راهنمای رهن خانه

راهنمای رهن خانه

صاحب‌خانه شدن برای بسیاری از افراد آرزویی است که در زندگی برای خرید خانه تلاش می‌کنند. اما سال‌های اخیر آنقدر قیمت خانه و زمین و سایر هزینه‌های زندگی بالا رفته که شاید خیلی‌ها به این زودی نتوانند صاحب خانه شوند. به همین دلیل در این سال‌ها در کشور ما اجاره‌نشینی رشد چشم‌گیری داشته است. یکی از انواع اجاره‌نشینی رهن کامل است. می‌خواهیم در این مطلب آسمونی  به بررسی آن بپردازیم و ببینیم وقتی کسی از رهن کامل خانه حرف می‌زند، دقیقا از چه چیزی صحبت می‌کند.

رهن کامل چیست؟

گاهی اوقات صاحب‌خانه به دلایلی پول لازم است. ممکن است بدهی بالا آورده باشد. شاید در پروژه‌ای سرمایه گذاری کرده و برای مدت کوتاه به پول درشتی نیاز دارد یا هر دلیل دیگر. اما از طرفی تمایلی هم ندارد که خانه‌اش را بفروشد. در این شرایط معمولا صاحب‌خانه‌ها به دنبال مشتری می‌گردند تا خانه‌شان را «رهن کامل» دهند.

رهن کامل خانه به نوعی اجاره گفته می‌شود که در آن مستاجر هنگام عقد قرارداد مبلغ زیادی را به عنوان رهن در اختیار موجر می‌گذارد و در عوض دیگر ماه به ماه اجاره‌ای پرداخت نمی‌کند. این مبلغ تا پایان قرارداد نزد موجر باقی می‌ماند و پس از اتمام قرارداد تمام و کمال به مستاجر برگردانده می‌شود.

راهنمای رهن خانه : مزیت‌ها و معایب رهن کامل

در نگاه اول این نوع اجاره به نفع مستاجر است چون دیگر نیازی به پرداخت ماهانه‌ی مبلغی به عنوان اجاره ندارد و از طرفی در انتهای قرارداد پولش به او برگردانده می‌شود. در واقع رهن کامل شبیه این است که پولتان را در بانک سرمایه‌گذاری کنید و سود پولتان را به موجر بدهید. با این تفاوت که تا پایان قرارداد حق ندارید دست به اصل پولتان بزنید.

رهن کامل مثل یک شمشیر دو لبه است. هنگام تخلیه خانه چون موجر باید تمام پولتان را که مبلغ قابل‌توجهی هم هست به صورت نقدی به شما بپردازد و از آنجا که امکان دارد او پول را در این مدت خرج کرده باشد و هنگام سررسید قرارداد حسابش خالی باشد، دست شما به عنوان مستاجر برای چانه‌زدن بر سر تمدید قرارداد و میزان احتمالی افزایش مبلغ رهن بازتر است.

در واقع در قراردادهای رهن کامل احتمال تمدید قرارداد بیش از قراردادهای اجاره‌ معمول است. از طرفی در بعضی اوقات ممکن است از شرایط خانه، همسایه‌ها و… راضی نباشید و بخواهید سر سال یا حتی زودتر از خانه بلند شوید. اما به خاطر اینکه صاحب‌خانه پول کامل رهن را نقدا ندارد شاید در پس گرفتن پولتان به مشکلاتی بخورید. پس پیش از عقد قرارداد رهن کامل از هر نظر خانه‌ موردنظرتان را بررسی کنید چون معمولا فسخ آن دردسرهای بیشتری نسبت به قراردادهای اجاره دارد.

مشکل اصلی رهن کامل خانه اینجاست که اولا در بسیاری از اوقات مالکان تمایلی ندارند خانه را رهن کامل بدهند و اکثر خانه‌های اجاره‌ای بازار به صورت اجاره یا اجاره + رهن در دسترس است. ثانیا مبلغ درخواستی مالکان برای رهن کامل گاهی اوقات بسیار بالا و غیر منطقی است که موجب می‌شود مستاجران قید رهن کامل را بزنند.

فسخ قراردادهای رهن کامل به خاطر آنکه پول شما در دست صاحب‌خانه است معمولا دردسر بیشتری نسبت به اجاره‌ معمولی دارد. پس پیش از عقد قرارداد تمام جنبه‌های ملک را بررسی کنید.

