- آسمونی
- مجله اینترنتی
- سلامت
- نکات تغذیه
- تغذیه درمانی در زخم معده
تغذیه درمانی در زخم معده
طی چند دهه اخیر، عوامل رژیمی و تغذیهای به عنوان عوامل موثر در سبب شناسی و درمان بیماریهای مختلف گوارشی از جمله زخم معده مورد توجه قرار گرفتهاند. در این قسمت در دو مبحث مجزا به مواد غذایی مجاز و غیر مجاز در بیماران مبتلا به زخم معده می پردازیم.
بنابر نظر انجمن تغذیه و رژیم درمانی آمریکا، بیماران مبتلا به زخم معده بایستی میوهجات، سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی و شیر کم چرب یا بدون چربی را به شکل منظم دریافت نمایند. مصرف گوشت لخم گاو و گوسفند، گوشت طیور (مرغ و بوقلمون)، انواع ماهی، حبوباتی چون لوبیا، تخم مرغ و دانههای مغذی نیز در مقادیر معین توسط انجمن مذکور توصیه شده است. در بیماران مبتلا به زخم معده استفاده از روغن های گیاهی مانند روغن زیتون و کانولا مناسب تر است. این موارد و مواد غذایی که در ادامه به تفصیل ذکر خواهند شد، به عموم بیماران توصیه میگردند، چنان چه فردی پس از مصرف هر یک از اقلام غذایی دچار علایم بالینی و ناراحتی گوارشی گردید، بایستی از مصرف آن خودداری نماید.
در گروه غذایی لبنیات، مصرف دوغ، شیر، ماست و پنیر بدون چربی یا کم چرب، شیر سویا، شیر خشک و بستنی کم چرب و میوه ای در بیماران مبتلا به زخم معده مجاز است. ماست در این دسته از بیماران از تکثیر هلیکوباکتر پیلوری در معده جلوگیری مینماید. در گروه غذایی پروتئینی، استفاده از گوشت لخم ترد و پخته گاو و گوسفند، گوشت ماهی و طیور، تخم مرغ، سویای فرآوری شده بدون چربی و دانههای مغذی در زخم معده فاقد اثر سوء بوده و توصیه میگردد.
در این مطالعه مواد غذایی حاوی فیبرهای محلول (مانند جو، جو دوسر، حبوبات، میوه جات و سبزیجات خاص) سبب کاهش پیشرفت زخم مزبور گشتند. در خصوص گروه غذایی سبزیجات و میوه جات نیز کلیه سبزیجاتی که بدون چربی فرآوری شدهاند و نیز سبزیجات و میوه جات سبز و نارنجی در این گروه از بیماران توصیه میشوند. محققین اخیرا به ترکیب ناشناخته ای در موز پی برده اند که سبب خنثی نمودن اسیدیته بالا و التیام زخم معده می گردد.
مصرف ادویه های گوناگون نیز غیر از انواع خاص فلفل مجاز است. برخی مراجع مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک را به سبب مداخله در تکثیر هلیکوباکتر پیلوری جهت بهبود زخم معده توصیه می نمایند. در خصوص اثر ویتامین ها و مواد معدنی بر زخم معده تحقیقات فراوانی انجام شده است. در یک مطالعه مصرف مواد غذایی یا مکمل های حاوی ویتامین آ سبب کاهش نرخ بروز و التیام غشای مخاطی معده گردیده است. مصرف ویتامین ث نیز در التیام زخم معده منجر به خونریزی مفید بوده است.
لازم به ذکر است برخلاف تصور عموم مردم، pH مواد غذایی در تشدید زخم معده اهمیت کمی دارد، ولی مصرف مواد غذایی اسیدی در بیماران مبتلا به زخم دهان یا مری التهاب زا می باشد. علت مورد اخیر آن است که مواد غذایی اسیدی غالبا در برابر pHطبیعی معده که حدود 4-1 است، اسیدیته کمتری دارند، لذا مصرف آب پرتقال یا گریپ فروت و دیگر آب میوه ها و نوشیدنی های غیر الکلی در تشدید زخم معده بی اثر میباشند. البته در این خصوص بیماران مختلف حساسیت های متفاوتی دارند که هر فرد بنابر ویژگیهای شخصی خود باید بدان موارد توجه نماید.
مواد غذایی غیر مجاز در زخم معده
در گروه غذایی لبنیات، استفاده از شیر کامل، خامه، خامه ترش، محصولات تخمیری شیر، لبنیات حاصل از شیر کامل یا خامه، پنیر پرچرب و شیر شکلاتی در زخم معده مجاز نیست. در گذشته خامه همراه شیر جهت کنترل زخم معده مورد استفاده قرار می گرفت، ولی امروزه این شیوه رژیمی مورد تایید نمیباشد. در گروه غذایی گوشت و پروتئینی، مصرف گوشتهای پرچرب و کلیه موادی که سبب ایجاد علایم بالینی زخم معده میگردند، ممنوع است.
در این دسته از بیماران بهتر است از مصرف سبزیجات و میوه جات نفاخ نیز کاسته شود. به علاوه مصرف کلیه محصولات فرآوری شده چرب سیب زمینی در بیماران مبتلا به زخم معده ممنوع است. در بین ادویهها، تنها مصرف انواع خاص فلفل مانند فلفل قرمز، سیاه و هندی در زخم معده توصیه نمی شود. استعمال دخانیات نیز سبب کاهش جریان خون مخاطی و تقلیل ترشح بی کربنات میگردد، لذا مصرف مواد دخانی در ایجاد زخمهای پپتیک از جمله زخم معده تاثیرگذار است.
سبک و شیوه تغذیه و زندگی در زخم معده حائز اهمیت است. بیماران مبتلا به زخم معده بایستی از تعداد زیاد وعدههای غذایی کم حجم استفاده نمایند، البته در خصوص مورد اخیر میان متخصصین تغذیه اختلاف نظر وجود دارد. تعداد زیادی از بیماران مبتلا به زخم معده فعال به سبب نشانههای بالینی بیماری دچار سوءتغذیه بوده و نیاز به دریافت غذای پرانرژی دارند. بی نظمی در خوردن غذا و تغذیه در آخرین لحظات قبل از رفتن به رختخواب سبب تشدید علایم بالینی زخم معده می گردد. بیماران مبتلا به این بیماری بایستی از دراز کشیدن پس از صرف غذا خودداری نموده و حدودا 3 ساعت پیش از خواب شبانه، آخرین وعده غذایی خود را میل نموده باشند.
