- آسمونی
- مجله اینترنتی
- دین و اندیشه
- قرآن کریم
- معرفی سوره الحجرات
معرفی سوره الحجرات
حجرات
جمع حجره به معنی اتاق، ناحیه
مفهوم کلی سوره
ادب حضور رهبران الهى ؛
آداب معاشرت اجتماعى ؛
جلوگيرى از عوامل تفرقه انگيز بين مردم ؛
تقوا ملاك برترى افراد؛
تفاوت درجات ايمان و اسلام .
اسامی سوره
حجرات، اخلاق و آداب
علت نامگذاری
«سوره حجرات»؛ سبب نام گذارى اين سوره به حجرات، آيۀ چهارم اين سوره است كه واژۀ حجرات در آن آمده است. اين واژه به خانه ها يا اتاق هاى پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله اشاره دارد.
«سوره اخلاق و آداب»؛ از آن جا كه آداب و اخلاق اسلامى در آيات سوره حجرات موج مى زند، آداب و اخلاق ناميده شده است.
تعداد آیات
سوره حجرات هیجده آیه دارد.
تعداد کلمات
سوره حجرات سیصدوچهل‌وسه کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره حجرات هزاروچهارصدوهفتاد وپنج حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
هدف هاى اساسى سوره حجرات عبارت اند از:
1. آموزش آداب معاشرت اجتماعى به مسلمانان و نفى عوامل تفرقه افكنى؛
2. تأكيد بر رعايت ادب حضور رهبر مسلمانان (پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله)؛
3. تفاوت گذاشتن بين درجات ايمان و اسلام.
محتوا و موضوعات
محتوای سوره حجرات را اينگونه مى توان خلاصه كرد:
بخش اول: آيات آغاز سوره است كه آداب برخورد با پيشواى بزرگ اسلام پيغمبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، و اصولى را كه مسلمانان در محضر او بايد به كار بندند، بيان مى كند.
بخش دوم: اين سوره مشتمل بر يك سلسله اصول مهم اخلاق اجتماعى است كه به كار بستن آنها محبت و صفا و صميميت و امنيت و اتحاد را در جامعه اسلامى حفظ مى كند، و به عكس فراموش كردن آنها مايه بدبينى و نفاق و پراكنده گى و ناامنى است.
بخش سوم: دستوراتى است كه مربوط به چگونگى مبارزه با اختلافات و درگيريهايى است كه احيانا در ميان مسلمانان روى مى دهد.
بخش چهارم: از معيار ارزش انسان در پيشگاه خدا و اهميت مساله تقوى سخن مى گويد.
بخش پنجم: روى اين مساله تاكيد دارد كه ايمان تنها به گفتار نيست بلكه بايد علاوه بر اعتقاد قلبى آثار آن در اعمال انسانى، و در جهاد با اموال و نفوس آشكار گردد.
بخش ششم: از اين بحث مى كند كه اسلام و ايمان يك هديه بزرگ الهى براى مؤمنان است، به جاى اينكه در پذيرش آن منتى بگذارند بايد فوق‌العاده ممنون و شكرگزار باشند كه مشمول اين هديه شده اند.
و بالآخره بخش هفتم كه آخرين قسمت اين سوره است از علم خداوند و آگاهى او از همه اسرار نهان عالم هستى و اعمال انسانها سخن مى گويد كه در حقيقت به منزله ضامن اجرا است براى تمام بخشهايى كه در اين سوره آمده است.
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيامبر خدا صلی‌الله‌عليه‌وآله روايت كرده است كه فرمودند: «هر كس سوره حجرات را بخواند خداوند به تعداد هر نفر كه او را اطاعت كرده يا نافرمانى مي‌كند ده حسنه به او خواهد داد».
حسين‌بن‌علاء از حضرت صادق عليه‌السلام روايت نموده است كه فرمودند: «هر كس هر شب يا هر روز سوره حجرات را بخواند جزو زيارت‌كنندگان محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله محسوب خواهد شد».
محل نزول
سوره حجرات مدنی است از حسن و قتاده و عكرمه و ابن عباس نقل شده است كه اين سوره همه اش مدنى است جز آيه (يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى ).
زمان نزول
تاريخ نزول سوره حجرات ما بين صلح حديبيه و جنگ تبوك است و بعد از سوره مجادله نازل شده است.
فضای نزول
دقت در آيات سوره حجرات نشان مى دهد كه به وقت نزول آن حكومت اسلامى استقرار يافته بود و در آن به جاى جهاد با دشمن، بيشتر جهاد با نفس مطرح است.
اين سوره يكپارچه احكام، ادب و اخلاق است، از جمله ادب در مقابل خدا و رسول يعنى مقام رهبرى، وظيفه انسان در رابطه با اخبارى كه توسط انسانهاى فاسق نقل مى شود، وظيفه مسلمانان در رابطه با دو گروه مسلمان كه احيانا به هم تجاوز كرده و به جنگ يكديگر برخيزند.
نهى از مسخره كردن يكديگر و با القاب بد لقب دادن، نهى از بدگمانى و تجسس و افشاگرى اسرار ديگران، مخصوصا نهى از غيبت و بيان اينكه برترى فقط با تقوى است، مظاهر مادى نمى توانند در پيش خدا با ارزش باشند و نيز بيان اسلام و ايمان و امتنان خدا كه موهبت ايمان را به مؤمنين ارزانى داشته است.
ترتیب در مصحف
سوره حجرات در چينش كنونى قرآن چهل‌و‌نهمين سوره به شمار می آید.
ترتیب بر اساس نزول
سوره حجرات صد‌و‌ششمين سوره در ترتيب نزول است و بعد از سوره مجادله نازل شده است. (لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره های قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلی
پس از آنكه خداوند سوره فتح را با ياد پيامبرش ختم نمود سوره حجرات را نيز با فضائل و تجليل و تعظيم او شروع كرد.
ویژگی
سوره حجرات از سور ممتحنات است.
چند سوره قرآن بر مسائل اخلاقى تأكيد دارند كه يكى از شاخص ترين آنها سوره حجرات است. به طوری که این سوره را سوره اخلاق و آداب نامیده اند.
