- آسمونی
- مجله اینترنتی
- مناسبت های روز
- 25 ذی القعده، روز دحوالارض، گسترده شدن زمین از زیر کعبه
25 ذی القعده، روز دحوالارض، گسترده شدن زمین از زیر کعبه
دحو الارض را در برخی روایات به گسترده شدن زمین از زیر کعبه تفسیر کرده اند. امام رضا (ع) فرمود: روز بیست و پنجم ذیقعده، روز ولادت حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) است و روزی است که زمین از زیر کعبه گسترده شده است. برخی نیز گفته اند در چنین روزی حضرت آدم (ع) به زمین هبوط کرده است. در ادامه مطلب آسمونی به شرح دحوالارض می پردازیم.
دحوالارض چه روزی است؟
«دحو» به معنی گسترش و وسعت است و برخی آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی اش گفته اند.
یکی از نام های شهر مقدس مکه، ام القری است و در دو آیه از قرآن به این نام اشاره شده است. «لتنذر ام القری و من حولها» این آیه خطاب به پیامبر می فرماید «تا انذار کنی ام القری و کسانی را که در اطراف آن هستند». ام القری یعنی مادر آبادی ها و اهمیت مرکزیت و اصالت شهر مکه در مقایسه با سایر شهرها و آبادی های دیگر را نشان می دهد.
گسترده شدن زمین یعنی این که در ابتدا، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود و این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جا گرفته، خشکی ها از زیر آب سر برآورده و به مرور زمان گسترده شدند.
دحوالارض در قرآن
در قرآن کریم به دحوالارض اشاره شده است. آن‌جا که می‌فرماید: « وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاه».و زمین را بعد از آن گسترش داد». بیشتر مفسران، در ذیل این آیه، مسئله دحوالارض را مطرح کرده‌اند.
مطابق روایات، اولین نقطه ای که از زیر آب سر برآورد مکان کعبه شریف و بیت ا... الحرام بود.
در این‌باره در آیه دیگری به بیانی دیگر می‌خوانیم: «وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الْاَرْضَ؛ و اوست کسی که زمین را گسترش داد». (رعد: 3)
در تفسیر این آیه نیز آمده است: «خداوند زمین را به‌گونه‌ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد؛ گودال‌ها و سراشیبی‌های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه‌ها و تبدیل سنگ‌ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت؛ درحالی‌که چین‌خوردگی‌های نخستین آن، به‌گونه‌ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی‌دادند».
در کتاب‌های دعا و سنن امامیه روزی به عنوان «دحو الارض» ثبت شده است که روز بیست و پنجم ماه ذیقعده است، برای روزه و عبادت این روز ثواب بسیار نوشتهاند، و در این روز نماز و دعای مخصوصی وارد شده است. دعای این روز مشتمل بر مضامین عالی اخلاقی - اجتماعی و طلب رحمت و توفیق توبه و پیروزی اهل حق می‌باشد. گویا تعیین یک روز خاص رمزی است از دورهای که زمین از وضع پیشین متحول شده و چهره سوزان و خشمناک آن به تدریج به صورت رحمت درآمده و زمین و هوا آماده برای پیدایش آب و گیاه و انسان گشت.
فضیلت روز دحوالارض
راوی می‌گوید: «به هنگام جوانی در شب بیست و پنجم ذیقعده به همراه پدرم در خدمت امام رضا(ع) شام خوردیم، پس امام(ع) فرمود: شب بیست و پنجم ماه ذی القعده حضرت ابراهیم و حضرت عیسی بن مریم- که بر آنان درود باد- متولد شدند. و زمین در آن شب از زیر کعبه گسترش پیدا کرد، و نیز فضیلتی در این شب وجود دارد که هیچ‌کس از آن یاد نکرده است و آن این است که هر کس در آن روز روزه بگیرد مانند کسی است که شصت ماه روزه گرفته باشد».
همچنین از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است که فرمودند: "اولین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنجم ذی‌القعده بود. کسی که این روز را روزه داشته و شبش را به عبادت بایستد، عبادت 100 سال را که روزش را روزه و شبش را در عبادت باشد، خواهد داشت. هر گروهی که در این روز برای ذکر پروردگار بزرگشان گرد هم آیند، پراکنده نمی‌گردند مگر این که خواسته آنان داده می‌شود. در این روز یک میلیون رحمت نازل می‌شود که 99 هزار تای آن برای روزه داران این روز و عبادت کنندگان این شب خواهد بود."
