اژدهای کومودو

اژدهای کومودو خزنده ای تقریبا بزرگ که شبیه مارمولک با حداکثر طول 3 متر است، این حیوان بزرگترین مارمولک روی زمین شناخته می شود. زیستگاه این خزنده بزرگ در کشور اندونزی است. جمعیت آنها تقریبا 5 هزار تخمین زده شده‌ است. آسمونی در این بخش مطالب جالبی در مورد اژدهای کومودو را برای شما عزیزان تهیه و تنظیم کرده است.

رفتار و خصوصیات

اژدهای کومودو (نام علمی: Varanus komodoensis) یک گونهٔ بزرگ مارمولک است که در جزایر کومودو، رینکا، گیلی موتانگ، پادار و فلورس در کشور اندونزی یافت می‌شود. این گونه که به تیرهٔ بزمجه‌ایان تعلق دارد، بزرگ‌ترین گونهٔ بزمجه است که در موارد نادری تا 3 متر هم رشد می‌کند و وزن آن به حدود 70 کیلوگرم نیز می‌رسد. اژدهای کومودو به خاطر اندازه و وزن عظیم، دندان‌های ویژه پاره کردن گوشت، توانایی حرکت با سرعت بالا، و عادت‌های تهاجمی غیرمعمول از جمله درندگان استثنایی به شمار می‌رود. بزرگترین اژدها کومودو دنیا دارای طول 3 متر است.

اندازهٔ غیرمعمول اژدهای کومودو به پدیدهٔ غول‌پیکری جزیره‌ای نسبت داده شده است، چرا که هیچ جانور گوشت‌خوار دیگری که بتواند رقیب غذایی آنها باشد در این جزایر حضور ندارد. با این حال پژوهش‌های تازه نشان داده‌اند که اندازهٔ بزرگ اژدهای کومودو را می‌توان به صورت بهتری به این شکل توضیح داد که آن‌ها صرفاً باقی‌ماندهٔ بزمجه‌مارمولک‌هایی بسیار بزرگ‌جثه هستند که روزگاری در اندونزی و استرالیا زندگی می‌کرده‌اند، ولی بیشترشان – به همراه دیگر بزرگ‌زیاگان – پس از دوران پلیستوسن منقرض شده‌اند. سنگواره‌هایی بسیار شبیه به اژدهای کومودو در استرالیا پیدا شده که تاریخ آن‌ها مربوط به 3٫8 میلیون سال پیش است. در جزیره فلورس اندازهٔ بدن آن‌ها کمابیش در طی 900٬000 سال اخیر به همان شکل پیشین باقی‌مانده است. این دوره‌ای است که با دگرگونی‌های زیاد در زیاگان جزیره و انقراض بزرگ‌زیاگان آن، و آمدن نخستین انسان‌سانان در 880 هزار سال پیش شناخته می‌شود.

بزاق این جانور حاوی 50 نوع باکتری سمّی است که وارد خون طعمه شده و در مدت 24 ساعت او را از پای در می‌آورد. البته مهم ترین عامل مرگ طعمه های زخمی شده بوسیله این مارمولک غول پیکر وجود غده های سمی ای میباشد که وجود آن در فک پایین این جانور در طی آخرین تحقیقات صورت گرفته در سال 2013 به اثبات رسیده است؛این تحقیقات که بوسیله ی "فری" محقق سم شناسی در "کوئیزلند" استرالیا انجام شده است نشان میدهد که باکتری های موجود در بزاق پستانداران بزرگ بیشتر از باکتری های موجود در دهان این جانور است.

بنابراین میتوان گفت که عامل اصلی کشنده بودن گاز این جانور وجود غده های زهری در فک پایین این جانور میباشد. در طول مدت فرار طعمه آسیب دیده، اژدهای کومدو به آرامی و با کمک حس بویایی خود حتی کیلومترها در تعقیب بوی جسد، به شکار گریخته دست می‌یابد.زبان این جانور نوعی حس‌گر بویایی فوق مدرن است که این قابلیت را به حیوان میدهد تا بوی طعمه را از فاصله 11 کیلومتری درک کند

