«ایتالیا»: از کالچو تا فدراسیون 123 ساله!

فوتبال ایتالیا

اختصاصی آسمونی / مهدی زارعی

روز 28 مارچ 1898 بود که فدراسیون فوتبال ایتالیا تاسیس شد. فدراسیونی که در دوران طولانی فعالیت خود، شاهد افتخارات فراوانی بود. به همین مناسبت مروری داریم بر آنچه که موجب شکل گیری فوتبال و گسترش آن در در ایتالیا گشت. در روزهای آینده با چند تن از ستارگان تاریخ فوتبال ایتالیا نیز آشنا خواهیم شد. از کالچو تا «تیم ملی فوتبال»: چند صد سال قبل، ایتالیایی‌ها رقابتی داشتند با نام «کالچو». مسابقه‌ای که در آن «توپ» وجود داشت و دو دسته پرجمعیت با آن توپ به رقابت می‌پرداختند. کالچو به سرعت موردتوجه طبقات بالای جامعه قرار گرفت و بدین ترتیب نسبت به انگلستان و فرانسه – که مردم طبقات پایین نیز بدان می‌پرداختند – از خشونت کمتری برخوردار شد. نخستین بار در قرن شانزدهم بود که قوانین مدوّن «کالچو» در قالب کتاب منتشر شد و با همین پشتوانه‌ها بود که فوتبال نیز پس از ورود به ایتالیا با استقبال طبقات مختلف جامعه روبه‌رو شد. اولین بار در سال 1893 بود که «باشگاه کریکت جنوا» به تأسیس تیم فوتبال اقدام کرد و اندک اندک بر تعداد تیمها افزوده شد. اداره بسیاری از این تیمها برعهده «خانواده‌های ثروتمند» بود. خانواده‌هایی که «ریاست باشگاه» نیز یکی از چیزهایی بود که از پدر به فرزند می‌رسید و چنین شد که برخی از این تیمها تا سال‌ها و دهه‌های بعد دوام آوردند، بدون آن که تغییری در خانواده مالک آن‌ها مشاهده شود... در هشتم می سال 1898 اولین دوره مسابقات فوتبال سراسری با حضور چهار تیم برتر مناطق مختلف ایتالیا آغاز شد. چهار تیم جنوا ژیمناستیکا، اینترناسیونال جنوا، اف.ث.تورینو و «تورینو» نمایندگان برگزیده شهرهای جنوا و تورین بودند و در بازی‌هایی که یک روزه به پایان رسید با یکدیگر پیکار کردند تا «تورینو» با برتری مقابل «اینترناسیونال جنوا» اولین قهرمان کشور لقب گیرد.

تیم ایتالیا این مسابقات همه ساله برگزار گردید و با آغاز قرن بیستم (سال 1900) بود که قدرتی تازه پدیدار شد. تیم «میلان» با پیروزی مقابل جنوا قهرمانی را از آن خود ساخت. در سال 1905 تیمها به هشت افزایش یافتند. این تیمها در دو گروه چهارتیمی لمباردی و لیگوریا درحالی قرار گرفتند که این دو گروه نماینده دو قطب فوتبال ایتالیا بودند: لمباردی گروه میلان بود و لیگوریا گروه جنوا. باافزایش تیمهای لیگ، نیاز به تشکیل «تیم‌ملی» نیز بیش از پیش احساس شد و بدین ترتیب در سال 1910 اولین دیدار ملی ایتالیا درحالی مقابل فرانسه برگزار شد که سفیدپوشان ایتالیایی دقیقاً تیم ملی نبودند، بلکه تعصبات شدید باشگاهی و اختلافات تیمها با یکدیگر سبب شده بود تا برخی از بازیکنان بزرگ آن روزهای ایتالیا در استادیوم «آرونا» میلان حاضر نباشند. همین تب بالای رقابت‌های باشگاهی بود که سبب شد تا از سال 1913 لیگ در چهار گروه برگزار شود. علاقه مردم به بازیکنان بزرگ تیمها تا جایی بود که بسیاری از کوچه‌ها و اماکن عمومی ایتالیا مزین به تصاویر فوتبالیستهای بزرگ بود. با گذشت زمان فوتبال ملی نیز شرایطی بهتر از قبل یافت. ایتالیایی‌ها پس از شکست دادن فرانسه مصمم بودند تا قدرتی بزرگ همچون مجارستان را از پیش روی بردارند. اما شکست (0ـ1) نیز برای آنها یک پیروزی بزرگ بود و به نظر می‌رسید روزهای بهتری در انتظار این فوتبال است. تأثیر فاشیستها بر فوتبال: با آغاز جنگ جهانی اول در قاره اروپا (1914)، فوتبال در سراسر این قاره متوقف شد. پای نظامیان ایتالیا نیز خیلی سریع به این نبرد وارد شد و سرانجام با پایان جنگ بود که فوتبال در ایتالیا از نو آغاز شد. لیگ از سال 1920 آغاز به کار کرد و در 18 ژانویه همان سال ایتالیا پیروزی بزرگی کسب کرد و در اولین دیدار بین‌المللی پس از جنگ جهانی (9ـ4) فرانسه را شکست داد. اما فرانسوی‌ها در المپیک آنتورپ (1920) جبران کردند تا مشخص شود که هنوز کارهای زیادی پیش روی مانده است. در سال 1922 گروه توسکانا (به مرکزیت فلورانس) نیز به لیگ افزوده شد. آن‌گاه در 4 آوریل 1924 سنگین‌ترین شکست تاریخ فوتبال ایتالیا تا به امروز رقم خورد. (1ـ7) در بوداپست مقابل مجارستان! به دنبال این نتیجه بود که «ویتوریو پوزو» سکاندار هدایت فوتبال ایتالیا شد.

پوزو در المپیک 1924 شکست خورد. اما حوادثی که در سیاست ایتالیا رخ داده بود، سبب تغییرات بزرگی در فوتبال ایتالیا شد، فاشیستها در کشور قدرت گرفتند. روزبه‌روز بر تعداد پیراهن‌مشکی‌ها در خیابان‌ها افزوده می‌شد فاشیستها به رهبری «بنیتو موسولینی» در سال 1922 به سمت رم به راه افتادند تا «شاه ویکتور امانوئل سوم» مجبور شود که موسولینی را به عنوان نخست‌وزیر انتخاب کند. موسولینی حکومتی تک‌حزبی و ناسیونالیستی تشکیل می‌دهد و پیروان او با ایجاد ترس و سرکوب و نابودی مخالفان بر قدرت حزب حاکم افزودند. موسولینی در شمار نخستین سیاستمدارانی بود که به بهترین شکل از ورزش در جهت منافع سیاسی خود «سوءاستفاده» کرد. «دوچه» در جهت برافراشتن پرچم فاشیسم، بیشترین امکانات را در اختیار فوتبال قرار داد. ایتالیا در المپیک 1928 پس از اروگوئه و آرژانتین سوم شد. از فصل 30ـ1929 لیگ در یک گروه و با شرکت 18 تیم از سراسر کشور آغاز شد و تیم «آمبروزیانا اینتر» با درخشش ستارگانی همچون «چوزپه مه آتزا»ی 20 ساله قهرمان ایتالیا شد. پوزو نیز مجدداً هدایت تیم ملی را در اختیار گرفت و همه چیز برای شکل‌گیری بهترین دوران فوتبال ایتالیا فراهم شد.