راهنمای رهن خانه : عرف قیمت رهن کامل چقدر است؟

هرچند که در تعیین قیمت رهن کامل حرف اول و آخر را مالک می‌زند که آن هم به وضع بازار ملک، شرایط اقتصادی کشور، نرخ سود بانکی و… بستگی دارد، اما به صورت کلی عرفی برای تعیین رهن کامل خانه وجود دارد که به شرح زیر است:

بر اساس عرف فعلی موجود در بازار مسکن، رهن کامل خانه با توجه به مدت زمانی که از ساختنش می‌گذرد بین یک ششم تا یک چهارم قیمت فروش خانه است. اگر خانه‌ نوساز باشد یک چهارم و هرچه که عمر خانه بیشتر باشد، این ضریب به یک ششم نزدیک می‌شود.

مثلا فرض کنید خانه‌ای 150 متری و نوساز در محله‌ای قرار دارد که قیمت خانه در آن محله متری 4 میلیون تومان است. بنابراین قیمت رهن کامل آن حدودا 150 میلیون تومان می‌شود 150=4/(4*150) . حالا اگر مثلا حدود 10 سال از ساخت  آن خانه گذشته باشد، قیمت رهن کاملش 100 میلیون است 100=6/(4*150).

راهنمای رهن خانه : رهن کامل و یک مسئله‌ شرعی

اگر قصد دارید هنگام عقد قرارداد خانه‌تان جنبه‌ شرعیِ معامله را هم مد نظر قرار دهید باید به این نکته توجه کنید که از نظر اسلام رهن کامل طبق چیزی که اکنون رواج دارد در حکم رباست. برای اینکه این مشکل حل شود باید اجاره‌ای ماهانه (هر چند خیلی اندک در حد چند هزار تومان) در قرارداد تعیین کرده و پول رهن را به عنوان قرض‌الحسنه تا پایان مدت قرارداد در اختیار موجر قرار دهید.

راهنمای رهن خانه : رهن کامل بکنیم؟ نکنیم؟

اگر نمی‌خواهید استرس پرداخت اجاره‌بهای ماهانه را داشته باشید بهتر است که سراغ رهن کامل بروید. هرچند که اگر فقط بخواهید گزینه‌های رهن کامل را مد نظر قرار دهید به خاطر مبلغ بالای بعضی از آن‌ها انتخاب‌هایتان محدود شده و شاید موردهای چندان خوبی نصیبتان نشود. البته این موضوع به وضع بازار مسکن هم بستگی دارد.

در مورد قیمت رهن کامل هم این نکته را فراموش نکنید که گرچه برای آن عرف وجود دارد، اما اصرار نداشته باشید که حتما به قیمت عرف بازار خانه‌ای را رهن کامل کنید. گاهی اوقات ممکن است هرچقدر هم که چانه بزنید مبلغ پیشنهادی مالک به اندازه‌ عرف بازار کم نشود.

در این صورت پایتان را در یک کفش نکنید که حتما اجاره یا رهن را تا عرف بازار کاهش دهید. گاهی اوقات شرایط شما یا خانه جوری است که پرداخت مبلغی بیشتر به چیزی که تحویل می‌گیرید می‌ارزد. پس همیشه به جز قیمت‌های معمول بازار، شرایط خودتان و ملک را هم در نظر بگیرید.

بهتر است هنگام جست‌و‌جو برای اجاره‌ خانه فقط به دنبال رهن کامل نباشید و خانه‌های اجاره‌ای هم در نظر بگیرید. در غیر این‌صورت انتخاب‌هایتان خیلی محدود می‌شود.

راهنمای رهن خانه : جمع‌بندی در مورد رهن خانه

• در رهن کامل خانه مستاجر مبلغ زیادی را در اختیار موجر قرار می‌دهد و در عوض از پرداخت اجاره‌بهای ماهانه معاف می‌شود.
• تمایل مالکان به رهن کامل دادن خانه‌شان کمتر از تمایلشان به اجاره دادن یا ترکیب اجاره و رهن است.
• عرف قیمت رهن کامل خانه یک چهارم تا یک ششم قیمت خانه است که این ضریب را عمر ساختمان تعیین می‌کند.
• اگر می‌خواهید جنبه‌ی شرعیِ قرارداد را در نظر بگیرید باید هنگام عقد قرارداد مبلغ اجاره‌ا‌ی ماهانه (هرچند بسیار اندک) هم تعیین کنید. در غیر این صورت رهن کامل بدون پرداخت اجاره در اسلام مصداق رباست.