- آسمونی
- مجله اینترنتی
- چهره ها
- چهره های عرفان
- زندگینامه شیخ مرتضی طالقانی
زندگینامه شیخ مرتضی طالقانی
زندگینامه شیخ مرتضی طالقانی
شیخ مرتضی طالقانی (زاده: 1274 ق، دیزان طالقان - درگذشت: 1363 ق، نجف) حکیم، فقیه و از شخصیتهای معنوی معاصر شیعه و استاد بسیاری از فقها و دانشمندان معاصر است.
بیوگرافی شیخ مرتضی طالقانی
مرتضی طالقانی در سال 1274 قمری در روستای دیزان طالقان به دنیا آمد. پدرش مولی آقا جان طالقانی بود. وی در همانجا زندگی کرد و به شبانی مشغول بود. او بعد از چهل سالگی و در پی یک تحویل روحی تحصیل را آغاز کرد. ابتدا در یک مکتب محلی خواندن و نوشتن را آموخت سپس در تهران مقدمات و سطح را به پایان رساند. سپس برای تحصیلات عالی به اصفهان و آنگاه نجف مهاجرت کرد و با حضور در درس محقق خراسانی به اجتهاد رسید. وی در روز اول محرم سال 1363 قمری برابر 6 دی 1322 در 89 سالگی درگذشت و در ایوان سوم از حجرات جنوب غربی صحن علوی به خاک سپرده شد.
سید علی قاضی و شیخ مرتضی طالقانی در تربیت شاگردان عرفانی و اخلاقی بسیاری از مسائل سیروسلوک را به یکدیگر ارجاع میدادند. برای نمونه میتوان از سپردن سید عبدالکریم کشمیری برای سیروسلوک به سید علی قاضی توسط شیخ مرتضی طالقانی نام برد. سید محمدکاظم یزدی استاد وی در علوم حوزوی بود، ولی در اخلاق و عرفان شیخ مرتضی طالقانی استاد سید محمدکاظم یزدی بود.
تحول معنوی شیخ مرتضی طالقانی
در مورد تحول روحی و چگونگی شروع تحصیلاتش محمدتقی جعفری به نقل از خود وی میگوید:
تا چهل سالگی چوپانی میکردم، روزی به کوههای اطراف رفته بودم، ناگهان صدای جان بخش قرآن را شنیدم که شخصی آنرا تلاوت میکرد. با خود گفتم: خدایا مبادا که مرتضی طالقانی از دنیا برود و نفهمد که در نامهای که برای او، فرستادهای چه بودهاست. به روستا برگشتم، گوسفندان را به صاحبانش برگرداندم و راهی تهران شدم. مدتی کوتاه در تهران ماندم و بعد به اصفهان رفتم.
تحصیلات عالی و معنوی شیخ مرتضی طالقانی
آنگاه در سال 1295 قمری راهی حوزه علمیه تهران گردید در آنجا صرف و نحو را از میرزا مسیح طالقانی، حکمت و فلسفه را از حکیم میرزا ابوالحسن جلوه و حکیم شیخ محمدرضا قمشهای بهره جست. سپس بسال 1302 قمری عازم حوزه علمیه اصفهان گردید و 15 سال آنجا اقامت کرد و در آنجا از جهانگیر خان قشقایی و آخوند ملا محمد کاشانی علاوه بر فراگیری علوم عقلی از جهات معنوی نیز بهره برد.
سال 1317 قمری یعنی در سن 43 سالگی به نجف رفت و در مدرسه خلیلی از آخوند خراسانی، آخوند سید محمدکاظم یزدی، میرزا محمدتقی شیرازی و سایر علمای آن حوزه کسب علم کرد. بعد از تأسیس مدرسه سید یزدی به آنجا رفت و همانجا تا پایان عمر بود و تمام اوقات و عمرش را به تدریس و تعلیم طلاب گذراند. شیخ مرتضی در عرفان، اهل کشفوشهود بود و عدهای قائل به کرامات او هستند و در فلسفه از شارحان حکمت متعالیه و پیرو مکتب ملاصدرا بود.
