فناوری های جدید ایران

با در نظر گرفتن فرار مغزها در ایران و رابطه سیاسی ضعیف او با آمریکا و دیگر کشورها، جامعه دانشگاهی ایران همچنان بارور مانده است اگرچه تحریم‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها را برای خریدن تجهیزات یا فرستادن افراد به ایالات متحده برای دیدارهای علمی دچار مشکل کرده است.

بارور ماندن دانش در ایران علی‌رغم تحریم‌ها و فرار مغرها به دلیل پتاسیل عمیق ایرانی‌ها در زمینه‌های علمی در جهان است که می‌توان آن را با آلمان یا ژاپن قیاس کرد. فرار مغرها ضربات جدیدی بر جامعه ایران وارد کرده زیرا اصولاً بهترین‌ها از کشور خارج می‌شوند. به عنوان مثال ایرانیان مقیم آمریکا، تحصیلکرده‌ترین گروه نژادی در کشور آمریکا محسوب می‌شوند.

بر طبق اداره آمار آمریکا در سرشماری سال 2000، نزدیک به 27٪ ایرانیان آمریکایی دارای مدرک کارشناسی ارشد به بالا بودند، که این میزان در میان گروه‌های مهاجر آمریکایی دارای رتبه نخست است؛ و بیش از 56٪ ایرانیان مقیم آمریکا دارای مدرک کارشناسی می‌باشند، که در میان 67 گروه مهاجر آمریکا دارای رتبه دوم است.

همه این‌ها نشان می‌دهد که جایگاه ایران کنونی با پتانسیل واقعی خود تفاوت عظمیمی دارد. به گفته میلانی، دانشکدهٔ علوم سیاسی دانشگاه استنفورد فرار مغزها در چند سال اخیر 300 برابر جنگ ایران و عراق به اقتصاد ایران صدمه زده است. حتی می‌توان این ادعا را کرد که اگر فرار مغرها این قدر بالا نبود جایگاه ایران در بین کشورهای پیشرفته قرار داشت. فرارمغزها آنقدر بالاست که صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال 2009 خود اعلام کرده‌است ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان 91 کشور در حال توسعه یا توسعه نیافته جهان، مقام نخست را داراست. اما از طرفی نیز بر طبق گزارشی دیگر، تعداد دانشجویان ایرانی در مقاطع پیشرفته دانشگاهی در سالهای اخیر سیر نزولی داشته‌است.

بعد از انقلاب 57 در ایران تلاش‌هایی توسط برخی از عالمان دینی اسلامی صورت گرفته است که علوم مدرن را اسلامی سازی کنند و برخی معتقدند همین امر باعث رشد روزافزون علم در ایران شده است. در حال حاضر ایران در پی آن است که در همه صحنه‌های علمی خودکفا شود.

سهم ایران از تولیدات علمی دنیا 1٫4 درصد و سهم تولیدات 162 کشور در حال توسعه به استثنای چین، برزیل، ایران و هند کمتر از 2٫5 درصد است. بر اساس آمارهای بین‌المللی ایران به لحاظ تولید مقالات علمی در رتبه 17 پایگاه اسکوپوس و 22 پایگاه ISI قرار دارد و رشد تولیدات علمی کشور ما با 682 درصد در طول یک دهه گذشته مقام اول دنیا را به خود اختصاص داده است. رشد تولیدات علمی ایران در رشته بیولوژی در این مدت 12 برابر و رشد تولیدات علمی در حوزه پزشکی 9 برابر شده است.

بودجه علمی ایران در سال 1384 حدود 900میلیون دلار تخمین زده شده است که در 15 سال‌های اخیر هم تغیر چندانی نداشته است. در اوایل سال 2000 میلادی حدود 0/4 در صد تولید ناخالص داخلی ملی به توسعه علم اختصاص داده شده بود که ایران را از این نظر در رتبه بسیار پایین‌تر از کشورها و جوامع صنعتی قرار دارد در حالی که متوسط جهانی 1/4 درصد است.

علوم محاسباتی و نظری در ایران بسیار توسعه یاقته است بطوریکه علی‌رغم مشکلات و تحریم‌ها دانشمدان ایران از بهره‌وری بالای بر خوردار بوده‌اند و در زمینه‌های مختلف علمی مانند داروشناسی و شیمی آلی تحقیقات زیادی انجام گرفته است. داشمندان زیست‌فیزیک ایران از دهه 90 میلادی شهرت جهانی زیادی به دست آورده‌اند.

همکاری علمی

ایران سالانه سمینارهای متعددی در تریتب داده و از داشمندان معروفی از سراسر جهان دعوت می‌کند. از این سمینارها می‌توان به فستیوال خوارزمی و زکریای رازی اشاره کرد. شخصیت‌های مطرح علمی که بعد از انقلاب از ایران دیدن کرده‌اند عبارتند از بوروس آلبرتس ،فرانک رولند ،کورت ووتریش ،استیون هاوکینگ و پیر-ژیل دو ژن

هوافضا

رشته هوافضا مدت زمانی است نه چندان زیاد در ایران و دانشگاه‌های ان آمده است که مندسان و پژوهشگران زیادی از این رشته فارغ‌التحصیل شده‌اند. صنعت هوافضا روبه رشد است وپیشرفت‌های زیادی داشته است.

مشارکت ایرانیان در علم نوین

سازمان یونسکو درجدیدترین گزارش سال 2015 خود دربارهٔ وضعیت علمی کشورهای مختلف، ضمن اذعان به رشد علمی و فناوری جمهوری اسلامی ایران در شرایط تحریم، اعلام کرد که تجربه ایران در این زمینه، چشم‌اندازی منحصر به فرد ارائه می‌کند. ایران با ایجاد اقتصاد مقاومتی در سال 2014، به تحریم‌ها واکنش نشان داده و سیاستگذاران به سرمایه‌های انسانی این کشور برای تولید ثروت نگاه کردند و حال به این نتیجه رسیده‌اند که آینده ایران در گذار به اقتصاد دانش بنیان نهفته است. یونسکو همچنین اعلام می‌کند که تحریم‌ها علیه ایران یک نتیجه پیش بینی نشده ولی در عین حال خوب نیز داشتند و در حالیکه دولت دیگر اتکایی به دلارهای نفتی نمی‌تواند داشته باشد، تلاش خود را بر اصلاحات و کاستن هزینه‌ها معطوف کرده و بودجه‌های منظم تری را برای بهبود علوم ارائه داده است.

ایران (تا 2010) رتبه نخست رشد در علم و فناوری را داراست.

دستاورد دانشمندان ایرانی در سراسر جهان

• برجسته‌ترین نوآوری‌ها و یافته‌های دانشمندان ایرانی خارج از ایران از این قرارند:

• ساخت قلب مصنوعی توسط توفیق موسیوند

• کشف و به کارگیری هموگلوبین A1C توسط ساموئل رهبر

• ساخت نخستین لیزر گازی توسط علی جوان

• کشف یاخته‌های ریشه تومه‌ای-زایشی توسط کریم نیرنیا

• قضیه وفا-ویتن توسط کامران وفا

• نظریه مجموعه‌های فازی توسط لطفی عسکر زاده