم‌آبی عامل شکستگی ناخن است؟

هر عاملی که محتوای آب ناخن‌ها را کاهش دهد، می‌تواند باعث شکنندگی و لایه‌لایه شدن آنها شود این عوامل می‌توانند تماس مکرر با مواد شیمیایی، استفاده مکرر از لاک پاک‌کن، تماس مداوم و مکرر با شوینده‌ها یا کاهش رطوبت هوا در زمستان باشد. مهم‌ترین علت شکنندگی و لایه‌لایه شدن ناخن‌ها عوامل محیطی هستند و یکی از این عوامل ضربه‌های مکرر است و اگر ناخن‌ها بلند باشند، احتمال شکستگی ناشی از آسیب و ضربه بیشتر می‌شود.

 شکنندگی‌ ناخن به مصرف داروی اکوتان ربطی ندارد؟

شکنندگی ناخن در اثر مصرف این دارو موقتی است و با قطع مصرف آن از بین می‌رود.
به نظر می‌رسد شاید عامل محیطی شایعی که درشکنندگی ناخن‌ها دخیل است؛ یعنی خیس شدن و خشک شدن مکرر ناخن‌‌ها که باعث افزایش و کاهش مکرر محتوای آب ناخن می‌شود، علت شکنندگی ناخن این خانم باشد. این روند باعث انبساط و انقباض صفحه ناخن می‌شود، چسبندگی بین سلول‌ها را کاهش می‌دهد و لایه‌لایه و ورق‌ورق شدن ناخن‌ها را در پی دارد. این شایع‌ترین علت شکنندگی ناخن خانم‌های خانه‌دار، آرایشگران و افرادی مثل آشپزها و... است.

پس شکنندگی ناخن شایع است؟

بله و تقریبا 20 درصد افراد هر جامعه‌ای دچار این مشکل هستند. البته شیوع این مشکل در خانم‌ها 2 برابر آقایان است.

این خانم مشکل تیرویید دارند، آیا بیماری‌های زمینه‌ای هم می‌توانند باعث کاهش استحکام ناخن شوند؟

بیماری‌های داخلی تا حدی روی ناخن‌ها تاثیر دارند. مثلا در مبتلایان به کم‌کاری تیرویید، سرعت رشد ناخن‌ها کم می‌شود.

عوامل ارثی چطور؟

بله، برخی افراد به‌طور ارثی ناخن‌های محکم‌تر و مقاوم‌تری دارند.

عده‌ای تصور می‌کنند با مواد مورد استفاده در کاشت ناخن می‌توان از شکنندگی ناخن‌های طبیعی فرد جلوگیری کرد. آیا این باور درست است؟

نه، هرگز نباید برای حل مشکل شکنندگی و لایه‌لایه شدن ناخن‌ها از روش‌های کاشت ناخن استفاده کرد زیرا مواد مورد استفاده در کاشت ناخن، به ناخن‌های شکننده آسیب شیمیایی شدیدی می‌زنند و باعث تشدید شکنندگی آنها می‌شوند.

ضمنا لاک زدن و پاک کردن مکرر لاک به ناخن‌ها آسیب می‌رساند.