قسم به قلم و آنچه می نویسند

آن روز که خداوند مرا آفرید و با دست قدرت خویش، بر سینه «لوحم» کشید تا سرنوشت همگان را بر آن صفحه رقم زنم، موقعیت و منزلتم آن چنان بالا رفت که آفریننده همه آفریده‏ها، بر من و آثارم سوگند یاد کرد و فرمود: «ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ؛ سوگند به قلم و آنچه می‏ نویسند. "قلم" چشمه است، آن را نخشکانیم. "قلم" چشم است تا قدم از قدم برداریم و پیش پایمان را ببینیم، آن را کور نکنیم. "قلم" عصاست، نه فقط برای پیران که همگان بدان تکیه می‏کنند. "قلم"، تنها عصای دست نیست، فرهنگ، اندیشه، تفکر و فرهیختگی،همه بر این عصا تکیه کرده‏اند، این عصا را نشکنیم. "قلم" زبان است، سخن می‏ گوید، جنبش دارد، حیات قلم را نگیریم. "قلم" مقدّس است. "قلم" همان وسیله ‏ای است که خداوند با آن تعلیم کرد. پس هشدار که قلم را به خواهش‏ هایمان نیالاییم و بی‏حرمتش نسازیم؛ چنان‏چه در کتاب مقدس می‏خوانیم: "زینهار، تا کلام را به خاطر نان نفروشی و روح را در خدمت جسم در نیاوری ... اگر می‏فروشی، همان بهْ که بازوی خود را، امّا قلم را، هرگز."

قسم به قلم جایگاه و نقش قلم به اندازه تاریخ تفکر و فرهنگ بشری است نویسنده استان سمنان در آستانه روز قلم در خصوص اهمیت قلم گفت: در اهمیت قلم همین بس که قرآن کریم به آن قسم یاد کرده است و به نظرم قلم از با اهمیت‌ترین دستاوردهای فکری بشر است و باید بدان بیش از پیش توجه کرد. سعید نظری افزود: شاید ارزش‌گذاری برای قلم صحیح نباشد، چون ما در میان مناسبات تجاری نیستیم، اما ارزش آن به فرهنگ‌سازی آن بوده و طبیعتا آن ارزش قلم در نوع تفکر و نگرشی است که بر آن قلم وجود دارد و با آن همراه است. وی اظهار داشت: به نظر من جایگاه و نقش قلم به اندازه تاریخ تفکر و فرهنگ بشری است و هرگاه ما می‌خواهیم سخن از تمدن و فرهنگ داشته باشیم به جایگاه و نقش و اهمیت آن پی می‌بریم و از نقش و تاثیرگذاری آن سخن می‌گوییم. قلم ضروری‌ترین عنصر فرهنگ و تاریخ و جامعه است این نویسنده تاکید کرد: به همان میزان که ما به ضرورت‌های زندگی خویش توجه داریم، باید به اهمیت و ضرورت قلم بیاندیشیم؛ قلم ضروری‌ترین عنصر فرهنگ و تاریخ و جامعه است اما متاسفانه آن طوری که باید، به قلم و اهالی قلم توجه نمی‌شود. وی با بیان اینکه شاید بیشترین مشکلات اهالی قلم عدم توجه به آثار فکری و فرهنگی آنان است و اینکه از سوی خود آنان نیز باید به ذائقه مخاطب توجه کنند و ببینند که مخاطب از آنها چه می‌خواهد، گفت: اهالی قلم با نوعی خودسانسوری مواجه هستند که این به نظر من آفت اندیشه و فرهنگ است و باید کاری کرد که از این فضا خارج شوند. نظری افزود: اصحاب قلم می‌توانند با ایجاد فضایی دیگر راه را برای صاحبان اندیشه و فرهنگ بیش از پیش باز کنند و نکته دیگر این است که اهالی قلم باید خود را از قیود خود ساخته رها سازند و به فکر ترویج اندیشه‌های ناب خود باشند. صاحبان قلم خود را از هر پیرایه‌ای بیارایند این هنرمند افزود: اهمیت قلم و نویسندگی بر کسی پوشیده نیست، اهمیت قلم بر آن است که صاحب قلم خود را از هر پیرایه‌ای بیارایند و برای بیان واقعیت‌های مفید جامعه تلاش کنند. وی با بیان اینکه ارزش قلم به نویسنده آن بستگی دارد و نویسندگان و صاحبان قلم هستند که به فرهنگ هویت و معنا می‌دهند افزود: پویایی یک جامعه بسته به صاحبان اندیشه و قلم دارد. نظری اظهار داشت: جایگاه قلم و نقش آن در اندیشه نوجوانان و جوانان، در پویایی مردم، فرهنگ و همچنین بیان واقعیت‌های یک جامعه بسیار با اهمیت و جایگاه ویژه‌ای را خواهد داشت.   