قمر در عقرب پدیده نجومی عبور کره ماه از زمینه صورت فلکی عقرب (کژدم) و یا از امتداد برج فلکی عقرب است که در هر ماه قمری یک بار رخ می‌دهد و معمولاً خروج آن دو تا سه روز طول می‌کشد. در ادامه تقویم جدولی محاسبه روزهای قمر در عقرب سال 1402 را مشاهده می‌کنید.
ساعات و ایام قمر در عقرب مربوط به سال 1402 و زمان ورود و خروج از آن، بر اساس محاسبات ستاره شناسی، مطابق با جدول زیر مشخص شده است.
| ورود قمر به صورت فلکی عقرب | خروج قمر از صورت فلکی عقرب | ||||
| فروردین | 1402/01/03 | 03:00 | فروردین | 1402/01/04 | 22:05 |
| فروردین | 1402/01/30 | 11:30 | اردیبهشت | 1402/02/01 | 05:10 |
| اردیبهشت | 1402/02/26 | 18:40 | اردیبهشت | 1402/02/28 | 13:45 |
| خرداد | 1402/03/23 | 08:05 | خرداد | 1402/03/24 | 22:50 |
| تیر | 1402/04/19 | 15:30 | تیر | 1402/04/21 | 10:36 |
| مرداد | 1402/05/16 | 02:26 | مرداد | 1402/05/17 | 18:50 |
| شهریور | 1402/06/12 | 06:44 | شهریور | 1402/06/14 | 04:05 |
| مهر | 1402/07/08 | 11:00 | مهر | 1402/07/10 | 07:40 |
| آبان | 1402/08/05 | 20:30 | آبان | 1402/08/07 | 12:47 |
| آذر | 1402/09/03 | 03:20 | آذر | 1402/09/04 | 23:05 |
| آذر | 1402/09/30 | 16:35 | دی | 1402/10/02 | 07:11 |
| دی | 1402/10/28 | 00:30 | دی | 1402/10/29 | 20:38 |
| بهمن | 1402/11/25 | 10:40 | بهمن | 1402/11/27 | 04:00 |
| اسفند | 1402/12/22 | 15:55 | اسفند | 1402/12/24 | 13:35 |
جدول بالا، بر اساس «صورت فلکی عقرب» یعنی زمان اصلی انتشار فرکانس نگارش شده است اما ماه (قمر) از حدود دو روز قبل وارد برج عقرب میشود. بدین معنا که گستره اصلی آن چهار روز است.
مثال: در مورد ردیف اول گستره زمانی کامل عبارت است از روزهای یک و دو فروردین به علاوه سه و چهار فروردین و در مورد ردیف دوم گستره زمانی کامل عبارت است از روزهای 28 و 29 فروردین به علاوه 30 فروردین و 1 اردیبهشت.
قمر در عقرب یعنی چه؟
در ستاره‌بینی از قدیم، پدیده قمر در عقرب نشان از واقعه‌ای شوم دانسته می‌شده است.
توضیح نجومی قمر در عقرب
در هر ماه قمری، قمر زمین یک دور کامل به دور آن می‌گردد و به همین خاطر، یک بار از برج عقرب گذر می‌کند. با این حال، این پدیده همیشه با چشم‌های غیر مسلح قابل رؤیت نیست. در ماه‌هایی نظیر آبان، آذر و دی به خاطر این که خورشید در برج عقرب قرار دارد، عبور ماه از آن در روز اتفاق می‌افتد که به علت روشنایی خورشید، تنها ماه دیده خواهد شد.
در مقابل، در ماه‌هایی نظیر خرداد و تیر، ماه در شب از صورت فلکی عقرب عبور می‌کند و در چنین شب‌هایی، از زمان غروب آفتاب تا طلوع آفتاب روز بعد می‌توان هم ماه و هم صورت فلکی عقرب را رؤیت کرد. در بعضی موارد پدیده قمر در عقرب با گذر ماه از برابر ستاره قلب‌العقرب همراه است که این اتفاق تقریباً هر سال یک بار رخ می‌دهد و در همه جهان قابل مشاهده است اما ناظر در هر نقطه‌ای از زمین با اختلاف درجه و ساعت این واقعه را مشاهده می‌کند.
باورها در مورد قمر در عقرب
صورت فلکی عقرب به دلیل حضور ستاره سرخ قلب‌العقرب در آن، در افکار پیشینیان خوش‌یمن نبوده و پدیده قمر در عقرب در باورهای تاریخی واقعه‌ای شوم محسوب می‌شده است. به همین خاطر، پیشینیان در زمان عبور ماه از میان این صورت فلکی معمولاً از انجام کارهای مهم و اثرگذار پرهیز می‌کردند.
