حمل و نقل بین المللی دریایی و اصطلاحات مهم آن

حمل و نقل بین المللی دریایی یکی از روشهای مناسب حمل کالاهای حجیم است. هنگامی که از حمل و نقل دریایی صحبت می شود، اولین چیزی که به ذهن می رسد، کشتی‌های باری هستند، که برای حمل کالاهای مختلف با ویژگی های خاصی تجهیز شده اند . کالاهایی که از طریق دریا حمل می‌شوند، معمولاً دارای حجم زیادی بوده و به گونه ای هستند که طولانی بودن زمان تاثیری چندانی بر کیفیت و بازار آنها ندارد. حمل محموله تجاری (کاراگو) در عرصه بین الملل را حمل و نقل بین المللی دریایی می گویند. 

مزایای حمل و نقل بین المللی دریایی:

1. حمل و نقل بین المللی دریایی نسبت به بقیه روش ها ارزانتر می باشد.

2. امتیاز دیگری که حمل و نقل بین المللی دریایی دارد، ثابت بودن نرخ کرایه است.

3. کشتی های آزاد با توافق صاحب کالا و شرکت حمل و نقل نرخ جابجایی کالا را تعیین می کنند.

4. حمل و نقل بین المللی دریایی قابلیت حمل کالا با حجم بالا و حدود 200 تا 500 هزار تن است.

5. ضریب ایمنی حمل از طریق آب های آزاد بالا است. و خریدار و فروشنده باید اینکوترمز را رعایت کنند.

برخی روش های مهم حمل و نقل بین المللی دریایی کالاها:

حمل و نقل دریایی کالا به روش کراس استافینگ (Cross Stuffing):

در این روش حمل و نقل دریایی، کانتینر حاوی محموله از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال می یابد که معمولا cross stuffing  در بندر جبل علی صورت می گیرد. و برای مشتریانی که تمایل به صدور مجدد بارنامه با شرایط درخواستی و مورد نظر خود دارند، مناسب می باشد.

حمل و نقل دریایی کالا به روش ترانشیپ  (Transshipment) :

روش ترانشیپ، حمل و نقل دریایی کالا از طریق تغییر کشتی می باشد، برای بنادری که امکان حمل دریایی کالا از آنجا به صورت مستقیم انجام نمی شود. جریان انتقال غالباً با تخلیه و بارگیری مجدد کالا همراه است. 

حمل و نقل دریایی کالا به روش چارترینگ (Chartering):

برای حمل و نقل دریایی کالاهایی که به صورت حجیم می باشند، و بارهایی که بدون هیچ گونه بسته بندی وارد کشتی می گردند، نظیر  آرد، گندم، شکر،  پنبه و... به روش اجاره کشتی، رزرو یا چارترینگ کشتی انجام می گیرد.

حمل و نقل دریایی کالا به روش گروپاژ و پروژه‌ای: 

ارائه سـرویس های مطـمئن و ویژه جهـت حمـل دریایی کالاهای مایع و خشک و حمل دریایی محموله‌های صـادراتی و وارداتی بـه صـورت گروپاژ و پروژه ای از این روش انجام می شود.

حمل و نقل دریایی کالاهای فله  :(BULK)

این روش مناسب کالاهای فله ای که بدون هیچ گونه بسته‌بندی  وارد کشتی می‌گردند، مانند آرد, شکر , پنبه , غلات ,سنگ‌آهن، سیمان، شکر، املاح معدنی، فسفات، ذغال و... می باشد.

حمل و نقل دریایی کالا با کانتینر یخچالی:

در خصوص حمل دریایی کالاهای فاسد شدنی نظیر ماهی , میگو و ... از کشتی های مجهز به کانتینرهای یخچالی استفاده می گردد.

برخی اصطلاحات مهم تخصصی در حمل و نقل دریایی:

فاس یا تحویل کنار کشتی (FAS) (Free Aiongside Ship):

فاس به معنی تحویل کنار کشتی است تحت این مقررات تعهده فروشنده با گذاردن کالا کنار کشتی روی اسکله یا بارج به پایان می‌رسد.

فوب یا تحویل روی عرشه کشتی (FOB) (Free on Board):

فوب به معنی «تحویل روی عرشه کشتی» می‌باشد. کالا به وسیله فروشنده در بندری که در قرارداد فروش ذکر شده روی عرشه کشتی گذارده می‌شود.

اظهار گمرکی:

ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسلیمی به گمرک است، که با توجه به آن مشخصات کالای اظهار شده متمایز گردد.

اظهارکننده:

یعنی شخصی که اظهارنامه ترانزیت بین المللی را امضا می کند یا اظهارنامه مذکور به نام او امضا شده باشد.

اموال:

عبارت است از هر مالی که از روی عمد و به طور دائم به کنار ساحل متصل نباشد و شامل کرایه مورد تعهد نیز می باشد.

اراضی مستحدث:

زمین هایی که در نتیجه پایین رفتن سطح آب یا خشک شدن تالاب ها و... ایجاد می شود.

اراضی ساحلی:

پهنه ای با عرض مشخص از اراضی مجاور دریاها یا خلیج که حداقل از یک سو به کنار دریا یا دریاچه یا خلیج متصل باشد.

اثاثیه همراه مسافر:

کلیه اموالی که در همان کشتی برای یک مسافر حمل می شود خواه نزد مسافر باشد یا نباشد.

اظهار نامه عبور خارجی:

فرمی که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران چاپ شده، و جهت اظهار کالاهای عبوری مورد استفاده قرار می گیرد.

