رشته کوه های ایران

رشته کوه های البرز و دریای خزر

رشته کوه همانطور که از اسم آن پیداست به سلسله کوه هایی گفته می شود که در دامنه آن ها سکونت گاه هایی به وجود می آید. رشته کوه های ایران به چهار رشته شمالی، زاگرس، مرکزی و باختری (شرقی) تقسیم می شوند. آسمونی در این بخش مطالب مفیدی در مورد رشته کوه های ایران برای شما عزیزان تهیه کرده است.

حدود 55 درصد سطح ایران را کوه فراگرفته و 45 درصد آن را جلگه ها و دشت های پهناور و دریاچه ها و هامون ها (بیابان ها) و نمکزارهای متعدد زیرپوشش قرار داده اند.

رشته شمالی یا البرز که درازای آن به 950 کیلومتر بالغ می شود و مساحتی معادل 51500 کیلومتر مربع یا حدود سه درصد مساحت کشور را زیر پوشش قرار داده است، بخشی از چین خوردگی های بزرگ آلپ و هیمالیا است. این رشته از استان اردبیل شروع شده و رو به شرق از جنوب دریای خزر می گذرد و در شمال خراسان به کوه های شرقی ایران می پیوندد. بلندترین نقطه ایران یعنی کوه دماوند با بلندی 5671 متر در این رشته جای دارد. کوه های دیگری چون علم کوه (4650 متر)، سیاهلان (4175 متر)، پالون گردن (4375 متر) و شاهوار (3945 متر) نیز در همین رشته قرار دارند.

رشته زاگرس که عظیم ترین و طولانی ترین رشته کوه های ایران است، از استان آذربایجان غربی آغاز می گردد و پس از عبور از استان های کردستان، همدان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد ، بوشهر و فارس و هرمزگان تا شمال تنگه هرمز ادامه می یابد و در آنجا به رشته کوه های مرکزی ایران و رشته ارتفاعات مکران می پیوندد. رشته کوه های زاگرس با درازای حدود 1400 کیلومتر و عرض بین 100 تا 300 کیلومتر، مساحتی معادل 323000 کیلومتر مربع یا 20 درصد مساحت کشور را زیر پوشش قرار داده است. بلندترین قله رشته کو های زاگرس، کوه دینار یا دنا نام دارد که ارتفاع آن به 4409 متر می رسد. از دیگر کوه های بلند کوهستان زاگرس می توان کوه های برده رش (3602 متر)، شاهور (3309 متر)، پرو (3357 متر)، الوند (3580 متر) اشترانکوه (4050 متر)، زردکوه (4225 متر) و کوه فارغان (3267 متر) را نام برد.

رشته کوه های مرکزی ایران در امتداد قطر بزرگ ایران یعنی از شمال غربی به سوی جنوب شرقی کشیده شده و استان آذربایجان شرقی را به کوه های سیستان و بلوچستان متصل می کند. طول رشته کوه های مرکزی 1460 کیلومتر و عرض آن به طور متوسط 80 کیلومتر است و مساحتی برابر 143000 کیلومتر مربع یا 8.5 درصد مساحت کشور را شامل می شود. کوه هزار با بلندی 4465 متر مرتفع ترین کوه این رشته به شمار می آید و کوه های لاله زار (4351 متر)، جوپار (4135 متر)، پلوار (4233 متر) و شیرکوه (4000 متر)، از دیگر کوه های بلند این رشته محسوب می شوند.

کوه های خاوری (شرقی) ایران، رشته کوه های ناپیوسته ای هستند که از شمال خراسان آغاز می شوند و رو به جنوب تا استان سیستان و بلوچستان یا کوه های مکران ادامه می یابند. کوه تفتان با ارتفاع 3941 متر بلندترین کوه این رشته محسوب می شود و کوه های بزمان (3503 متر)، باقران (2595 متر)، آهنگران (2831 متر)، چهل تن (3013 متر)، بینالود (3211 متر) و هزار مسجد (3040 متر) از دیگر کوه های مهم آن به شمار می روند. علاوه بر رشته کوه های چهارگانه بالا، کوه های دیگری به طور پراکنده در گوشه و کنار کشور وجود دارد که عمده ترین آنها رشته کوه های نسبتاً مرتفعی هستند که دشت کویر را از کویر لوت جدا می کنند. کوه نای بند با ارتفاع 3009 متر بلندترین قله این گروه به حساب می آید.

حدفاصل میان رشته کوه های شمالی یا البرز و رشته مرکزی و کوه های خاوری را بیابان های پهناوری به نام دشت کویر و کویر لوت فراگرفته و بیابان های دیگری چون چون هامون جزموریان و کویر ابرکوه و غیره در حدفاصل میان رشته های دیگر جای گرفته اند. علاوه بر دشت ها و بیابان های مزبور، جلگه های دیگری مانند دشت ساحلی استان بوشهر، دشت خوزستان، دشت ساحلی دریای خزر و دشت مغان نیز وجود دارند که شباهتی با دشت ها و نمکزارهای درونبومی ایران ندارند و از آبرفت رودخانه های متعددی که در آن نواحی جریان دارند به وجود آمده اند.