فمینیسم و فمینیست چیست؟

فمینیسم یک جنبش اجتماعی و سیاسی می‌باشد که به معنی مدافع حقوق زنان طبق برابری جنسیت است. فمنیسم تفاوت های بیولوژیکی مابین جنس مرد و زن را انکار نمی‌کند، بلکه خواهان برابری در فرصت ها می‌باشد. کمپین های فمینیستی بخش بسیار مهمی از تاریخ در توانمند نمودن زنان بوده‌اند.  در این مقاله ما قصد داریم شما را به صورت کامل با فمینیسم و فمینیست چیست آشنا کنیم برای آشنایی بیشتر با این موضوع در ادامه مطلب با ما همراه شوید.

مفهوم فمینیسم

فمینیسم شامل جنبش های سیاسی، ایدئولوژی ها و جنبش های اجتماعی می‌باشد که همه یک هدف مشترک را دنبال می‌نمایند که این هدف این است: تعریف، برقراری و دست یافتن به سطحی از حقوق زنان که در حیطه های سیاسی، اقتصادی، شخصی و اجتماعی، با مردان یکی و برابر باشد.

می توان تعریف فمینیسم را به این صورت هم بیان کرد که، فمینیسم در پی از بین بردن تبعیض طبق جنسیت و گسترش آگاهی از ساختار ها و باور هایی ‌می‌باشد که اساس و پایه این تبعیض ها و نابرابری‌ ها می‌باشند.

هدف های جنبش فمینیسم بسیار متنوع هستند و در برهه‌ های تاریخی متنوع، شکل‌ های گوناگونی به خودشان گرفته‌ اند.

با توجه به اینکه تبعیض جنسیتی دارای شکل های مختلفی است و به شکل هایی گوناگون تجربه و بیان می‌گردد، مبارزه با آن‌ ها هم به رویکرد های متفاوتی نیازمند ‌است که به امکانات و مسائل روز وابسته هستند. فمینیسم همراه با جامعه‌ هدف خود و تغییرات آن می‌باشد و قادر نیست فقط دارای یک شکل باشد.

هدف فمینیسم

فمینیسم در پی ایجاد نمودن تغییرات ماندگار با استفاده از آگاهی بخشیدن به اعضای جامعه، به عنوان یک جنبش عدالت‌ خواه است. هدف فمینیسم بر خلاف حزب های سیاسی که رسیدن به قدرت و ماندن در آن است، قدرت سیاسی نیست، هر چند که یکی از نتیجه های فعالیت‌ های فمینیستی قادر است تغییر سیاسی یا شکل‌ گیری حزب های سیاسی با گرایش فمینیستی باشد.

فرق اصلی تفکر و جنبش فمینیستی با حزب های سیاسی در رویکرد ها و اهداف می‌باشد. گروه‌ های سیاسی فعالیت خود را در زمینه قدرت سیاسی و برای زمان و مکان ویژه ای برنامه‌ ریزی می‌نمایند، فمینیست‌ ها در پی تغییر های ماندگاری می‌باشند که بدون وابستگی به شخص خاصی موجب پیشرفت جامعه و شهروندان به طرف برابری گردد.

فمینیست چیست؟

فمینیست ‌ها افرادی می‌باشند که برای احقاق حقوق زن و مرد تلاش می‌نمایند و هدف آن‌ ها حذف نمودن تبعیض‌ هایی هست که در جنسیت افراد ریشه دارند.

‌در واقع هدف فمینیست‌ ها ایجاد کردن برابری و هموار نمودن راه برای تمام افراد است تا در زیر سایه این برابری، حقوق هیچ فردی به بهانه نژاد، جنسیت، زبان، مذهب، هویت جنسی، عقیده های سیاسی، خاستگاه اجتماعی یا ملیت از بین نرود.

واژه ی فمینیست برای اولین بار در سال ۱۸۷۱ در یک متن پزشکی به زبان فرانسه ای برای تشریح گونه ای وقف در رشد نمودن اندام ها و خصایص جنسی بیماران مردی که گمان می‌کردند از خصوصیات زنانه پیدا کردن تن خود رنج می برند، نوشته شده است.