موضعگیری شیخ مرتضی طالقانی پیرامون مشروطیت
وی به ماجرای مشروطیت نظری خوش نداشت و پس از اشتغال آخوند خراسانی به نهضت مشروطیت از وی کناره گرفت و حتی مدرسه حاجی را، که محل اجتماعات و تظاهرات مشروطهطلبان بود، ترک گفت و در سال 1327 قمری به مدرسه سید رفت که بتازگی توسط سید محمدکاظم طباطبایی یزدی تأسیس شده بود و از نخستین کسانی بود که در مدرسه سید سکنا گزید. برخی از بزرگان، که آن روزگار را درک کردهاند، احتمال دادهاند که علت مخالفت مرحوم سید صاحب عروةالوثقی نیز با مشروطیت، آگاهی یافتن از عاقبت آن توسط شیخ مرتضی بودهاست.
درگذشت شیخ مرتضی طالقانی
محمدتقی جعفری پیرامون درگذشت وی میگوید:
خدمت شیخ مرتضی طالقانی رسیدم و گفتم: «آقا به ما درس بدهید.» ایشان پاسخ دادند: «درس تمام شدهاست.» من گمان کردم به خاطر فرارسیدن ماه محرم درس را تمام کردهاست، گفتم: «آقا چند روز به محرم ماندهاست.» جواب دادند: «شیخ محمدتقی درس تمام شد؛ خر طالقان رفته و پالانش مانده.» متوجه شدم از مرگشان خبر میدهند و در حال عبور از پل دنیا به ابدیت هستند گفتم: «این دم آخری چیزی بگویید گفتند: «پس متوجه شدید» و بلافاصله این بیت را خواندند: «تا رسد دستت به خود شو کارگر/ تا فُتی از کار خواهی زد به سر» و بعد اشک از چشمان شیخ جاری شد و من روی ایشان را بوسیدم و قطرات اشک ایشان به صورتم نشست.
این آخرین ملاقات علامه با شیخ مرتضی طالقانی بود و فردای آن روز خبر رحلت ایشان در مدرسه منتشر میشود.
استادان شیخ مرتضی طالقانی
از استادان شیخ مرتضی طالقانی در حوزه تهران:
میرزا مسیح طالقانی میرزا ابوالحسن جلوه شیخ محمدرضا قمشهای
از استادان شیخ مرتضی طالقانی در حوزه اصفهان:
سید محمدباقر درچهای اصفهانی (متوفای 1342 قمری)، میرزا ابوالمعالی کلباسی (متوفای 1315 قمری)، شیخ عبدالحسین محلاتی (متوفای 1318 قمری)، میرزا محمدهاشم چهارسوقی خوانساری (متوفای 1318 قمری)، میرزا بدیع (متوفای 1328 قمری) آقا نجفی اصفهانی (متوفای 1332 قمری)، میرزا جهانگیرخان قشقایی (متوفای 1328 قمری)، آخوند ملامحمد کاشی (متوفای 1333 قمری)
از استادان شیخ مرتضی طالقانی در نجف:
محقق خراسانی، آخوند سید محمدکاظم یزدی، میرزا محمدتقی شیرازی
شاگردان شیخ مرتضی طالقانی
سید ابوالقاسم خویی سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی محمد تقی بهجت فومنی شیخ محمد حسن حجتی هرسینی کرمانشاهی محمدتقی جعفری شیخ حبیبالله ذوالفنون عراقی استادمحمدرضا مظفر سید محمدحسین بروجردی سرتیپ عبدالرزاق خان مهندس بخایری سید روحالله خمینی سید عبدالکریم کشمیری سید محمد حسین طباطبایی سید محمد حسن الهی طباطبایی حسنعلی نخودکی اصفهانی مهدی مهدوی لاهیجی متوفی 1413 ه.ق محمد مهدوی لاهیجی
آثار شیخ مرتضی طالقانی
تذکرة الحکماء که در حقیقت شبیه اخبار الحکما… حواشی بر مصادرات تحریر اقلیدس حاشیه الکافی حاشیه کفایة الاصول امهات الاصول فی فهم فقه آل الرسول حاشیة المطول حاشیه للمکاسب الانصاری صناعه آلات الرصد شرح جبر خلاصه مدخل الزیج النفس فی نظر فیلسوف شیرازی ترجمه مبادی فلاسفه و دهها اثر دیگر.