اهالی قلم مدافع حقوق توده‌های ستمدیده و مظلوم‌اند این نویسنده یاد آور شد: دانشمندان از آغاز، با گرامیداشت قلم کوشیده‌اند تا بر دفتر اندیشه بشری سطری رقم زنند تا مصداق شایسته‌ای برای "و ما یسطرون" باشد. با چنین هدف مقدسی بود که فرهیختگان، پیشتازان عرصه تربیت و طلایه‌داران صحنه پژوهش شدند و هدایت‌بخش‌ترین و درخشنده‌ترین آثار از خامه پرواپیشه این پروانه‌های سعادت‌خواه، حق‌جو و مردم دوست تراوش کرد و چشمه‌سارهای "حکمت" و "موعظه" از چکاد برافراشته اندیشه پاک آنان جوشید و بر دشت تشنه دل‌های مومنان جاری شد و دامن دامن شکوفه‌های عطر آگین معنویت را به بار آورد و تاریخ تفکر بشری را بیاراست. وی افزود: نویسندگان متعهد و بشر دوست که رسالت خود را در قبال اجتماع انسانی و فرهنگ متعالی آن شناخته‌اند، با بهره‌مندی هنرمندانه از زبان، خواست‌ها و آرمان‌های انسان‌ها را بیان می‌کنند و با موشکافی قلم، رازگشایی می‌کند و ضمن روشنگری راه فضیلت و کمال، تاریکی‌های نادانی را از فضای زندگی آنان می‌زدایند و سختی‌ها و تلخی‌های حیات را با زلال اندیشه‌های حکیمانه و خیرخواهانه خود گوارا می‌سازند. خلاصه اینان‌اند که عدالت را پشتیبان بوده، نقاب زرین تزویر را از چهره صاحبان زر و زور می‌زدایند و مدافع حقوق توده‌های ستمدیده و مظلوم‌اند.

قسم به قلم قلم تقدس خاصی دارد که صاحبان آن ارزش و اعتبار او را به حق می‌دانند نویسنده و شاعر پیشکسوت استان سمنان نیز در زمینه قلم گفت: وقتی شادروان دکتر شریعتی بر حسب اهمیت و اعتبار قلم، آن را توتم تنهایی خود می‌داند و در لحظات حساس تنهایی عقد‌ه‌هایش را بدو می‌سپارد، پس قلم تقدس خاصی دارد که صاحبان قلم آن ارزش و اعتبار او را به حق می‌دانند و هیچ همتایی را برایش جز خودش تصور ندارند. فرهنگ شکوهی گفت: ارزش قلم همیشه و در هر عصری نمایان است به شرطی که قلم در دست افرادی باشد که به اعتبار قلم ارج نهند و از قلم در راه خدمت به خلق و به ویژه افراد محروم و دست تنگ به کار اندازند. وی با بیان اینکه اگر قلم به دست افراد صاحب قلم و خوش فکر و بلند اندیشه باشد جایگاهی رفیع و استوار دارد، اظهار داشت: قلم از ضروریات جامعه و مردم در تهذیب جامعه و نظم و انتظام امور و اخلاقیات و باروری آرمان‌های مقدس است. بسیاری از انقلاب‌ها‌ از آثار قلمی نشات می‌گیرد این پیشکسوت عرصه قلم، در بیان مشکلات اهل قلم گفت: مشکلات قلم و صاحبان قلم زیاد و همیشه بوده و هست اما چنانچه کسی در برابر مشکلات مصدر کاری باشد، کاری درخور اهمیت و موثر کرده که حال قلم به دستان فعلی اینگونه است. شکوهی می‌گوید: همانطور که می‌دانیم هر اثری خواسته باشد خلق شود، ابتدا از آثار قلم و تتبع و کوشش اهل قلم این اثر خلق می‌شود و هر مطلبی