11 ذی الحجه؛ روز نوشتن دعای صباح

طبق نقل مجلسی در بحارالانوار، حضرت علی(ع) این دعا را در روز پنج شنبه 11 ذی الحجه سال 25 قمری به دست مبارک خود نوشتند.

دعای صباح دعایی که حضرت امیرالمومنین (ع) بعد از دو رکعت نماز فجر می‌خوانده و به گفته علمای شیعه بلندترین مضامین حکمی، عرفانی و کلامی را در قالب الفاظ و عبارات ادبی بیان کرده است. علمای دینی به جهت اهمیت مضامین این دعا، شرح‌های بسیاری بر آن نوشته‌اند.

مضامین دعای صباح

دعای صباح با مناجات خداوند و ذکر نعمت‌های او از جمله پدید آوردن صبح، آفرینش آسمان، حرکت ستارگان و گردش آفتاب و ماه شروع می‌شود سپس به یگانگی، علم، بخشندگی، احسان و رحمت خدا اشاره می‌کند و به پیامبر(ص) و خاندان او درود می فرستد.
در فراز دیگر از خداوند حاجت‌هایی می‌طلبد. نعمت هدایت، و حلم و عدم تعجیل خداوند در عقوبت را یادآوری می‌کند. در ادامه علت آمدن خود به درگاه الهی را از جهت برآمدن و حصول آرزوها معرفی می‌کند و علت دوری از خدا را هوی و هوس نفس می‌داند که با گمان‌های فاسد، آرزوها، ارتکاب گناهان و مخالفت فرمان خدا موجبات هلاکت شخص را فراهم می‌کند. و امید خود به رحمت الهی و پناه گرفتن به درگاه او از خواهش‌های نفس را اظهار می‌دارد.
این دعا با بیان خواسته‌هایی از درگاه الهی ادامه پیدا می‌کند. رحمت بی‌کران الهی و اعتماد به قبول توبه و برآوردن امیدها و حاجات را یادآور می‌شود. به مسکینی و تهیدستی خود اشاره کرده عرضه می‌دارد: «چگونه رد می‌نمایی و بر می‌گردانی و ناامید می‌گذاری تشنه جگری را که درآمده باشد به سوی دریاهای آب زلال مالامال رحمت تو، و نوشیده باشد نوشیدن به مقدار تشنگی خود؟»
در فرازهای بعد، دیگر بار رحمت الهی را یاد کرده، خداوند را وجودی معرفی می‌کند که «همه امیدها و آرزوها به او بازگشت می‌نماید و کار همه مخلوقات از حضرت او ساخته می‌گردد نه غیر او» و در ادامه عرضه می‌دارد که؛ «من مهارهای نفس را به ریسمان محکم اراده تو بسته‌ام» و به تفویض امور خود به خدا تاکید می کند. از خداوند هدایت می‌طلبد و سپس قدرت، دانایی و رزّاق بودن خدا را یادآور می‌شود.
در فقرات بعدی خداوند را از شریک، نقص‌ها، عیب‌ها و از صفات اجسام تنزیه کرده، او را دارای جمیع صفات کمال معرفی می‌کند. به نعمت‌های خداوند اشاره کرده و او را ستایش می‌کند. به پیامبر(ص) و آل او درود می‌فرستد و عصمت پیامبر(ص) و خاندان او را یادآور می‌شود. و با ستایش و با بیان حاجت هایی از درگاه الهی دعا به پایان می‌رسد.