در مقابل، عبور سالانه خورشید از صورت فلکی اسد (که در ماه مرداد رخ می‌دهد) نیک و خوش‌یمن دانسته می‌شد. پدیده نجومی قمر در عقرب در سنگ‌نوشته‌ها و حجاری‌های باستانی به نمایش در آمده است. شاعران و دانشمندان ایرانی مانند ابوریحان بیرونی، رازی و شرف‌الدین مسعودی به این واقعه نجومی در آثار خود اشاره کرده‌اند.
روش محاسبه روزهای قمر در عقرب
عقرب برج هشتم از دایره‌البروج است که خورشید سالی یک بار (در آبان ماه) وارد آن میشود. ولی ماه هر 27 روز یک بار از این برج می‌گذرد و به مدت حدود دو روز در آن قرار دارد. طبق روایات نقل شده، برخی امور از قبیل مسافرت و ازدواج در هنگام قمر در عقرب مکروه است اما این مسئله از لحاظ علمی هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است.
برای محاسبه زمان قمر در عقرب می‌توانید از رابطه‌ای که در کتاب نجوم مقدماتی آورده شده استفاده کنید:
- فرض کنید امروز 2 مهر مصادف با 15 شوال است.
- یک واحد به تاریخ روزها اضافه کنید (در مورد مثال، روز شمسی برابر 3 و روز قمری برابر 16).
- تاریخ روز قمری را در عدد 12.2 ضرب کنید و حاصل را با روز شمسی جمع کنید.
- حاصل جمع را بر عدد 30 تقسیم کنید.
- حاصل تقسیم را با عدد برج شمسی (در مورد مقال، مهر=7) جمع کنید.
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از 12 بود، آن را منهای 12 کنید. عددی که نهایتاً به دست می‌آید تعیین‌کننده موضع ماه در برج‌های دوازده گانه است. اگر این عدد برابر 8 باشد نشان دهنده زمان قمر در عقرب است.
پدیده قمر در عقرب بر اساس روایات و نیز علم نجوم و اخترشناسی
هر چند حرکات و صور فلکی و اجرام آسمانی بر زندگی بشر تأثیرات فراوانی دارد اما از آموزه‌های اسلامی استفاده میشود که نباید به این امور بیش از حدّ مجاز اعتنا کرده و کل برنامه‌های زندگی خود را بر اساس آن تنظیم نمود. با این حال، احتیاط شرط عقل و نیز شرع است.
به عنوان نمونه، در چندین روایت ذیل، ائمه به این موضوع اشاره کرده‌اند. شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد: «من به گونه‌ای در نجوم غرق شدهام که هر گاه بخواهم کاری انجام دهم، آن را با اطلاعات نجومی خود می‌سنجم. اگر برای آن طالع شر و نحسی دیدم آن را انجام نمی‌دهم و هر گاه طالع خیر و خوبی برای آن دیدم، برای آن اقدام می‌کنم. امام فرمود: آیا به آن چه به دست آورده‌ای اعتقاد داشته و بر طبق آن عمل می‌کنی؟ عرض کرد: بله، امام فرمود: همه کتاب‌هایت (کتاب های نجومی) را نابود کن و به این علم عمل نکن».
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: هر کس بر خدا توکل کند و هیچ گاه ملاحظه سعادت و نحوست روزها را ننماید خداوند او را یاری خواهد نمود و عهده‌دار او خواهد شد به ویژه این که صدقه نیز بپردازد زیرا صدقه نحوست را از بین می‌برد. البته این مطلب را هم نباید نادیده گرفت که به اعتراف خود منجمین، این گونه برداشت‌های غیر مادی و حکم‌های غیبی از حالات نجوم و ستارگان، دقیق و قطعی نیست و فقط ظن و احتمال است.
اما بعد از آن که اسلام، مسلمانان را از افتادن در خرافات باز داشت، در برخی از موارد به اموری اشاره کرده است که نوعی اعتراف به تأثیر اجرام آسمانی در برخی از امور زندگی انسان‌ها است (البته این تأثیرات اموری خارق‌العاده و غیر طبیعی نیستند بلکه ناشناخته و ناملموسند که به نظر برخی روشنفکر مآب‌ها شاید خرافات باشد که انشاء الله در پستهای آینده در مورد این موضوع بیشتر بحث خواهد شد!). البته روشن است که در این گونه امور فقط باید به مقداری که شرع بیان کرده است، اکتفا شود، مانند ایام قمر در عقرب و ماه صفر.
بنابراین با توجه به مطالبی که ذکر شد می‌توان چنین نتیجه گرفت که موضوع قمر در عقرب امری است حقیقی و واقعی و تأثیرات آن در زندگی بشر قطعی و مسلم است. چنان که علمای دینی بر طبق آن فتوا نیز داده‌اند و بهتر این است که در این ایام از کارهای مهمی که در صدر کلام ذکر شد پرهیز شود. اما صدقه دادن و خواندن آیة الکرسی در دفع نحوست این ایام بسیار مفید است.