در هر سطح و خواننده‌ای خواسته باشد به وجود بیاید، باید قلم‌ها به تکاپو افتاده و اثر به وجود آید. وی گفت: در ارزش قلم همین بس که بسیاری از انقلاب‌ها‌، نهضت‌ها،‌ تحولات فرهنگی اجتماعی از آثار قلمی نشات می‌گیرد؛ اگر عمیق به مسئله توجه کنیم، ابتدای هر حرکتی از قلم و آثار قلمی شکل می‌گیرد، پس از ارزش زیادی برخوردار است. نبود حمایت‌ مسئولان از  مشکلات اهل قلم این شاعر با بیان اینکه در قرآن و روایات اسلامی و حتی در میان متفکران و صاحب نظران به ارزش قلم اشارات زیادی شده است، اظهار داشت: در قرآن تحت عنوان "القلم و مایسطرون" و در روایات قلم برابر با خون شهدا تعبیر شده و از این رو، از ارزش زیادی برخوردار است. شکوهی افزود: برای انعکاس مسائل سیاسی، اجتماعی و مشکلات مردم حتماً باید مباحث توسط صاحبان قلم و اهل تحقیق انعکاس پیدا کند و یکی از همین راه‌ها نوشتن مقالات، کتب و ... است که توسط اهل قلم باید نوشته شود. وی نبودن حمایت‌های لازم توسط مسئولان و دست‌اندرکاران را از مشکلات اهل قلم بیان کرد و گفت: ارزش قائل شدن به آثار و برداشتن موانع در برابر اهل قلم در برای چاپ و انتشار آثار آنان و همچنین معرفی و تبلیغ آثار چاپ شده توسط دست‌اندرکاران به منظور معرفی و ارزش کار صاحب قلم یکی از راه‌های رفع مشکلات است. نقش قلم در زندگی انسان ضرورت دارد این نویسنده پیشکسوت گفت:قلم، سرچشمه تمدن‌های بشری و منشا پیشرفت و تکامل علوم، نو بیداری اندیشه‌ها و افکار و شکل گرفتن مذاهب، و منشا هدایت و آگاهی بشر بوده است، بدان حد که دوران زندگی بشر با پیدایش قلم(خط) به دوران "تاریخی" و دوران "ماقبل تاریخ" تقسیم می‌شود. وی زمان اختراع خط را آغازگر دوران تاریخ زندگی انسان برشمرد و افزود: زمانی که انسان توانست ماجرای زندگی‌اش را بر صفحات نقش نماید و سطوری بر صفحه کاغذ و شبیه آن به یادگار گذارد. قلم، حافظ علوم و معارف، پاسدار افکار اندیشمندان، حلقه اتصال فکری علما و پل ارتباطی گذشته و آینده است، و حتی ارتباط آسمان و زمین نیز از طریق لوح و قلم حاصل شده است. شکوهی افزود: قلم؛ حامل و ناقل افکار و اندیشه‌هاست. گلوله کلمات هنگامی که از نوک قله نشانه‌گیری می‌شود، می‌تواند سینه سیاهی را بشکافد و تاریکی و سیاهی جهل و ناآگاهی را به صبح امید و پیروزی تحویل دهد. ارزش هر قلم به نویسنده‌اش است یکی دیگر از نویسندگان و رئیس انجمن فرهنگ، زبان و ادبیات کومش استان سمنان هم گفت: قلم از چنان اهمیتی برخوردار است که خداوند سوگند به آن را جایز دانسته و همین اهمیت بوده که نوشتن و آنچه می نویسد نیز مهم است. اسماعیل همتی هر قلم را دارای ارزش خاص خود دانست و افزود: ارزش هر قلم به نویسنده‌اش است به همین دلیل رسم است که گاهی به جای این که بگویند نوشته‌های فلان نویسنده خوب است، می‌گویند قلم او خوب است. وی اظهار داشت: خوشبختانه قلم در استان سمنان از دیرباز جایگاه شایسته‌ای دارد و نویسندگان بسیار خوبی هستند که آثاری ارزشمند در زمینه‌های مختلف دارند، به خصوص جوان‌ها، اما با اینکه امکانات انتشار آثار نویسندگان استان بیش از پیش فراهم بوده، اما هنوز بسیاری از آثار در خانه‌ها مانده است.