اظهار نامه اجمالی کالای عبوری:

فرمی چاپی جهت اظهار اجمالی کالا که در بدو ورود آن توسط هدایت کننده به گمرک بندر تسلیم می گردد.

اظهار کالای عبوری:

ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسلیمی که جهت عبور خارجی کالا به گمرک ارایه می گردد.

بارنامه دریایی:

سندی که مشخصات کامل بار در آن قید و توسط فرمانده کشتی امضا گردد. و به موجب آن تعهد شود بار توسط کشتی به مقصد حمل شود.

بندر:

بندر به محلی اطلاق می گردد که دارای موقعیت و امکانات بندری بوده و به روی کشتیرانی تجاری بین المللی باز باشد.

شناورها، آلات و ادوات غیرمجاز:

کلیه شناورها و آلات و ادوات صیادی که استفاده از آنها برابر مقررات مجازاعلام نشده است.

تجهیزات کشتی:

اشیا مورد استفاده قابل حمل روی کشتی، به غیر از قطعات یدکی کشتی که قابل جابجایی هستند.

تالاب:

اعم از اراضی مرداب، باتلاق یا آب بندان طبیعی که سطح آن در حداکثر ارتفاع آب از 5 هکتار کمتر نباشد.

تحویل گیرنده:

تحویل گیرنده شخصی است که به موجب بارنامه حق دریافت بار را دارد.

ترخیصیه کالای عبور:

سند حواله تحویل کالا به صاحب آن که از سوی متصدی حمل به عنوان گمرک صادر می گردد.

حداکثر بار مجاز یا (پی):

عبارت است از تفاوت میان حداکثر میزان یا وزن ناخالص مفید و موثر و وزن خود کانتینر.

حقوق و عوارض ورودی:

حقوق گمرکی و کلیه عوارض، دستمزدها یا سایر عوارض که در موقع ورود کالاها اخذ می گردد.

حقوق گمرکی:

وجوهی که میزان آن براساس جدول تعرفه گمرکی و قانون امور گمرکی تعیین و دریافت می شود.

حریم:

قسمتی از اراضی ساحلی یا مستحدث است، که یک طرف آن متصل به آب دریا، دریاچه، خلیج یا تالاب باشد.

دریا:

به معنی کلیه آب ها به جز آب های داخلی کشورها است.

شناور:

عبارت است از هر کشتی یا کرجی یا هر ساختار قادر به دریانوردی.

ظرفیت ویژه:

گنجایش مورد لزوم کشتی است، که طبق مقررات کنوانسیون بین المللی ظرفیت کشتی ها تعیین شده است.

عملیات ترانزیت بین المللی:

حمل کالاها از گمرک مبدا به گمرک مقصد تحت سیستم مقرر در کنوانسیون بین المللی.

فرستنده بار:

فرستنده بار شخصی است که با متصدی باربری قرارداد باربری تنظیم کرده و بار را جهت حمل به کشتی تحویل می دهد.

فرمانده منطقه:

فرمانده، یک واحد نجات است، که برای هماهنگی عملیات جستجو و نجات در داخل محدوده تعیین شده باشد.

فورواردر:

یک شخص حقوقی یا حقیقی که مسئولیت جابجایی کالا و نیز بهره برداری از تسهیلات حمل ونقل را بر عهده دارد.

کانتینر:

محفظه هایی که حجم داخلی آنها یک متر مکعب یا بیشتر باشد.

کانتینر جدید:

کانتینری است که ساخت آن در تاریخ لازم الاجرا شدن کنوانسیون بین المللی کانتینرهای ایمن مصوب سال 1972 میلادی یا پس از آن آغاز شده باشد.

کانتینر موجود:

کانتینری که ساخت آن قبل از سال 1972 میلادی و مصوبه کنوانسیون بین المللی در مورد کانتینرها باشد.

کارت ضمانت:

کارتی که با مدل ارائه شده در ضمیمه 3 قانون الحاق دولت شاهنشاهی ایران به قرارداد گمرکی ترانزیت بین المللی کالاها مطابقت داشته و از طرف یک موسسه ضمانت کننده صادر شده و به عنوان مدرک معتبر به دارنده آن حق استفاده از ضمانت را می دهد.

گره دریایی:

گرده دریایی عبارت است از سرعت حرکت کشتی بر حسب مایل دریایی در ساعت.

مالک کشتی :

کسی که یک کشتی را در تملک داشته یا از آن بهره برداری نماید، خواه یک شخص، یک شرکت یا شخصیت حقوقی دیگر از طرف مالک یا بهره بردار اقدام می نماید.

متصدی حمل:

عبارت است از مالک، مستاجر و یا تجهیزکننده کشتی که طرف قرارداد حمل واقع شود.

متصدی باربری:

متصدی باربری به طور کلی به مالک یا اجاره کننده کشتی که با فرستنده بار قرارداد باربری منعقد کرده است، اطلاق می شود.

کشتی نفتکش:

هر گونه کشتی که قسمت اعظم مخازن بارگیری آن به منظور حمل ونقل مایعات ساخته شده از نفت باشد.

واحد نگهبانی ساحلی:

یک واحد مستقر در خشکی که به منظور انجام نگهبانی در امر ایمنی کشتی ها در مناطق ساحلی ، اختصاص یافته باشد.

واحد نجات:

واحدی است متشکل از افراد آموزش دیده و مجهز به وسایل مناسب جهت انجام سریع عملیات جستجو و نجات.