تغذیه

مارمولک کمودو تقریباً همه چیز خوار (حتی گوشت فاسد و گندیده) می‌باشد و در هر وعده غذایی می‌تواند تا 80 درصد وزن خود تغذیه کند. قادر به شکار حیوانات بزرگی مانند آهو و گراز و حتی انسان است. او در هنگام شکار بدون حرکت به انتظاردر کمین می‌نشیند و به محض نزدیک شدن طعمه، به کمک پاهای قوی، چنگالها و دندانهای تیز خود آنرا می‌درد. حیواناتی که بتوانند پس از گاز گرفتن از چنگ این درنده بگریزند، تنها قادرند یکروز بر عمر خود بیفزایند.
به خاطر داشتن چنین اندازهٔ بزرگی، این مارمولک‌ها بر بوم‌سازگانی که در آن زندگی می‌کنند، چیره هستند. اژدهای کومودو طعمه‌هایی هم‌چون بی‌مهرگان، پرندگان و پستانداران را شکار می‌کنند. در گذشته باور بر این می‌رفت که گاز اژدها دارای باکتری‌های کشنده‌ای است که طعمه‌ها را از پای در می‌آورد؛ با این حال امروزه یافته‌های پیشین مورد تردید قرار گرفته‌اند. با این حال دو غده در آروارهٔ پایینی این جانور قرار دارد که چندین پروتئین سمی در آن‌ها تولید می‌شود ولی به تنهایی به عنوان عامل کشنده از سوی اژدها به کار گرفته نمی‌شوند. رفتار گروهی اژدهای کومودو در غذا خوردن، در بین خزندگان، استثنائی است. رژیم غذایی کومودوهای بزرگ عمدتاً از گوزن تشکیل می‌شود، هرچند که آن‌ها به مقدار زیادی از گوشت مردار تغذیه می‌کنند. اژدهاهای کومودو هم‌چنین گاه به انسان‌ها نیز حمله می‌کنند.

زیستگاه

اژدهای کومودو نخستین بار در سال 1910 توسط اروپاییان شناسایی شد. اژدهای کومودو را تنها در جزایر کومودو، رینکا، گیلی داسامی، گیلی موتانگ، و فلورس در اندونزی می‌توان یافت. در فلورس، قلمرو این جانوران تنها محدود به نواحی کرانه‌ای است. در کرانه جنوب غربی جزیره، افراد این گونه را می‌توان در جنوب جزیره سانو گوانگ تا ذخیره‌گاه وائه ووئول در 10 کیلومتری جنوب شهر لوبان باجو یافت. کومودوها همچنین در کرانه شمالی جزیره نیز حضور دارند.

کومودوها را می‌توان در ارتفاع‌های تا 800 متر از سطح دریا یافت. آن‌ها جنگل‌های استوایی خشک، جنگل‌های موسمی برگریز مرطوب، ساواناها، و جنگل‌های حرا را برای زندگی برمی‌گزینند.

محیط زندگی اژدهای کومودو، گرم و خشک است و عموماً در علفزارهای باز و خشک، ساوانا و جنگل‌های گرمسیری در ارتفاعات پست زندگی می‌کند. به عنوان جانوری خونسرد، عموماً در روز فعال است، هرچند که برخی فعالیت‌های شبانه هم از خود نشان داده‌است. بیشترین فعالیت آن در میان ساعت‌های 6 صبح تا 19 بعد از ظهر است. در ماه‌های گرم سال (میان ژانویه تا مارس)، فعالیت اژدها در گرم‌ترین ساعت‌های روز متمرکز است.

تولید مثل

جفت‌گیری میان آن‌ها در بین ماه‌های اردیبهشت و مرداد آغاز می‌شود و تخم‌ها در شهریور گذاشته می‌شوند. حدود 20 تخم در آشیانه‌های متروکهٔ مرغ پابزرگ یا در حفره‌های خودحفرکرده، گذاشته می‌شوند.
ماده برای هفت تا هشت ماه بر روی تخم‌ها می‌خوابد و در ماه فروردین، هنگامی که حشره‌ها فراوان هستند، جوجه‌ها سر برمی‌آورند. کومودوهای جوان آسیب‌پذیر هستند و در نتیجه در درختان سکنی می‌گزینند تا از گزند شکارچی‌ها و کمودوهای بالغ که ممکن است هم‌نوع‌خواری کنند، دور بمانند. میانگین عمر آن‌ها در طبیعت 8 تا 9 سال است.

حفاظت و تهدیدها

نخستین گزارش‌ها از اژدهای کومودو توسط دانشمندان غربی، در سال 1910 منتشر شد. اندازهٔ بزرگ آن‌ها و آوازهٔ ترسناک‌شان، این جانوران را تبدیل به خزندگانی محبوب در باغ وحش‌ها کرده است. در حیات وحش، گسترهٔ پراکندگی آن‌ها به علت فعالیت‌های انسانی کاهش پیدا کرده است و آن‌ها توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت به عنوان یک گونه آسیب‌پذیر شناخته شده‌اند. قوانین اندونزی از آن‌ها حمایت می‌کند و اجازهٔ شکار آن‌ها را نمی‌دهد. پارکی تحت نام پارک ملی کومودو برای کمک به محافظت از این گونه جانوری ایجاد شده است.

در فضای مجازی فیلمی از مارمولک عظیم الجثه در فروشگاه منتشر شده است که درواقع همین اژدهای کومودو است. در کشور اندونزی چنین چیزی امری عادیست: