شرح وظایف ستاد تنظیم بازار

یکی از مهمترین اهداف مهم دولتها، ایجاد ثبات اقتصادی است. ستاد تنظیم بازار نیز برای همین منظور دایر شده است. برای آشنایی ستاد تنظیم بازار و وظایف این ستاد، این بخش آسمونی را مطالعه نمایید چرا که به شرح وظایف ستاد تنظیم بازار می پردازیم.

شرح وظایف ستاد تنظیم بازار

آسمونی : امروزه سیاست های متعادل سازی اقتصاد، تولید و تجارت در تمامی کشور ها و نظام های اقتصادی دنبال می شود. حتی در نظام های اقتصاد آزاد نیز دولت ها در بعضی مواقع برای جلوگیری از نوسان متغییر های اصلی اقدام به دخالت در بازار و اجرای سیاست های تنظیمی می کنند. از جمله این سیاست ها می توان به سیاست های قیمت گذاری اشاره کرد.

در کشور های در حال توسعه از جمله ایران، این عدم تعادل ها در اقتصاد بیشتر است و بالطبع دخالت دولت در بازار برای برقراری تعادل عرضه و تقاضا و ثبات قیمت ها نیز بیشتر می باشد. از این رو بحث تنظیم بازار و سیاست های اعمال شده در جهت توازن بازار و تامین منافع مصرف کنندگان و به تبع آن تولید کنندگان در این کشور ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در ژاپن پنج دسته سیاست های تنظیم بازار و قیمت در حوزه کالا و خدمات خاصی از جمله کنترل توزیع دولتی برنج، تنظیم قیمت با یک قیمت توافقی (گوشت گاو)، حداقل قیمت تضمینی (گندم، جو، سیب زمینی، نیشکر، قند و شکر)، پرداخت جبرانی (سویا و شیر خام) و سیاست صندوق تثبیت (تخم مرغ، میوه و سبزی جات) اعمال می شود اما در کره جنوبی چهار نوع سیاست تنظیم بازار توسط دولت به کار گرفته می شود که عبارتند از سیاست خرید محصولات کشاورزی (برنج و جو)، سیاست تثبیت قیمت (گوشت گاو)، سیستم ذخائر احتیاطی (فلفل قرمز، حبوبات، سیب زمینی و ذرت) و سیاست پرداخت جبرانی (پیاز و سیر) است.

در اسلواکی وضع کمی متفاوت است. آژانس مداخله کشاورزی (IPA) این کشور وظیفه تثبیت محصولات کشاورزی و ذخائر کالاهای اساسی از طریق دخالت و خرید بر اساس قیمت مداخله ای، فروش کالاهای مورد نیاز از طریق کالاهای خریداری شده و تنظیم کمی تولید، بازاریابی و مصرف را بر عهده دارد. دخالت دولت اسلواکی و صندوق دولتی تنظیم بازار در محصولات غلات، شیر و گوشت گاو است. مهمترین ابزار استفاده شده، دخالت قیمتی(قیمت ثابت در مورد شیر) و مداخله خرید حجم مشخصی از محصول با کیفیت استاندارد بوده است.

نروژ از جمله کشورهای است که تعاونی های کشاورزی در تنظیم بازار نقش اساسی ایفا می کنند. یکی از مهمترین بخش هایی که توسط دولت نروژ سیاست های تنظیم بازار در آن اعمال شده، بخش لبنیات است. در این بازار دولت سیاست های یکسان سازی قیمت بین استفاده های مختلف شیر و بازار فراورده های لبنی، تنظیم بازار در درون بخش لبنیات، حمایت قیمتی از شیر بر اساس موافقتنامه کشاورزی و کاربرد سهمیه شیر را اعمال می کند.

در اندونزی دولت مستقیما دخالت نمی کند و با توجه به اینکه برنج جزء کالاهای اساسی است ، دولت سیاست های قیمت سقف و کف را برای تنظیم بازار استفاده می کند، دخالت دولت در بازار به طور مستقیم نیست و این کار از طریق تعاونی های تولید و بخش خصوصی انجام می گیرد، ولی به دلیل اهمیت برنج، دولت تنها به تعیین قیمت های سقف و کف بسنده نکرده، بلکه مجموعه ای از سیاست ها را از جمله انحصار واردات برنج، اعطای تسهیلات و کمک های مالی به کشاورزان با نرخ پایین بهره، خرید برنج مازاد و اعطای کمک های مالی برای ذخیره سازی و انبارداری این محصول اعمال می کند. در هند نیز بازار چای، قهوه، تنباکو و کائوچو از طریق صندوق تثبیت تنظیم می‌شود.

*نهادهای تنظیم بازار در برخی از کشورها

یکی از مباحث بسیار مهم در تنظیم بازار نهاد تصمیم‌گیری است. همانطوری که در ابتدا اشاره شد نهادهای تنظیم بازار در ایران در سال‌های گذشته تغییر یافته‌اند و هیچگاه دستگاه متولی که بتواند نقش خود را در بازار به خوبی ایفا نماید وجود نداشته است. در دوره‌های اخیر که این وظیفه به وزارت صنعت، معدن و تجارت محول شده همکاری سایر دستگاه های اجرایی کشور رای می طلبد. برای مثال در آمریکا،‌تایلند و ترکیه علاوه بر وزارت کشاورزی، مرکز توسعه صادرات، گمرک و وزارت تجارت خارجی نیز در تنظیم بازار این کشور نقش ایفا می کند.

در ژاپن نیز صندوق مشترک دولت و تولید کننده و انجمن های خصوصی در کنار وزارت کشاورزی در تنظیم بازار این کشور نقش موثری ایفا می کنند.

بر این اساس سیاست‌ تنظیم بازار تنها مختص به ایران نیست، بلکه بیشتر کشورها بنا به ملاحظات اقتصادی و اجتماعی در بازار دخالت کرده و اقدام به تنظیم بازار کالاهای خاص می‌نمایند. نهاد تنظیم بازار در کشورها دچار دگرگونی‌های فراوانی شده و از نقش مداخله‌گر به نقش سیاست‌گذاری حرکت کرده اند و نهاد بخش‌خصوصی با همکاری تشکل ها وظیفه‌ اجرای سیاست ها را برعهده‌ دارند. ایجاد نهادی مستقل برای تنظیم بازار کالاها و خدمات ضروری است چراکه در این نهاد باید دامنه سیاست تنظیم بازار و کالاهای مشمول برنامه تنظیم بازار مشخص شوند.

شاید این تغییرات چالش هایی را برای تنظیم بازار ایجاد کند زیرا در ایران فرایند تصمیم‌گیری در زمینه تنظیم بازار به دلیل سیاست‌گذاری تولیدی در وزارتخانه‌های مختلف، به تنهایی نمی‌تواند توسط یک نهاد انجام شود. نقش نهادهایی مانند تعاونیه ای تولید در تنظیم بازار چندان مورد توجه نبوده و این امر موجب شده که سیاست‌های تنظیم بازار همواره با اعتراض بخش تولید مواجه شود. از این رو ضروری است که در این بخش تغییرات بنیادی صورت گیرد.