پس از گذشت یک سال از این، سپس یک نویسنده ی فرانسوی این واژه را برای توضیح دادن زنانی که به صورت مرد رفتار می‌نمودند به کار گرفت. درست است که در فرهنگ پزشکی معنای فمینیسم، خصوصیات زنانه پیدا کردن مردان بود، ولی در اصطلاح سیاسی این واژه اول برای ذکر کردن خصوصیات مردانه یافتن زنان به کار گرفته شد. از این واژه تا دهه ی ۶۰ الی۷۰ میلادی برای اشاره کردن به تشکل های زنان استفاده نمی‌شد و دارای کاربردی محدود در ارتباط با مسئله های خاص و گروه هایی خاص بود. در همین اواخر استفاده کردن از این واژه برای کل گروه های مرتبط با مسئله ی حقوق زنان رایج شده است.

انواع فمینیسم

فمینیسم دارای گرایش‌ های متفاوت فراوانی است که در ادامه به توضیح چند مورد از آن ها می‌پردازیم.

• فمینیسم سوسیالیستی

این اصطلاح در سال ۱۹۷۰ برای رویکردی عملی و نظری برای ایجاد نمودن برابری زنان استفاده شد. تمرکز این نوع از فمینیسم بر ارتباط تبعیض علیه زنان با دیگر ظلم‌ های اجتماعی مثل نژاد پرستی و بی‌ عدالتی اقتصادی می‌باشد.

سوسیالیست‌ ها چندین سال مبارزه و تلاش کرده بودند تا بتوانند جامعه‌ای برابر ایجاد نمایند و در جامعه افراد فقیر و ناتوان به شیوه‌ های سرمایه‌ داری استثمار نگردند. این فمینیسم هم مثل مارکسیسم ساختار سرکوبگر جامعه سرمایه‌ داری را معضل اصلی می‌داند. آن ها معتقد بودند که تنها تبعیض جنسیتی پایه و اساس همه ی  مشکلات نمی‌باشد و تبعیض طبقاتی هم دارای نقش زیادی است. هدف این فمینیست‌ ها این می‌باشد که با مرسوم کردن تبعیض جنسیتی و مبارزه نمودن با آن، بتوانند به عدالت و برابری برای زن ها، طبقه کارگر، فقیران و کل انسان‌ ها دست یابند.

• فمینیسم لیبرال

فمینیسم لیبرال اکثرا بر موضوع هایی مثل برابری جنسیتی در محیط کار، تحصیل و حقوق سیاسی تمرکز دارد. همچنین فمینیسم لیبرال چک می‌کند که به چه صورتی زندگی خصوصی افراد موجب کاهش یا افزایش برابری عمومی می‌گردد.

فمینیست‌ های لیبرال از ازدواج به این صورت که ازدواج نوعی مشارکت برابر است و مردان بیشتر باید از فرزندان خود نگهداری کنند، حمایت می‌نمایند. این فمینیست ها طرفدار مسائلی ازجمله آزادی سقط جنین هم می‌باشند، چرا که معتقد هستند به کنترل کردن زندگی فردی و استقلال منجر می‌شوند. این افراد سعی می‌کنند مشکلاتی مثل خشونت خانگی و آزار های جنسی را به اتمام برسانند تا مانع های که بر سر راه برابری زنان و مردان وجود دارد، از وسط برداشته شوند.

هدف اصلی این فمینیست ها برابری جنسیتی در زمینه های عمومی مثل آموزش و حقوق و دستمزد و خاتمه دادن به تبعیض‌ های جنسی در مشاغل می‌باشد. لازم به ذکر است که فمینیست های لیبرال به مسئله های زندگی خصوصی افراد هم از این جهت توجه می‌نمایند که بر حوزه‌ های عمومی تأثیر گذار هستند.

فمینیست‌ هایی که دارای گرایش لیبرالیستی هستند، معتقد می‌باشند که زنان هم چیزی‌ را که مردان در پی آن‌ هستند، را می خواهند که از جمله آن ها می‌توان به حق تحصیل، زندگی آبرومندانه داشتن و تأمین کردن معاش خانواده اشاره نمود.

فمینیسم لیبرال می‌خواهد که برای کسب کردن برابری به دولت، در جایگاه حامی حقوق افراد، تکیه نماید.