مناسبت های دیگر در روز دحوالارض
گذشته از واقعه دحوالارض، رویدادهای دیگری نیز در این روز رخ داده اند که اهمیت آن را دوچندان کرده اند؛ از جمله:
- میلاد ابوالانبیاء حضرت ابراهیم علی نبینا و آله و علیه السلام.
- میلاد حضرت عیسی مسیح ـ علیه السلام. خروج رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ از مدینه به همراه هزاران حاجی به سوی مکه، به قصد حجة الوداع. در این سفر وجود مقدس امیرالمؤمنین و حضرت زهرا ـ سلام الله علیهما ـ و نیز همه همسران و بسیاری از اصحاب پیامبر (ص) نیز ایشان را همراهی می‌کردند.
- در روایتی نیز آمده است که قائم (عج) در همین روز قیام خواهد کرد.
- در بیست و پنجم ذی‌القعده کعبه نصب گردیده، زمین گسترده شده، آدم پایین آمده، خلیل و عیسی (ع) متولد شدند و رحمت پخش شده است.
اعمال شب و روز دحوالارض
- قیام به عبادت و شب زنده‌داری در این شب که ثواب آن برابر است با ثواب صد سال عبادت و شب زنده‌داری.
- روزه گرفتن که در روایات به آن تأکید شده و دارای ثواب زیادی است.
- در این روز مستحب است خواندن این دعا:
«اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشفَ الْکُرْبَةِ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ قَدَّمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدیعَةً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً وَ برَحْمَتِکَ الْوَسیعَةِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَب فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیب یَوْمَ التَّلَاقِ فَاتَّقِ کُلَّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَی کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلَاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لَا مَمْنُونٍ تَجْمَعُ لَنَا التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی بلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بنَصْرِکَ وَ لَا تُنْسنِی کَرِیمَ ذکْرِکَ بوُلَاةِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَةِ سرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِب الدَّهْرِ إِلَی یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسی وَ حُلُولِ رَمْسی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَی طُولِ الْبلَی إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَی وَ نَسیَنِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَی وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزلَ الْکَرَامَةِ وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ أَصْفِیَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئاً مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الحطل [الْخَطَلِ] اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ اسْقِنِی مَشْرَباً رَوِیّاً سَائِغاً هَنِیئاً لَا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لَا أُخَلَّا وِرْدَهُ وَ لَا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَی مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ لِحُقُوقِ أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ [عَالِمَهُمْ] وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مَسَاهِمَهُمْ [مُسَاهِمَهُمْ] وَ مَشَارِکَهُمْ [مُشَارِکَهُمْ] اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدینِکَ مُنْتَصِراً وَ بأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِراً اللَّهُمَّ احْفَظْهُ [احففه] بمَلَائِکَةِ النَّصْرِ وَ بمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِماً لَکَ حَتَّی تَرْضَی وَ یَعُودَ دینُکَ بهِ وَ عَلَی یَدَیْهِ جَدیداً غَضّاً وَ یُمَحِّصَ الْحَقَّ مَحْصاً وَ یَرْفَضَ الْبَاطِلَ رَفْضاً اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَی آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّی نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِ السَّلَامُ وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلَامَهُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ».
4. خواندن دو رکعت نماز هنگام ظهر به این کیفیت که در هر رکعت آن یک‌بار سوره «حمد» و پنج مرتبه سوره «والشمس» خوانده شود و سپس بعد از سلام دادن نماز گفته شود:
«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا باللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ، یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ».
ای درگذرنده لغزش‌ها، از لغزشم درگذر! ای اجابت‌کننده دعاها! دعایم را مستجاب کن! ای شنوای آوازها! صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی‌هایم و آنچه نزد من است درگذر! ای صاحب جلالت و بزرگواری.
زیارت حضرت امام رضا ـ علیه السلام ـ بهترین و با فضیلت‌ترین عمل مستحبی این روز است.
