مستند سازی امروز( قسمت اول)

سه شنبه ٢٦ دى ١٤٠٢
محمد حسين صفرى

سال هاست که مستندسازان با انبوهی از مشکلات، اتفاقات، حادثه ها و ... مواجه بوده و با پیامدهای حاصل از این درگیری ها دست و پا می زنند.
مستند سازی در ایران مقاطع و دوره های متفاوتی را تجربه کرده و پشت سر گذاشته است.
امروز مرکز گسترش سینمای مستند تجربی، انجمن سینمای جوانان، شبکه مستند، حوزه هنری، روایت فتح، بنیاد شهید آوینی، مرکز هنری ناجا، سازمان هنری اوج، مدرسه ی فیلم عمار و خانه مستند انقلاب اسلامی از مستند سازان با اهداف و اولویت ها برای ساخت و تولید آثاری در قالب مستند حمایت می کنند .
برخی از این ارگان ها سابقه ی طولانی تری در عرصه ی تولید و حمایت و حتی نمایش دارند و مبادرت به برگزاری جشنواره هایی مستقل نیز در حوزه ی مستند داشته و دارند از آن جمله می توان به جشنواره سینما حقیقت اشاره کرد.
این نهادها با اهداف خاصی برای گسترش زمینه های تولید در حوزه ی مستند تاسیس و به فعالیت ادامه می دهند.
در این میانه طرح های حمایتی از سوی سازمان های مختلف نیز در سال های متمادی مطرح شده اند و اتفاقاتی نیز در این مسیر افتاده اگر چه گاه نامیمون.
در کنار این نهادها، انجمن هایی نیز تشکیل شده اند مانند انجمن مستند سازان و انجمن صنفی مستند در خانه ی سینما که داستان ویژه ی خودشان را دارند. از کلمه ی کارگری یا صنفی بگیرید تا انجمن های ویژه ی تهیه کنندگان و کارگردانان مستند و قص علی هذا.

 
با این وجود اگر از دعوا و درگیری های کهنه ی این انجمن ها بر سر اهداف یا ایده هایی که دارند بگذریم سوال اساسی اینجاست که در حال حاضر مستند سازی در ايران چه جایگاهی دارد؟
با چه اهدافی دنبال می شود و قرار است برای حوزه ی مستند چه اتفاقاتی بیفتد؟
از سویی دیگر جایگاه مستند سازان به لحاظ شغلی، تولیدی ، حمایتی و هنری در این چارچوب تولیدی در سازمان های عریض و طویل مرتبط، کجاست و به چه شکلی است؟
حمایت هایی که از مستندسازان شده و می شود در چه حدی، با چه هدفی، به چه شکلی بوده و هست؟
مرجعی که باید پاسخ روشن، قانع کننده و یک دستی به این سوالات بدهد کجاست؟
اگر کلمه ی "مستند" را به عنوان یک واحد مستقل با تعریفی روشن در نظر بگیریم اینهمه نهاد، سازمان، ارگان، انجمن یا خانه با اهداف متنوع قرار است در نهایت به کجا برسند و چه نقطه ی مشترکی را فتح نمایند؟
اگر این مفهوم واحد برای مستندسازان با هر اندیشه و اعتقادی یک تعریف روشن دارد اینهمه درگیری، دعوا، تناقض، تضارب آرا برای چه هدفی یا چه اهدافی شکل می گیرد؟
چرا این دعواهای صنفی به هیچ مرجع مشخصی انتقال داده نمی شود یا اصلا به نفع خود واژه یا کلمه یا مفهوم مستند ختم به خیر نمی شوند؟
آیا براستی تصمیم گیرنده اصلی چيست؟
براستی مستند و یا مستند سازان، قربانی چه اتفاق نامشخصی شده اند؟
فرجام اینهمه چنددستگی قرار است به کدام مسیر مشخص و ارزشمندی منتهی شود و مستندسازان را به یک آرامش خاطر نسبی برای خلق آثاری ماندگار در تاریخ مستند این کشور برساند؟
چرا خود مستندسازان هوای همدیگر را ندارند؟ چرا خود مستندسازان به نفع حفظ آبرو و شان "مستند" و هنرشان اقدام به كارهاى جوانمردانه ای نمى كنند؟
این نوع از اخلاق یا فرهنگ، پیامد کدام بستر اجتماعی، ، اقتصادی، تاریخی یا فرهنگی  است؟
در چنین شرایطی کدام دسته از سازندگان رشد می کنند و چه آثاری با چه سطحی تولید می شود؟
سوالات بی پاسخ در این حوزه بسیار است آنچه که بر همه آشکار است خواست و نیاز جامعه ی مدنی برای تولید مستند با ذائقه های متفاوت است به شکلی عادلانه در میان همه ی هنرمندان.
 
همه بر این باورند که از جامعه ی مستندساز بایستی حمایت شود و این حمایت انواع متنوعی دارد هم مادی هم معنوی.
 
در حال حاضر حوزه ی مستند، به مانند سینما به سبب عملکرد مسئولین و مدیران تا حدی پیچیده شده است مراکزی که امکان تولید دارند با عده ی خاصی کار می کنند و پروژه هایی را به آنها می سپارند که هم مسير آنها در باورهایشان هستند به این ترتیب آنان می توانند با خیالی آسوده آثار حمایتی شان را در جشنواره های منتسب
انتخاب و اکران نمایند اگر قدری تامل کنیم بسیاری از مستندسازان به دلایل زیادی انگیزه ای برای کار ندارند.
بر کسی پوشیده نیست که انجمن ها و صنوف مرتبط با مستندسازان بایستی دعواهای سلیقه ای، شخصی و یا قوم و قیبله ای شان را کنار گذاشته در مسیر پیش رو برای رسیدن به عدالت نسبی یکصدا و یکدست شوند تا بتوانند بستر مناسبی برای خلق و تولید آثار مستند توسط همه ی مستندسازان با هر تفکر و سلیقه ای آماده و مهیا سازند تا به این شکل در جهت تامین معیشت مستندسازان قدمی مثبت برداشته و به آنها انگیزه و امید ببخشند.