قسم به قلم نداشتن تعریف شغلی و وجود ضعف اقتصادی، مهم‌ترین مشکل دهه اخیر اهل قلم  همتی می‌گوید: در جوامع امروز همانطور که بسیاری از پدیده‌ها دگرگون شده، معیارهای تمدن و فرهنگ نیز عوض شده، مثلاً‌ آمار تعداد کتاب‌های منتشر شده یک کشور در هر سال به نسبت جمعیت آن کشور از شاخص‌های پیشرفت فرهنگی است. این نویسنده گفت: از این رو، ضروریات وجود قلم و نوشتن و مکتوب کردن و ثبت و انتشار آثار در همه زمینه‌ها بیش از گذشته اثبات شده است. وی با بیان اینکه مشکلات اهل قلم همواره وجود داشته و مثل هر پدیده و شغل اجتماعی دیگر، مشکلاتش کم و بیش در هر دوره متفاوت می‌شود، گفت: مهم‌ترین مشکل دهه اخیر اهل قلم نداشتن تعریف شغلی و به تبع آن ضعف اقتصادی است. آثار ادبی و مکتوب دارای بازده اقتصادی نیستند همتی افزود: آثار ادبی و مکتوب به نسبت زمان و انرژی که برای تولید آنها صرف می‌شود، دارای بازده اقتصادی نیستند و به همین دلیل خوشبختانه یا متاسفانه لزوم حمایت مراکز فرهنگی دولت را یادآوری می‌کند. این نویسنده یادآور شد: چنانکه در بیشتر جوامع این حمایت به جز در زمینه‌هایی که در آنها تیراژ کتاب بسیار بالاست وجود دارد و موجب پدیده آمدن آثار ارزشمند و نو نیز شده است. وی مشکل دیگر امروز اهل قلم را تعامل نامتعادل با بعضی مسئولان فرهنگی در سطوح پایین دانست که خودشان را نوعی ارباب و عقل کل می‌دانند و این تهدیدی است که می‌تواند سبزه‌های نورس را بخشکاند. قلم می‌توان واقعیت‌های پنهان جامعه را اعلام کند یکی دیگر از نویسندگان استان سمنان با بیان اینکه جایگاه و اهمیت قلم در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی و غیره بر کسی پوشیده نخواهد بود میگوید: با قلم می‌توان واقعیت‌های پنهان در جامعه را اعلام کرد و در ارتقای فرهنگ مردم تلاش ارزنده‌ای را می‌توان داشت. محمد ابراهیم همتی اظهار داشت: در قرآن تاکید شده است که قسم به قلم و آنچه می‌نویسد و خواهند نوشت، بنابراین ارزش قلم بسته به نحوه بیان مطلب است که این مطلب می‌تواند حقایق‌ها را برای افراد جامعه بیان کند. وی همچنین با بیان اینکه نقش قلم و دستاوردهای بشریت در این خصوص بسیار بالاست گفت: خدمت‌های شایسته‌ای را قلم به انسان در تمام عرصه‌‌های علمی و فرهنگی کرده است؛ بنابراین چنانچه به صاحبان قلم و اندیشه توجه شود می‌توانند در پویایی جامعه و حرکت رو به رشد جامعه تاثیرگذار بوده و در میان عناصر فرهنگی جامعه تاثیرات شایانی داشته باشند. این نویسنده گفت: ضرورت قلم بدین خصوص است که در بسیاری از وقت‌ها حقایق گفته نمی‌شوند و برای روشن شدن تنویر افکار عمومی نیاز به داشتن و آگاهی است، قلم می‌تواند در این خصوص بسیار کوشا باشد و تاثیر آن نیز زیاد است. همتی در خاتمه تاکید کرد: برای اینکه جامعه‌ای به توسعه فرهنگی برسد باید به صاحبان قلم، نویسندگان در عرصه فرهنگ و ادب اهمیت خاصی بدهد.