زندگی نامه منوچهر مهران

منوچهر مهران ؛ مردی که ورزش ایران را دگرگون کرد / اختصاصی آسمونی - مهدی زارعی

نام :  منوچهر شه پور ( مهران )

متولد :  1291 مشهد

رشته : فوتبال - دو و میدانی - اسکی و کوهنوردی

باشگاه : موسس باشگاه نیرو و راستی و نشریه ورزشی نیرو و راستی

خانواده :  ازدواج با منیر اصفیا ( 1319 تهران ) و دارای یک فرزند دختر متولد 1324

وفات :  پنجشنبه 19 آذر 1326 به علت بیماری قلبی

مدفن : آرامگاه ظهیرالدوله تهران

ز نیرو بود مرد را راستی/ ز سستی کژی زاید و کاستی

همه ما این شعر را از کودکی  در کتابهای خود دیده ایم . شاید خیلی از ما بی تفاوت از کنار این شعر گذشته ایم اما همین بیت به ظاهر ساده ، ایده ای جالب در ذهن منوچهر مهران ایجاد کرد . جرقه ای که سالهای سال ورزش ایران را به حرکت درآورد . حتی امروز که 71 سال از مرگ مهران می گذرد ، یادگاری های بسیاری از مهران در ورزش ما دیده می شود ، با این که عمر این اسطوره آن قدر کفاف نداد تا حتی اولین حضور ایران در بازیهای المپیک را با چشم خود ببیند .  با هم زندگی این مرد را مرور می کنیم . لازم به ذکر است که برای تهیه تصاویر و مطالب این بخش از سایت فوق العاده جام تخت جمشید کمک گرفته ایم .

پسری شیفته ورزش

منوچهر مهران در سال 1291 در مشهد متولد شده بود . پسری به شدت علاقه مند به ورزش که از همان دوران مدرسه به فوتبال، دوومیدانی ، اسکی و کوهنوردی می پرداخت . او این علاقه را تا پایان دوران تحصیل حفظ کرد و حتی در سال 1308 و زمانی که تیمی از شوروی برای مسابقه با منتخب مشهد ، به استان خراسان سفر کرد ، مهران یکی از بازیکنان ثابت تیم فوتبال منتخب مشهد بود .

معلم ورزش مدرسه فردوسی

پس از دوران تحصیل در دبیرستان ، منوچهر به خدمت سربازی رفت و آن گاه در مدارس مشهد به عنوان معلم ورزش کار خود را آغاز کرد . دبیرستان فردوسی مشهد به لطف آموزش های معلم خود هم در مسابقات می درخشید و هم از لحاظ زیبایی پوشش در بین سایر مدارس انگشت نما بود . با این وجود مهران همیشه در این آرزو بود که خدمات خود را گسترش دهد . در پاییز سال 1318 او به تهران سفر کرد و کمی بعد یک تیم کوهنوردی با نام " پیکار " تشکیل داد . یک سال بعد او با " منیر  اصفیا " ازدواج کرد . دختری که خود در دوران دبیرستان به دوومیدانی می پرداخت . مقدر بود این زوج ورزش ایران را متحول کنند ...

تاسیس مجله و باشگاه نیروراستی

زوج جوان خانه ای سه طبقه داشتند . آن ها تصمیم گرفتند در طبقه سوم زندگی کنند و دو طبقه دیگر را به صورت کامل به ورزش اختصاص دهند . به این ترتیب باشگاه " نیرو راستی " را با توجه به شعر حکیم ابوالقاسم فردوسی تاسیس کردند . در طبقه اول خانه ورزشکاران رشته های وزنه برداری و کشتی تمرین می کردند و در طبقه دوم هم پینگ پنگ بازان مسابقه می دادند . اما باز هم منوچهر و منیر به این قانع نشدند . آنها در سال 1322 مجله " نیرو راستی " را تاسیس کردند که تمام مطالب آن به ورزش اختصاص داشت . برای چاپ آن تمامی هزینه ها را از جیب خود پرداختند و کسی کمکی به آنها نکرد . در این مجله علاوه بر اتفاقات مهم ورزش جهان ، آموزش ورزشهای گوناگون نیز منتشر می شد و علاقه مندان با مطالعه این نشریه روز به روز بیشتر با ورزش انس می گرفتند . در آن زمان هیچ نشریه ورزشی نه در ایران بلکه در سطح آسیا هم وجود نداشت و کار این زوح یک شاهکار بود .

شهرت نیرو راستی در خارج از ایران

منوچهر در آن زمان ( بیش از هفتاد سال قبل ) توجه زیادی به طراحی و تصاویر نشریه داشت و حتی یک بار تلاش کرد تصویری سیاه و سفید را به عکسی رنگی بدل سازد . کاری که در آن زمان در معتبرترین مجلات دنیا نیز انجام نشده بود . مهران برای تشویق ورزشکاران بارها و بارها از آن ها عکس می گرفت زیرا می دانست که چاپ عکس ورزشکاران چه انگیزه ای به آنها می دهد ... در مدتی کوتاه باشگاه فعالیت خود را در رشته های بدنسازی ، والیبال و بسکتبال نیز گسترش داد و کشورهای همسایه از قبیل ترکیه و عراق بارها از مهران دعوت کردند تا تجربیات با ارزش خود را در اختیار این کشورها قرار دهد .

راهی که ادامه یافت ...

سرانجام در سال 1326 و در روز 19 آذرماه منوچهر در اثر بیماری قلبی از دنیا رفت در حالی که تنها 35 سال داشت . در آخرین روزهای عمرش پزشکان گفته بودند سر و صدا برای او مضر است و ورزشکاران تیمش تمرین نمی کردند اما او می خواست که آنها همچنان تمرین کنند ... پس از مرگ منچهر همسرش منیر مهران ، راه او را ادامه داد و نشریه را تا سال 1332 منتشر کرد. باشگاه نیز به کار خود ادامه داد ... منیر پس از آن باز هم از پای ننشست . ترجمه کتاب کلبه عمو تم که بسیاری از ما خوانده ایم از جمله ترجمه های منیر مهران است . همچنیبن کتاب زیباتر از پیروزی که اختصاص به بازیهای المپیک دارد .

شاگردان مهران

یک سال بعد از مرگ مهران ، جعفر سلماسی مدال برنز المپیک لندن را از آن خود کرد . سلماسی که ناظم مدرسه " شرافت ایرانیان " در بغداد بود ،‌ تنها تابستان ها به ایران می آمد و به واسطه الفتی که با منوچهر داشت ، در باشگاه مهران به تمرین می پرداخت . محمود نامجو نیز از دیگر وزنه بردارانی بود که در باشگاه مهران تمرین کرد و اولین طلاهای تاریخ ورزش ایران را در سالهای 1949 ، 1950 و 1951 در وزنه برداری به ارمغان آورد ... و حالا پس از 7 دهه هم ورزشکاران ما در میادین می درخشند و هم نشریات و رسانه های فراوانی در کشورمان فعالیت می کنند ...

افتخارات

• صعود کننده به قله دماوند 1319
• نخستین مروج غار نوردی در ایران
• مدیر نخستین هفته نامه ورزشی ایران که بصورت مداوم انتشار یافت .
• تاسیس باشگاه پیکار - نیرو و راستی .
• مدیر تعلیمات آموزش شیرجه و سرپرست قهرمانی کشور 1323