• فمینیسم فرهنگی

فمینیسم فرهنگی به تفاوت‌ های اصلی بین زنان و مردان بر مبنای تفاوت‌ های بیولوژیکی آن ها تأکید می‌نماید. برای اولین بار اصطلاح فمینیسم فرهنگی را بروک ویلیامز در سال ۱۹۵۷ برای تقبیح این گرایش و تمایز آن از فمینیسم رادیکال استفاده‌ کرد.

فمینیست‌ های فرهنگی اعتقاد دارند هر آن چه که رفتار های سنتی مردانه نام گذاری شده‌اند مثل پرخاشگری، رقابت‌ پذیری و سلطه‌ جویی، برای جامعه و جنبه‌ های متنوع آن مثل تجارت و سیاست زیان آور هستند. به اعتقاد گروه فمینیسم فرهنگی تأکید کردن بر مراقبت، همکاری و برابری موجب تبدیل شدن دنیا به جای بهتری می‌شود. فمینیست‌ های فرهنگی می‌گویند که خانم ها مهربان‌ تر و دلسوز تر از مردان هستند و دارای روحیه همکاری بوده و حامی دیگران‌ می‌باشند. بنابراین مشارکت نمودن اکثر زنان در فرایند های تصمیم‌ گیری جامعه به‌ نفع همه می‌باشد.

• فمینیسم رادیکال

این نوع گرایش فمینیستی تأکید بر ریشه‌ های مردسالاری و نیز نابرابری بین زنان و مردان می‌کند. مردسالاری را فمینیسم رادیکال عامل تقسیم‌ نابرابر و قدرت اجتماعی می‌داند و معتقد است که این تقسیم‌ ها طبق تبعیض‌ های جنسیتی انجام شده و بنابراین امتیاز دادن به مردان و سرکوب زنان  را در پی دارند.

فمینسیم رادیکال با ساختار سیاسی و اجتماعی مخالف می‌باشد، چرا که این ساختار دارای پیوند عمیقی با مردسالاری است.

نابودی مردسالاری هدف فمینیست های رادیکال است آن ها بر عکس سوسیالیست ها موافق نیستند که ظلم به زنان را به موضوعی اقتصادی یا طبقاتی تقلیل دهند.

• فمینیسم اسلامی

یکی از بحث های جنجالی قرن ۲۰ در زمینه مردسالاری بود. این فمینیست‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

 گروه اول دین را امری مردسالارانه می‌دانند و اعتقاد دارند که تعامل با آن کاری نادرست و بیهوده است.  گروه دوم باور بر این دارند که تعامل با دین برای به وجود آمدن چالشی پر معنا و مداوم در مقابل افکار مردسالارانه امری ضروری است. گروه دوم مشهور به فمینیست‌های اسلامی شدند و می‌گویند که دین اسلام منبع عدالت است و می بایست با مردسالاری مبارزه کرد. این گروه از فمینیست‌ها معتقد هستند که مبارزه برای برابری با جنسیت بخشی از بزرگترین  مبارزه برای برقرار نمودن عدالت دموکراسی و اجتماعی است. در فرهنگ مسلمانان، این مبارزه درهم آمیخته با مسئله تقابل سیاست و دین است.  فمینیست‌ها برای اینکه بتوانند تغییراتی پایدار به وجود آورند، می بایست با این واقعیت کنار آمده و طوری رفتار کنند که سیاست های مستبدانه و پیمان های مردسالاری از بین برود. فمینیست‌ های اسلامی عقیده دارند که انجام دادن این کار ممکن نیست مگر با شک کردن به افرادی که به نام دین از تفسیرهای مردسالارانه حمایت می‌کنند.

جمع بندی فمینیسم و فمینیست چیست؟

اکثر مردم دارای درک درستی از جنبش‌ های فمینیستی نمی‌باشند. اکثرا فمینیسم در ایران و سایر کشور ها مترادف با افکاری بر علیه مردان قلمداد شده است، اما این اصلا درست نمی‌باشد. جنبش‌ های فمینیستی بر نقد کردن ساختار های اجتماعی  که مردان طراحی نموده‌اند، تمرکز دارند. این ساختار ها طبق دیدگاه ها و تجربه های مردانه هدایت می‌گردد و در واقع هدف آن‌ها امتیاز دادن به ارزش‌های مردانه می‌باشد. ولی جنبش های فمینیستی سعی می‌نمایید که برابری را برای کل افراد فارغ از جنسیت آن‌ها تضمین نمایند.